دورنمائی از مسائل نفس و روح در قرآن!
آرشیو
چکیده
متن
در قرآن متجاوز از سیصد آیه است که کلمه نفس و روح در آنها ذکر شده است و از همه آیات تنها یک معنا و آن نفس ناطقه و روح انسانى استفاده نمىشود، بلکه در معانى متعددى بکار رفته، گاهى به معناى ناطقه (چنانکه در آیه 93 سوره انعام و... و به معناى تاکیدى چنانکه در آیه 12 سوره انعام و سوره آل عمران آیه 28 و ...) . گاهى به معناى شخص انسانى مرکب از جسم و روح (چنانکه در آیه 189 سوره اعراف و آیه 32 سوره مائده) و غیر اینها از معانى که سابقا به برخى از آنها اشاره شد.
نکته قابل ذکر
حال نکته قابل ذکر در اینجا این است که در همه این آیات، همه جوانب و مسائل مربوط به نفس مورد گفتگو واقع شده است که اجمالا به برخى از آنها در اینجا اشاره مىکنیم و سپس در این سلسله مقالات به بحث و بررسى آنها خواهیم پرداخت:
یک مساله این است که آیا اصولا موجودى مجرد از ماده و آثار آن به نام نفس و روح موجود استیا معدوم؟ واقعیت دارد یا نه؟
ممکن استبرخى بگویند موجود نیست چنانکه ما با مادیون و منکران ماوراء طبیعت در این مورد اختلاف داریم.
از مجموع آیات مربوط به نفس استفاده مىشود که نظر اسلام این است که نفس مجرد از ماده موجود است.
چنانکه خواهیم دید مثل آیه:
«...ثم سواه و نفخ فیه من روحه...» (سوره سجده: آیه 9) .
یعنى: «سپس آن نطفه بیجان را نیکو بیاراست و از روح خود در آن دمید» .
و غیر این آیه از آیات که بحث آنها در آینده انشاءالله خواهد آمد.
مساله دوم: این که اگر موجود است، این وجود را کى به او داده است؟ آیا ممکن استخود بخود موجود باشد؟ آیا این، امکان دارد یا نه؟ آیا اتفاق مىتواند چیزى را موجود کند؟ آیات متعددى دال بر این که شئ خودبخود موجود نمىشود و عقل نیز مؤید آن مىباشد پس ناچار موجدى دارد و آن موجد کیست؟ خدا است، طبیعت است و ... ؟ پس منشا پیدایش نفس و روح کیست و چیست؟
مساله سوم این که; حال که نفس و روح موجود است، حقیقت آن چیست؟ آیا از جنس موجودات محسوس است؟ از قبیل جوهر استیا عرض؟ مادى یا غیر مادى و... ؟ آیا اصولا مىتوان او را شناخت و به کنه و حقیقت آن پى برد و شناخت آن براى عقل و فکر انسانى ممکن استیا نه؟ اگر ممکن است، تا چه حدى؟ و اگر ممکن نیست، چرا و به چه علت؟
اصولا میزان علم بشر به ماوراء طبیعت چه مقدار است؟ مىتوان تا اعماق ماوراء طبیعت نفوذ کرد؟
مساله چهارم: این که سرنوشت و آینده این موجود چگونه است؟ آیا بعد از این برهه از زمان که موجود بوده و دنیا نامیده مىشود، دیگر بقائى ندارد یا بقاء دارد؟ و اگر بقائى دارد چه سرنوشتى دارد؟ اینجا است که مساله عالم مثال و تجسم اعمال و غیر آن مطرح مىگردد آیا متنعم استیا متخلد در جهنم و آتش؟ و اصولا زندگى در عالم مثال چگونه است؟ و انسانها در عالم مثال چگونه زندگى مىکنند؟ ، مساله موت و حیات نفس از دیدگاه قرآن چگونه است؟ موت به معناى فنا استیا خلع و لبس و ... ؟
مساله پنجم: این که علم نفس به خود و به خدا و سایر موجودات از نفوس و عقول و... چگونه؟ و به چه مقدار؟ و در چه مواردى است؟ علم نفس به اعمال گذشته و آنچه پیش مىآید و تکلیف نفس و مکلف بودن و رابطه آن با علم نفس و آزمایش انسان با شر و خیر و غیر اینها از مسائل وسیع و فراوان که در قرآن بحثهائى از آنها به میان آمده است.
نظرى پژوهشگرانه به مسائل روح و نفس در قرآن
مطالعه و بررسى و تحقیق در قرآن در مسائل مربوط به روح و نفس ما را به حقائق شگفتانگیزى راهنمائى مىنماید (1) و آن این که عناوین و مسائل مربوط به روح و روان در سراسر آیات قرآن در سورههاى گوناگون آن بدین قرار است:
1- مساله اخراج روح یعنى جدا شدن روح و نفس از بدن انسان به وسیله مرگ آیه 42 سوره 39:
«الله یتوفى الانفس حین موتها و التى لم تمت فى منامها فیمسک التى قضى علیها الموت و یرسل الاخرى الى اجل مسمى ان فى ذلک لآیات لقوم یتفکرون»
یعنى: «خداوند، جانها را به هنگام مردنشان مىگیرد و نیز جان کسانى را که در خواب نمردهاند، جانهائى را که حکم مرگ بر آنها رانده شده، نگه مىدارد و دیگران را تا زمانى که معین است، باز مىفرستد در این، عبرتها استبراى آنهائى که مىاندیشند» .
کلیه برداشتهاى تفسیرى در آیه بالا بدین قرار است:
1- محدود و مشخص بودن عمر انسان.
2- تفکر صحیح، وسیله درک آیات الهى.
3- مرگ انسان تحت مشیت الهى.
4- جدائى نسبى و موقت روح از بدن.
5- جدا شدن روح و نفس از بدن به وسیله مرگ.
6- آیات و نشانههاى توحید در حیات و مرگ، خواب و ...
2- وضعیت ارواح شهدا در عالم برزخ آیه 155 سوره دوم: «و لا تقولوا لمن یقتل فى سبیل الله امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون» یعنى: «آنان را که در راه خدا کشته مىشوند، مرده مخوانید، آنها زندهاند و شما در نمىیابید» .
برداشتهاى تفسیرى از این آیه به قرار زیر است:
«مرگ شهید حیات - شعور محدود عالم ماده - حیات شهداء نزد خداوند ناشناخته براى انسان و مرموز - بقاء نفس - عالم غیب - حیات داشتن شهید در راه خدا - اثر گفتار در روحیه - زندگى در عوالم غیر مادى.
3- علم مطلق الهى، پشتوانه امکان معاد و اعاده ارواح به بدنها (سوره یس آیه 79) : «قل یحییها الذى انشاها اول مرة و هو بکل خلق علیم» یعنى: «بگو کسى که آنها را زنده مىکند که در آغاز بیافریده است و او به هر آفرینشى دانا است» .
برداشتهاى تفسیرى از آیه بالا یعنى آیه 79 سوره /36 یس به قرار زیر است:
الف : آفرینش انسان از نطفه، دلیل روشن امکان معاد.
ب : علم مطلق، پشتوانه امکان معاد و اعاده ارواح...
ج : آفرینش انسان از نطفه، برهان قدرت خدا بر معاد.
د : همه چیز در محدوده علم مطلق الهى.
و همچنین آیات زیر بر علم مطلق الهى و اعاده ارواح به بدنها دلالت دارند:
آیه 80، 81، 82، 83 و 84 از سوره 36 و آیه 1 تا 102 سوره 37.
4- عملکرد ملائکه و روح تحت اذن الهى آیه 4 سوره 97: «تنزل الملائکة و الروح فیها باذن ربهم من کل امر سلام هى حتى مطلع الفجر» (سوره قدر) یعنى: «در شب قدر فرشتگان و روح به فرمان پروردگار براى انجام دادن کارها نازل مىشوند، آن شب تا طلوع بامداد ادامه داشت» .
5- مرگ، تحویل گرفتن روح و حیات انسان آیات 50، 51، 52، 53 و 54 از سوره هشتم (سوره انفال) : «و لو ترى اذ یتوفى الذین کفروا الملائکة تضربون وجوههم و ادبارهم و ذوقوا عذاب الحریق...» تا آخر آیات پنجگانه ذکر شده. یعنى: «اگر بینى آن زمان را که فرشتگان (مرگ) جان کافران را مىستانند و بر صورت و پشت آنان مىزنند (و مىگویند) : بچشید عذاب سوزنده را (به حال آنان تاسف خواهى خورد) ! و ...» .
6- روح وسیله ارتباط وجودى موجودات به خدا به آیات 85، 86، 87، 88 و 89 از سوره 17 مراجعه کنید.
برداشتها از آیات بالا: اطلاع محدود و ناچیز انسان از حقایق جهان - عوالم گوناگون جهان آفرینش - روح از عالم امر - روح از عالم مجردات - ناچیز بودن عالم ماده نسبتبه عالم مجردات - رابطه ربوبیت و حیات موجودات - روح وسیله ارتباط وجودى موجودات به خدا - پرسش از پیامبر در مورد روح - سؤال یهود از پیامبرصلى الله علیه وآله در مورد روح.
مسائل مربوط به افعال گوناگون انسانها آیات: 4 و 5 از سوره 97 (سوره قدر) و 11 آیه از سوره عادیات (سوره صدم) و از آیه یکم تا آیه 11 سوره 101 (سوره قارعه) و هشت آیه اول سوره تکاثر و سه آیه اول سوره عصر (سوره 103) و نه آیه اول سوره همزه (سوره 104) و آیات 1 تا 4 از سوره فیل (سوره 105) و چهار آیه از سوره یونس (سوره 10) و شش آیه از سوره ناس.
موضوعات انتقال روح یعنى مرگ و تحویل گرفتن روح و غیر آن در آیات زیر مورد بحث قرار گرفته است:
آیات 1 تا 75 سوره انفال (سوره هشتم) و آیات 1 تا 129 از سوره توبه (سوره نهم) و آیات 1 تا 109 سوره یونس (سوره دهم) و آیات 1 تا 123 سوره هود (سوره یازدهم) و آیات 1 تا 111 سوره یوسف (سوره دوازدهم) و آیات 1 تا 34 سوره رعد (سوره 13) و آیات 1 تا 52 سوره ابراهیم (سوره 14) و آیات 1 تا 99 سوره حجر (سوره 15 و آیات 1 تا 128 سوره نحل (سوره 16) و آیات 1 تا 111 سوره اسراء (سوره 17) و آیات 1 تا 109 سوره کهف (سوره 18) و آیات 1 تا 98 سوره مریم (سوره 19) و آیات 1 تا 135 سوره طه (سوره 20) و آیات 1 تا 112 سوره انبیاء (سوره 21) و آیات 1 تا 78 سوره حج (سوره 22) و آیات 1 تا 118 سوره مؤمنون (سوره 23) .
مساله اهمیت روح آیه 85 سوره اسراء (سوره 17) و مساله بقاى روح بعد از مرگ انسان آیه 154 سوره بقره و آیه 27 سوره محمدصلى الله علیه وآله (سوره 47) و آیه 4 از سوره طارق (سوره 86) سؤال یهودیان از پیامبر در مورد روح آیه 85 سوره اسراء (سوره 17) مساله تجرد روح آیه 11 سوره سجده (سوره 32) و مساله تمثل ملائکه و روح به صورت بشر هنگام اعطاى عیسىعلیه السلام به مریم آیه 17 سوره مریم (سوره 19) و مساله حقیقت روح و این که روح از عالم امر است، آیه 85 سوره اسراء، مساله این که روح چهبسا از سنخ فرشتگان موجودى مستقل مىباشد، آیه 12 سوره نحل (سوره 16) .
کلیه موضوعات مربوط به روح القدس در قرآن جبرئیل روح القدس آیه : «و ایدناه بروح القدس...» و آیه 110 سوره پنجم (مائده) و آیه 153 از سوره بقره و آیه 102 از سوره نحل.
تایید عیسى با روحالقدس آیه 110 سوره مائده (سوره 5) ظهور روح انسانى جهشى در حرکت تکاملى حقیقت انسان آیه 14 سوره مؤمنون (سوره 23) روح به معناى بهشت و پاداش مقربان الهى آیه 82 سوره واقعه - روح خدا آیه 87 سوره بقره - عیسى روح خدا آیه 171 سوره نساء - عیسى مسیحعلیه السلام پیامبر و روح و کلمه خدا آیه 171 سوره نساء روح نفس خدا آیه 12 (سوره انعام) خداوند داراى نفس آیه 54 (سوره نساء) - نفخ روح خدائى در انسان آیه 29 سوره حجر - تولد حضرت عیسىعلیه السلام در اثر نفخ روح الهى آیه 91 سوره انبیا. - افاضه روح الهى به انسان، پایه قدرت و سمع و دید و ادراک آیه 9 سوره سجده. نفخه روح الهى در آدم آیه 72 سوره ص - پیدایش عیسىعلیه السلام با نفخ روح الهى در مریم آیه 12 سوره تحریم - روح خدا و عیسى، روح خدا در شکل بشر براى افاضه عیسىعلیه السلام به مریم آیه 17 سوره مریم و آیه 38 سوره نبا - حضور روح و ملائکه در عرصه قیامتبا صف و نظم آیه 38 سوره نبا - برگشت روحها به بدنها در قیامت آیه 7 سوره اعلى.
پىنوشت:
1) منبع این تحقیق و بررسى برنامه نرمافزارى مفید و جالب مربوط به قرآن استبه نام «تبیان/ 3» که توسط دفتر تبلیغات اسلامى مرکز فرهنگ قرآن انجام گرفته است.
نکته قابل ذکر
حال نکته قابل ذکر در اینجا این است که در همه این آیات، همه جوانب و مسائل مربوط به نفس مورد گفتگو واقع شده است که اجمالا به برخى از آنها در اینجا اشاره مىکنیم و سپس در این سلسله مقالات به بحث و بررسى آنها خواهیم پرداخت:
یک مساله این است که آیا اصولا موجودى مجرد از ماده و آثار آن به نام نفس و روح موجود استیا معدوم؟ واقعیت دارد یا نه؟
ممکن استبرخى بگویند موجود نیست چنانکه ما با مادیون و منکران ماوراء طبیعت در این مورد اختلاف داریم.
از مجموع آیات مربوط به نفس استفاده مىشود که نظر اسلام این است که نفس مجرد از ماده موجود است.
چنانکه خواهیم دید مثل آیه:
«...ثم سواه و نفخ فیه من روحه...» (سوره سجده: آیه 9) .
یعنى: «سپس آن نطفه بیجان را نیکو بیاراست و از روح خود در آن دمید» .
و غیر این آیه از آیات که بحث آنها در آینده انشاءالله خواهد آمد.
مساله دوم: این که اگر موجود است، این وجود را کى به او داده است؟ آیا ممکن استخود بخود موجود باشد؟ آیا این، امکان دارد یا نه؟ آیا اتفاق مىتواند چیزى را موجود کند؟ آیات متعددى دال بر این که شئ خودبخود موجود نمىشود و عقل نیز مؤید آن مىباشد پس ناچار موجدى دارد و آن موجد کیست؟ خدا است، طبیعت است و ... ؟ پس منشا پیدایش نفس و روح کیست و چیست؟
مساله سوم این که; حال که نفس و روح موجود است، حقیقت آن چیست؟ آیا از جنس موجودات محسوس است؟ از قبیل جوهر استیا عرض؟ مادى یا غیر مادى و... ؟ آیا اصولا مىتوان او را شناخت و به کنه و حقیقت آن پى برد و شناخت آن براى عقل و فکر انسانى ممکن استیا نه؟ اگر ممکن است، تا چه حدى؟ و اگر ممکن نیست، چرا و به چه علت؟
اصولا میزان علم بشر به ماوراء طبیعت چه مقدار است؟ مىتوان تا اعماق ماوراء طبیعت نفوذ کرد؟
مساله چهارم: این که سرنوشت و آینده این موجود چگونه است؟ آیا بعد از این برهه از زمان که موجود بوده و دنیا نامیده مىشود، دیگر بقائى ندارد یا بقاء دارد؟ و اگر بقائى دارد چه سرنوشتى دارد؟ اینجا است که مساله عالم مثال و تجسم اعمال و غیر آن مطرح مىگردد آیا متنعم استیا متخلد در جهنم و آتش؟ و اصولا زندگى در عالم مثال چگونه است؟ و انسانها در عالم مثال چگونه زندگى مىکنند؟ ، مساله موت و حیات نفس از دیدگاه قرآن چگونه است؟ موت به معناى فنا استیا خلع و لبس و ... ؟
مساله پنجم: این که علم نفس به خود و به خدا و سایر موجودات از نفوس و عقول و... چگونه؟ و به چه مقدار؟ و در چه مواردى است؟ علم نفس به اعمال گذشته و آنچه پیش مىآید و تکلیف نفس و مکلف بودن و رابطه آن با علم نفس و آزمایش انسان با شر و خیر و غیر اینها از مسائل وسیع و فراوان که در قرآن بحثهائى از آنها به میان آمده است.
نظرى پژوهشگرانه به مسائل روح و نفس در قرآن
مطالعه و بررسى و تحقیق در قرآن در مسائل مربوط به روح و نفس ما را به حقائق شگفتانگیزى راهنمائى مىنماید (1) و آن این که عناوین و مسائل مربوط به روح و روان در سراسر آیات قرآن در سورههاى گوناگون آن بدین قرار است:
1- مساله اخراج روح یعنى جدا شدن روح و نفس از بدن انسان به وسیله مرگ آیه 42 سوره 39:
«الله یتوفى الانفس حین موتها و التى لم تمت فى منامها فیمسک التى قضى علیها الموت و یرسل الاخرى الى اجل مسمى ان فى ذلک لآیات لقوم یتفکرون»
یعنى: «خداوند، جانها را به هنگام مردنشان مىگیرد و نیز جان کسانى را که در خواب نمردهاند، جانهائى را که حکم مرگ بر آنها رانده شده، نگه مىدارد و دیگران را تا زمانى که معین است، باز مىفرستد در این، عبرتها استبراى آنهائى که مىاندیشند» .
کلیه برداشتهاى تفسیرى در آیه بالا بدین قرار است:
1- محدود و مشخص بودن عمر انسان.
2- تفکر صحیح، وسیله درک آیات الهى.
3- مرگ انسان تحت مشیت الهى.
4- جدائى نسبى و موقت روح از بدن.
5- جدا شدن روح و نفس از بدن به وسیله مرگ.
6- آیات و نشانههاى توحید در حیات و مرگ، خواب و ...
2- وضعیت ارواح شهدا در عالم برزخ آیه 155 سوره دوم: «و لا تقولوا لمن یقتل فى سبیل الله امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون» یعنى: «آنان را که در راه خدا کشته مىشوند، مرده مخوانید، آنها زندهاند و شما در نمىیابید» .
برداشتهاى تفسیرى از این آیه به قرار زیر است:
«مرگ شهید حیات - شعور محدود عالم ماده - حیات شهداء نزد خداوند ناشناخته براى انسان و مرموز - بقاء نفس - عالم غیب - حیات داشتن شهید در راه خدا - اثر گفتار در روحیه - زندگى در عوالم غیر مادى.
3- علم مطلق الهى، پشتوانه امکان معاد و اعاده ارواح به بدنها (سوره یس آیه 79) : «قل یحییها الذى انشاها اول مرة و هو بکل خلق علیم» یعنى: «بگو کسى که آنها را زنده مىکند که در آغاز بیافریده است و او به هر آفرینشى دانا است» .
برداشتهاى تفسیرى از آیه بالا یعنى آیه 79 سوره /36 یس به قرار زیر است:
الف : آفرینش انسان از نطفه، دلیل روشن امکان معاد.
ب : علم مطلق، پشتوانه امکان معاد و اعاده ارواح...
ج : آفرینش انسان از نطفه، برهان قدرت خدا بر معاد.
د : همه چیز در محدوده علم مطلق الهى.
و همچنین آیات زیر بر علم مطلق الهى و اعاده ارواح به بدنها دلالت دارند:
آیه 80، 81، 82، 83 و 84 از سوره 36 و آیه 1 تا 102 سوره 37.
4- عملکرد ملائکه و روح تحت اذن الهى آیه 4 سوره 97: «تنزل الملائکة و الروح فیها باذن ربهم من کل امر سلام هى حتى مطلع الفجر» (سوره قدر) یعنى: «در شب قدر فرشتگان و روح به فرمان پروردگار براى انجام دادن کارها نازل مىشوند، آن شب تا طلوع بامداد ادامه داشت» .
5- مرگ، تحویل گرفتن روح و حیات انسان آیات 50، 51، 52، 53 و 54 از سوره هشتم (سوره انفال) : «و لو ترى اذ یتوفى الذین کفروا الملائکة تضربون وجوههم و ادبارهم و ذوقوا عذاب الحریق...» تا آخر آیات پنجگانه ذکر شده. یعنى: «اگر بینى آن زمان را که فرشتگان (مرگ) جان کافران را مىستانند و بر صورت و پشت آنان مىزنند (و مىگویند) : بچشید عذاب سوزنده را (به حال آنان تاسف خواهى خورد) ! و ...» .
6- روح وسیله ارتباط وجودى موجودات به خدا به آیات 85، 86، 87، 88 و 89 از سوره 17 مراجعه کنید.
برداشتها از آیات بالا: اطلاع محدود و ناچیز انسان از حقایق جهان - عوالم گوناگون جهان آفرینش - روح از عالم امر - روح از عالم مجردات - ناچیز بودن عالم ماده نسبتبه عالم مجردات - رابطه ربوبیت و حیات موجودات - روح وسیله ارتباط وجودى موجودات به خدا - پرسش از پیامبر در مورد روح - سؤال یهود از پیامبرصلى الله علیه وآله در مورد روح.
مسائل مربوط به افعال گوناگون انسانها آیات: 4 و 5 از سوره 97 (سوره قدر) و 11 آیه از سوره عادیات (سوره صدم) و از آیه یکم تا آیه 11 سوره 101 (سوره قارعه) و هشت آیه اول سوره تکاثر و سه آیه اول سوره عصر (سوره 103) و نه آیه اول سوره همزه (سوره 104) و آیات 1 تا 4 از سوره فیل (سوره 105) و چهار آیه از سوره یونس (سوره 10) و شش آیه از سوره ناس.
موضوعات انتقال روح یعنى مرگ و تحویل گرفتن روح و غیر آن در آیات زیر مورد بحث قرار گرفته است:
آیات 1 تا 75 سوره انفال (سوره هشتم) و آیات 1 تا 129 از سوره توبه (سوره نهم) و آیات 1 تا 109 سوره یونس (سوره دهم) و آیات 1 تا 123 سوره هود (سوره یازدهم) و آیات 1 تا 111 سوره یوسف (سوره دوازدهم) و آیات 1 تا 34 سوره رعد (سوره 13) و آیات 1 تا 52 سوره ابراهیم (سوره 14) و آیات 1 تا 99 سوره حجر (سوره 15 و آیات 1 تا 128 سوره نحل (سوره 16) و آیات 1 تا 111 سوره اسراء (سوره 17) و آیات 1 تا 109 سوره کهف (سوره 18) و آیات 1 تا 98 سوره مریم (سوره 19) و آیات 1 تا 135 سوره طه (سوره 20) و آیات 1 تا 112 سوره انبیاء (سوره 21) و آیات 1 تا 78 سوره حج (سوره 22) و آیات 1 تا 118 سوره مؤمنون (سوره 23) .
مساله اهمیت روح آیه 85 سوره اسراء (سوره 17) و مساله بقاى روح بعد از مرگ انسان آیه 154 سوره بقره و آیه 27 سوره محمدصلى الله علیه وآله (سوره 47) و آیه 4 از سوره طارق (سوره 86) سؤال یهودیان از پیامبر در مورد روح آیه 85 سوره اسراء (سوره 17) مساله تجرد روح آیه 11 سوره سجده (سوره 32) و مساله تمثل ملائکه و روح به صورت بشر هنگام اعطاى عیسىعلیه السلام به مریم آیه 17 سوره مریم (سوره 19) و مساله حقیقت روح و این که روح از عالم امر است، آیه 85 سوره اسراء، مساله این که روح چهبسا از سنخ فرشتگان موجودى مستقل مىباشد، آیه 12 سوره نحل (سوره 16) .
کلیه موضوعات مربوط به روح القدس در قرآن جبرئیل روح القدس آیه : «و ایدناه بروح القدس...» و آیه 110 سوره پنجم (مائده) و آیه 153 از سوره بقره و آیه 102 از سوره نحل.
تایید عیسى با روحالقدس آیه 110 سوره مائده (سوره 5) ظهور روح انسانى جهشى در حرکت تکاملى حقیقت انسان آیه 14 سوره مؤمنون (سوره 23) روح به معناى بهشت و پاداش مقربان الهى آیه 82 سوره واقعه - روح خدا آیه 87 سوره بقره - عیسى روح خدا آیه 171 سوره نساء - عیسى مسیحعلیه السلام پیامبر و روح و کلمه خدا آیه 171 سوره نساء روح نفس خدا آیه 12 (سوره انعام) خداوند داراى نفس آیه 54 (سوره نساء) - نفخ روح خدائى در انسان آیه 29 سوره حجر - تولد حضرت عیسىعلیه السلام در اثر نفخ روح الهى آیه 91 سوره انبیا. - افاضه روح الهى به انسان، پایه قدرت و سمع و دید و ادراک آیه 9 سوره سجده. نفخه روح الهى در آدم آیه 72 سوره ص - پیدایش عیسىعلیه السلام با نفخ روح الهى در مریم آیه 12 سوره تحریم - روح خدا و عیسى، روح خدا در شکل بشر براى افاضه عیسىعلیه السلام به مریم آیه 17 سوره مریم و آیه 38 سوره نبا - حضور روح و ملائکه در عرصه قیامتبا صف و نظم آیه 38 سوره نبا - برگشت روحها به بدنها در قیامت آیه 7 سوره اعلى.
پىنوشت:
1) منبع این تحقیق و بررسى برنامه نرمافزارى مفید و جالب مربوط به قرآن استبه نام «تبیان/ 3» که توسط دفتر تبلیغات اسلامى مرکز فرهنگ قرآن انجام گرفته است.
تبلیغات
