در همه احوال

حضرت صادق فرموده‌اند: که پیغمبر بر جنازه سعد بن معاذ نماز گزارد و فرمود:‌هفتاد هزار از فرشتگان حاضر شدند و جبرئیل نیز با ایشان بود تا بر جنازه‌ی سعد نماز گزاردند، سپس گفت: ای جبرئیل! به چه دلیل (و به چه عمل و طاعت سعد) سزاوار نماز گزاردن شما بر جنازه‌اش شد؟ جبرئیل گفت:‌بواسطه‌ی خواندن سوره‌ی قل هو اللّه احد در حال ایستاده و نشسته و سواره و پیاده و در همه حال!1
امام باقر می فرمایند: «هر کس سوره‌ی قل هو اللّه أحد را یک بار بخواند بر او مبارک باشد و برکت به او داده شود و هر کس دو بار بخواند، خودش و خاندانش برکت یابند و هر کس سه بار بخواند، خودش و خاندانش و همسایگانش برکت یابند، و هر کس دوازده بار بخواند، خداوند برایش دوازده قصر در بهشت بنا کند و نگهبانان بهشت گویند: برویم قصرهای فلان برادرمان را تماشا کنیم، و هر کس صد بار بخواند، گناهان 25 سال او بجز خونهایی که به ناحق ریخته و مالهایی که به نا‌حق خورده، آمرزیده شود، و هر کس چهار صد بار بخواند، اجر چهار صد شهید را دارد، و هر کس در یک شبانه روز هزار بار بخواند، نمیرد تا جایگاه خویش را در بهشت ببیند یا به او نشان داده شود.2
و در حدیث دیگر رسول اکرم فرمود:‌هر کس هنگامی که به بستر خواب رود و صد بار سوره‌ی قل هوالله احد را بخواند، خداوند گناه 50 سال او را بیامرزد.
1. اصول کافی ، ج 4 ص 429. 2. همان.
اساس قرآن
«إنّ لکلّ شیءٍ أساساً… و‌أساس القرآن الفاتحة؛
هر چیزی اساس و شالوده‌ای دارد و اساس و‌‌زیر‌‌‌بنای قرآن سوره ی حمد است».
شاید سرّ اینکه فضیلت سوره حمد برابر دو ثلث کل قرآن دانسته شده است این باشد که ریشه‌ی تبلیغات پیغمبر اکرم عبارت بود از : توجه دادن به خدا و رستاخیز، دعا و مناجات، معرفی خوبان و بدان و بیان احکام و دستورات که همه موضوعات به اجمال در «فاتحة الکتاب» آمده است.
و در جای دیگر پیغمبراسلام می‌فرماید:‌مانند سوره‌ی حمد در تورات و انجیل و زبور نیامده است.
در آیات قرآن، این سوره با خود قرآن همپایه قرار داده شده است، آنجا که می‌فرماید: «ما سوره حمد و قرآن عظیم را به تو عطا کردیم؛ «ولقد آتیناک سبعاً من المثانی والقرآن العظیم». (سوره حجر، آیه 87).
چنانکه پیغمبر اکرم نیز به این حقیقت اشاره کرده است: خداوند سوره‌ی حمد را بطور مستقل از عطایای خود قلمداد نموده و آنرا هم ردیف قرآن قرار داده است.
در حدیث دیگری «جابر» می‌گوید: پیامبر اسلام به من فرمود:‌می‌خواهی بهترین سوره‌ی قرآن را به تو نشان دهم؟ گفتم: بلی؛ فرمود: سوره‌ی حمد را تا آخر بخوان.
شروع قرآن با این سوره این مطلب را می‌رساند که این سوره از نظر پروردگار و رسول گرامی اسلام، اهمیت خاصی دارد، و رسول اکرم دستور داده است تا این سوره را در ابتدای قرآن قرار دهند.
جوان مردان موحد
جهان هستی، آوردگاه بزرگ آزمایش انسانها و قرآن راهنمای آنان در این میدان و اصحاب کهف اسوه و الگوی انسانیت در این آزمون هستند. آنان با سرفرازی، از امتحان بیرون آمدند و پیام بی اعتباری دنیا و زودگذر بودن زرق و برقها را به دیگران رساندند و برای حفظ عقیده‌ی خود تا نثار جان پیش رفتند و با طاغوت عصر خویش، (دقیانوس) به مبارزه پرداختند. این جوانمردان موحّد تا آنجا که در توان داشتند، علیه فساد، شرک، بت پرستی، جهل و ستمگری قیام کردند؛ امّا آنقدر غوغای بت‌پرستی در آن محیط بلند بود که نغمه‌های توحید آنها در گلویشان گم شد و چاره‌ای جز هجرت از محیط آلوده با پناه بردن به غار ندیدند و به خوابی شبیه مرگ و بیداری، فرو رفتند.1 آنان با محیط سازش نکردند و رنگ محیط به خود نگرفتند و با فساد محیط همگام نگشتند. درسهایی که ازاین سرگذشت می‌توان آموخت عبارتند از:
1. هجرت از محیط‌های آلوده.
2. تقیه در برابر دشمنان.
3. امدادهای الهی به هنگام بروز بحران‌ها.
4. تکیه بر سنت خدا و استمداد از لطف او.
5. ترسیم عینی معاد جسمانی و بازگشت انسانها به زندگی مجدّد به هنگام رستاخیز.
1. سوره کهف، آیات 9 ـ 26.