اهل بیت در قرآن:مؤمن قرآن

«أفمن کان مؤمناً کمن کان فاسقاً لایستوُون»1
«آیا کسی که مؤمن است همانند کسی است که فاسق است؟ هرگز با هم مساوی نیستند!»
مقدمه:
قرآن، این معجزه‌ی جاودان الهی، واژه‌های کاربردی خود را همراه با حکمت و با روش صحیح و منحصر به خود، مورد استفاده قرار داده است و هیچگاه نسبت مجازی و یا خلاف واقع را درباره‌ی فردی به کار نبرده است.
مثلاً اگر قرآن در صدد بیان عنوان «مؤمن» و «فاسق» باشد، بدون تردید مصداق حقیقی از مؤمن و فاسق را معرفی می‌کند تا مسلمانان افراد با ایمان را بشناسند و از آن پیروی کنند، آنسان که پس از شناخت فاسق، آن‌ها راطرد کرده، در نهایت آتش دوزخ الهی جایگاهشان نشود.
راستی، مؤمن چه کسی است و فاسق به چه فردی می‌گویند؟
در تعریف مؤمن آمده است: کسی که به خدا و رسول خدا«ص» و به قرآن ، ملائکه و روز قیامت معتقد است ، به قضا و قدر الهی راضی است ، آنچه خدای متعال واجب کرده، انجام می‌دهد و از آنچه منع و نهی فرموده، دوری می‌کند.
فاسق در تعریف قرآن به شخصی گفته می‌شود که از دایره‌ی ایمان خارج باشد و در انجام واجبات الهی کوتاهی کرده، مرتکب گناهان شود.2
یکی از زیباترین واژه ها که خدا بزرگ در قرآن شریف؛ درباره‌ی امام علی«ع» به کاربرده است و آن حضرت را در چند آیه با آن ستوده است، واژه‌ی «مؤمن» می‌باشد.
مرحوم ملا محسن فیض کاشانی در کتاب تفسیرش چنین آورده است: اخبار و روایات فراوانی از طریق شیعه و اهل سنت آمده است که مقصود از مؤمن در این آیه حضرت امیرالمؤمنین«ع»است و مراد از فاسق؛ ولید بن عقبه می‌باشد.3
ولید بن عقبه را بشناسیم:
یکی از افراد پلید و بدنام در صدر اسلام همین ولید می‌باشد که در زمان حیات رسول خدا«ص» به «ولیدفاسق»مشهور است.
تعجبی ندارد به اینگونه افراد، فاسق گفته شود؛ زیرا آیه‌ی 6 سوره حجرات بطور واضح فاسق بودن او را ثابت کرده است.
همسر ولید بارها، پیش رسول‌خدا(ص) از وی شکایت کرد که ولید مرا کتک می زند. رسول خدا(ص) نیز بارها او را از این کار نهی کرد، ولی باز هم وقیحانه همسرش را مورد اذیت و آزار قرار داد.4
در تاریخ آمده است که ولید بن‌عقبه و عمروبن‌عاص هنگامی که شنیدند حضرت حمزه، عموی گرامی پیامبر(ص) به شهادت رسیده است، به جشن وپایکوبی پرداختند و بی‌شرمانه شراب نوشیدند.5
پدرش عقبه‌بن‌أبی‌معیط از مشرکان مکه‌ بود. او دشمن رسول خدا(ص) و مسلمانان بود و در اوایل بعثت مدام آنان را مورد آزار و شکنجه قرار می‌داد. او به همراه مشرکان مکه در جنگ بدر شرکت کرد و به اسارت لشکریان اسلام درآمد و بخاطر فراوانی که انجام داده بود، به دستور رسول خدا‌‌(ص) و به دست امام علی‌‌(ع) اعدام شد.1
ولید، برادر ناتنی عثمان، خلیفه‌ی سوم بود. همین باعث شد تا عثمان او را به عنوان حاکم شهر کوفه بگمارد؛ لیکن به علت آن که فردی بی‌لیاقت و نادرست بود، کارهای خلاف فراوانی انجام داد، از جمله در زمان عثمان شرابخواری کرد و در حال مستی به مسجد آمده، نماز صبح را که دو رکعت است چهار رکعت خواند! سپس رو به نمازگزاران کرد و گفت: امروز من با نشاطم، اگر می‌خواهید بیشتر بخوانم!2
این سؤال در ذهن هرانسان با‌انصاف و بدون غرضی نقش می‌بندد: چنین فرد نابکار و فتاسقی که قرآ هم فاسق بودن او را به صراحت بیان کرده است، چرا از سوی عثمان؛ امیر کوفه شد؟
در زمان معاویه، امام حسن‌(ع) با ولید برخوردی داشت که او را به شدت سرافکنده کرد. امام
مجتبی‌(ع) به وی فرمود: اما تو ای ولید بن عقبه! به خدا سوگند! من تو را به خاطر دشمنی‌ات با علی‌‌(ع) ملامت نمی‌کنم، زیرا آن حضرت تو را به جهت میگساری، هشتاد تازیانه زد و پدرت را در جنگ بدر با دست خود به سخت‌ترین وجه بکشت. فقط از او این سؤال رادارم: چگونه او را ناسزا می‌گویی در حالی که خدا او را در ده آیه از قرآن، مؤمن خوانده، ولی تو را فاسق نامیده است؟3
شأن نزول آیه:
عالمان و پژوهشگران دینی مطابق با تفسیر و روایات معتبر معتقدند که آیه‌ی شریفه، در شأن امام علی‌‌(ع) نازل شده است.
امام ابو‌الفتوح رازی مفسّر معروف سنّی مذهب، شمس الدین ذهبی و دیگران، نظریه‌ی فوق را تأیید کرده‌اند و عالمان دینی و مفسران شیعه نیز بر‌همین باورند.
درباره شأن نزول آمده است روزی بین امام علی‌‌(ع) و ولید مشاجره‌ای اتفاق افتاد. ولید به امام گفت: ساکت باش! تو بچه‌ای و من بزرگم؛ زبانم گویاتر از تو، نیزه‌ام از نیزه‌ی تو تیزتر و در صف تیر‌اندازان ثابت قدم‌ترم… امام فرمود: ساکت باش! همانا تو فاسق هستی!
به دنبال این مشاجره، آیه‌ی 18سوره سجده برپیامبر خدا‌‌(ص) نازل شد:
*أفمن کان مؤمناً کمن کان فاسقاً لا یستوون
آیا کسی که مؤمن است همانند کسی می‌باشد که فاسق است؟ هرگز با هم مساوی نیستند!
مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان روایتی را از امام باقر‌‌(ع) نقل کرده است که مطلب بالا را تأیید می‌کند.4
بدین گونه در قرآن کریم تعبیر زیبای «مؤمن» برای امام علی‌(ع) بکاررفت و برای ولید بد‌سابقه از عنوان ذلت‌بار «فاسق» استفاده شد. درود و سلام خدا بر «مؤمن قرآن» باد.!
1. سوره‌ی سجده، آیه‌ی 18.
2. تفسیر شیخ طه الدّره، ج11، ص266.
3. تفسیر صافی، ص424.
4. ملحقات إحقاق الحق، ج30، ص11.
5. سفینة البحار، ج2، ص688.
6. سفینة البحار،ج2، ص210.
7. ملحقات إحقاق‌الحق، ج30، ص112ـ113.
8. تفسیر صافی، ص424، به نقل از کتاب احتجاج طبرسی.