چندنکته قرآنی:هشت باب بهشت
آرشیو
چکیده
متن
صبح خیزی و سلامت طلبی چون حافظ
هرچه کردم همه از دولت قرآن کردم1
متأسفانه ما مسلمانان آنگونه که باید از قرآن استفاده نمی‌کنیم و بهره نمی‌بریم، کتابی که سراسرش علم، نور هدایت و بلاغت است و هرقطره‌اش کیمیایی است.
چنانکه از فرایند «نظم و برنامه» نیز غافلیم و از آن هم بهره‌ی چندانی نمی‌بریم، و به همین دلیل همواره از کاروان رشد و ترقّی عقبیم. در این نوشتار برآنیم، تأثیر همراهی با قرآن و رعایت نظم را در زندگی عالمان بزرگ، نشان دهیم.
قرائت و تلاوت قرآن، هم یک فریضه‌ی دینی است و هم یک دستور اخلاقی در سیر و سلوک و تهذیب نفس؛ خدا به پیامبرش فرمود: «رتّل القرآن ترتیلا»؛ قرآن را به آهنگ خوش و شمرده بخوان!2 چنانکه به مردم فرمود: «فاقرؤوا ما تیسّر من القرآن»؛ هرقدر که ممکن است قرآن بخوانید!3
قرآن خوانی و تلاوت باید به صورت یک فرهنگ جدّی و مستمرّ درآید و سرود ملّی صبحگاهی و شامگاهی مسلمانان شود.
امیرالمؤمنین(ع) در وصف متّقین می‌فرمایند: «آنها در دل شب به تلاوت قرآن پرداخته، با صدایی خوش و آهنگین آن را می‌خوانند، و به نوای آن، عشق و سوز عارفانه پیدا می‌کنند و دوای دردهای خویش را در آن می‌جویند و می‌یابند…»4
اُنس با قرآن و مداومت برتلاوت آن، نورانیت دل و صفای باطن را در پی دارد و از مطمئن‌ترین نردبانهای صعود است، شیخ اشراق می‌گوید:
«عبادت مستمرّ همراه با تلاوت وحی الهی و قرائت آیات قرآن در دل شب که موجب هیجان روح و صفای نفس می‌گردد از راه‌های کمال و ترقّی‌اند».5
علاّمه محمد تقی مجلسی برای فرزندش محمد باقر مجلسی، مولّف بحار الأنوار می‌نویسد: حتماً هر روز یک جزو قرآن بخوان!
شیخ مفید از چهره‌های برجسته و درخشان شیعه، شبها پس از خوابی کوتاه، به نماز و تلاوت قرآن روی می‌آورد و سپس به مطالعه و تدریس همّت می‌گماشت.
مرحوم محدّث قمی صاحب مفاتیح الجنان در حالات جناب میرداماد از «حدایق المقرّبین» چنین نقل می‌کند که جناب میر، بسیار قرآن تلاوت می‌فرمود، به طوری که به گفته‌ی بعض ثقات هرشب 15جزء قرآن می‌خواند.6
علما و دانشمندان بزرگ و موفّق شیعه به برکت همین تلاوت‌ها بود که به این همه موفّقیت دست یافتند و قلّه‌های رفیع علم و اخلاق را فتح کردند، اکثر فقها و محدثین وحکما شیعه دست کم هرروز یک جزء قرآن می‌خواندند، مرحوم میرزا سلیمان تنکابنی از شاگردان بزرگ حکیم معروف ملا علی نوری، روزی یک جزء قرآن می‌خواند، هرروز صبح سوره‌ی یاسین و صد مرتبه «لا إله إلاّ اللّه الملک الحق المبین» را مترنّم می‌شد، چنان که در قنوت نافله‌ی عشا، سوره‌ی واقعه را می‌خواند، شبی در قنوت نماز وتر که مشغول مناجات خمس عشر بود این آواز را شنید که: «ایها العالم العامل…» ای دانشمند با عمل…»7.
میرزای شیرازی، صاحب فتوای مشهور تنباکو بیشتر قرآن را حفظ بود. مرحوم آیة اللّه بروجردی نزدیک به نصف قرآن را حفظ بودند و اوقات فراغت را به تلاوت می‌پرداختند. همیشه بعد از وضو و قبل از رفتن به مسجد، قرآن می‌خواندند و می‌فرمودند: «از حفظ داشتن قرآن توشه‌ای برای انسان است و افسوس برکسی که از دنیا برود و توشه‌ای نداشته باشد.» ایشان قرآن را شمرده، بلند، با تأمّل و تدبّر قرائت می‌کردند.8
علاّمه طباطبایی، شبهای ماه رمضان را تا صبح بیدار بودند و به مطالعه، دعا و قرائت قرآن مشغول بودند، حضرت امام خمینی(ره) نیز روزانه چندین نوبت قرآن می‌خواندند، درهر فرصتی که پیش می‌آمد، بعد یا قبل از هرنماز، با قرآن مأنوس بودند، در نجف نیز در ماه رمضان، هر روز، ده جزء قرآن می‌خواندند و هرسه روز یک بار قرآن ختم می‌کردند.
امام صادق(ع) در توصیه به قرائت قرآن می‌فرمایند: «قرآن عهد و میثاق خداوند است و سزاوار است که شخص مسلمان هر روز در این عهد بنگرد و50 آیه از آن را بخواند.
پیامبر(ص) فرمودند: منازلتان را با تلاوت قرآن نور باران کنید… هر خانه‌ای که در آن قرآن بیشتر تلاوت شود خیر و برکتش بیشتر می‌شود و اهلش در آسایش و رفاه بسر می‌برد، و این خانه‌ها برای آسمانیان و فرشتگان می‌درخشند همانند ستارگان که شبها برای زمینیان می‌درخشند.
امیرالمؤمنین(ع) نیز می‌فرمایند: خانه‌ای که در آن قرآن تلاوت می‌شود و ذکر خدا به میان می‌آید، برکتش فراوان می‌گردد، فرشتگان در آن حضور می‌یابند، شیاطین از آن می‌گریزند و برای آسمانیان می‌درخشد، و خانه‌ای که از تلاوت قرآن و ذکر خدا خالی است، برکتش کم می‌شود، فرشتگان از آن می‌گریزند و شیاطین به آن روی می‌کنند.
و امام صادق(ع) فرمودند: چه اشکالی دارد که مغازه داران و بازاریان و تاجران هنگام شب که به منزل برمی‌گردند، قبل از خواب سوره‌ای از قرآن بخوانند و در اِزای هر آیه‌ای که می‌خوانند ده حسنه برحَسَنات و خوبی‌هایشان بیافزایند و ده سیئه از سیئات و لغزشهایشان بکاهند؟10
براستی چه اشکالی دارد ما هرشب قبل از خواب یا هرصبح بعد از نماز، سوره‌ای از قرآن را تلاوت کرده آنگاه به سراغ کارهای دیگرمان برویم؟ و چه اشکالی دارد که با استفاده از فرایند «نظم و برنامه» هرروز وقت و یا وقتهای معینی را به تلاوت قرآن اختصاص دهیم؟
قرآن هشت باب بهشت است و هشت باب بهشت، تجلّیات قرآن. و انسان هرچه قرآنی‌تر، بهشتی‌تر می‌شود، و در حدیث است که روز قیامت به انسان خطاب می‌شود: «بخوان و بالا رو».
گِـرد قـرآن گـرد، زیـرا هـرکـه در قـرآن گـریـخـت
آن جهان رست از عقوبت، این جهان رست از فتن11
و سخن آخر آنکه:
حافظا در کنج فقر و خلوت شبهای تار
تا بود وردت دعا و درس قرآن غم مخور12
1. دیوان حافظ.
2. مزمّل، آیه4.
3. مزمّل، 20.
4. نهج البلاغه، خطبه 193، (همام).
5. سیمای فرزانگان158.
6. سیمای فرزانگان، بخش پنجم.
7. سیمای فرزانگان بخش پنجم.
8. زندگینامه‌های آیة اللّه بروجردی، علی دوانی، ص164 و از وعظ زاده خراسانی، ص340.
9. سیمای فرزانگان، بخش پنجم.
10. اصول کافی، ج2، کتاب فضل القرآن.
11. حکیم سنایی.
12. دیوان حافظ.
هرچه کردم همه از دولت قرآن کردم1
متأسفانه ما مسلمانان آنگونه که باید از قرآن استفاده نمی‌کنیم و بهره نمی‌بریم، کتابی که سراسرش علم، نور هدایت و بلاغت است و هرقطره‌اش کیمیایی است.
چنانکه از فرایند «نظم و برنامه» نیز غافلیم و از آن هم بهره‌ی چندانی نمی‌بریم، و به همین دلیل همواره از کاروان رشد و ترقّی عقبیم. در این نوشتار برآنیم، تأثیر همراهی با قرآن و رعایت نظم را در زندگی عالمان بزرگ، نشان دهیم.
قرائت و تلاوت قرآن، هم یک فریضه‌ی دینی است و هم یک دستور اخلاقی در سیر و سلوک و تهذیب نفس؛ خدا به پیامبرش فرمود: «رتّل القرآن ترتیلا»؛ قرآن را به آهنگ خوش و شمرده بخوان!2 چنانکه به مردم فرمود: «فاقرؤوا ما تیسّر من القرآن»؛ هرقدر که ممکن است قرآن بخوانید!3
قرآن خوانی و تلاوت باید به صورت یک فرهنگ جدّی و مستمرّ درآید و سرود ملّی صبحگاهی و شامگاهی مسلمانان شود.
امیرالمؤمنین(ع) در وصف متّقین می‌فرمایند: «آنها در دل شب به تلاوت قرآن پرداخته، با صدایی خوش و آهنگین آن را می‌خوانند، و به نوای آن، عشق و سوز عارفانه پیدا می‌کنند و دوای دردهای خویش را در آن می‌جویند و می‌یابند…»4
اُنس با قرآن و مداومت برتلاوت آن، نورانیت دل و صفای باطن را در پی دارد و از مطمئن‌ترین نردبانهای صعود است، شیخ اشراق می‌گوید:
«عبادت مستمرّ همراه با تلاوت وحی الهی و قرائت آیات قرآن در دل شب که موجب هیجان روح و صفای نفس می‌گردد از راه‌های کمال و ترقّی‌اند».5
علاّمه محمد تقی مجلسی برای فرزندش محمد باقر مجلسی، مولّف بحار الأنوار می‌نویسد: حتماً هر روز یک جزو قرآن بخوان!
شیخ مفید از چهره‌های برجسته و درخشان شیعه، شبها پس از خوابی کوتاه، به نماز و تلاوت قرآن روی می‌آورد و سپس به مطالعه و تدریس همّت می‌گماشت.
مرحوم محدّث قمی صاحب مفاتیح الجنان در حالات جناب میرداماد از «حدایق المقرّبین» چنین نقل می‌کند که جناب میر، بسیار قرآن تلاوت می‌فرمود، به طوری که به گفته‌ی بعض ثقات هرشب 15جزء قرآن می‌خواند.6
علما و دانشمندان بزرگ و موفّق شیعه به برکت همین تلاوت‌ها بود که به این همه موفّقیت دست یافتند و قلّه‌های رفیع علم و اخلاق را فتح کردند، اکثر فقها و محدثین وحکما شیعه دست کم هرروز یک جزء قرآن می‌خواندند، مرحوم میرزا سلیمان تنکابنی از شاگردان بزرگ حکیم معروف ملا علی نوری، روزی یک جزء قرآن می‌خواند، هرروز صبح سوره‌ی یاسین و صد مرتبه «لا إله إلاّ اللّه الملک الحق المبین» را مترنّم می‌شد، چنان که در قنوت نافله‌ی عشا، سوره‌ی واقعه را می‌خواند، شبی در قنوت نماز وتر که مشغول مناجات خمس عشر بود این آواز را شنید که: «ایها العالم العامل…» ای دانشمند با عمل…»7.
میرزای شیرازی، صاحب فتوای مشهور تنباکو بیشتر قرآن را حفظ بود. مرحوم آیة اللّه بروجردی نزدیک به نصف قرآن را حفظ بودند و اوقات فراغت را به تلاوت می‌پرداختند. همیشه بعد از وضو و قبل از رفتن به مسجد، قرآن می‌خواندند و می‌فرمودند: «از حفظ داشتن قرآن توشه‌ای برای انسان است و افسوس برکسی که از دنیا برود و توشه‌ای نداشته باشد.» ایشان قرآن را شمرده، بلند، با تأمّل و تدبّر قرائت می‌کردند.8
علاّمه طباطبایی، شبهای ماه رمضان را تا صبح بیدار بودند و به مطالعه، دعا و قرائت قرآن مشغول بودند، حضرت امام خمینی(ره) نیز روزانه چندین نوبت قرآن می‌خواندند، درهر فرصتی که پیش می‌آمد، بعد یا قبل از هرنماز، با قرآن مأنوس بودند، در نجف نیز در ماه رمضان، هر روز، ده جزء قرآن می‌خواندند و هرسه روز یک بار قرآن ختم می‌کردند.
امام صادق(ع) در توصیه به قرائت قرآن می‌فرمایند: «قرآن عهد و میثاق خداوند است و سزاوار است که شخص مسلمان هر روز در این عهد بنگرد و50 آیه از آن را بخواند.
پیامبر(ص) فرمودند: منازلتان را با تلاوت قرآن نور باران کنید… هر خانه‌ای که در آن قرآن بیشتر تلاوت شود خیر و برکتش بیشتر می‌شود و اهلش در آسایش و رفاه بسر می‌برد، و این خانه‌ها برای آسمانیان و فرشتگان می‌درخشند همانند ستارگان که شبها برای زمینیان می‌درخشند.
امیرالمؤمنین(ع) نیز می‌فرمایند: خانه‌ای که در آن قرآن تلاوت می‌شود و ذکر خدا به میان می‌آید، برکتش فراوان می‌گردد، فرشتگان در آن حضور می‌یابند، شیاطین از آن می‌گریزند و برای آسمانیان می‌درخشد، و خانه‌ای که از تلاوت قرآن و ذکر خدا خالی است، برکتش کم می‌شود، فرشتگان از آن می‌گریزند و شیاطین به آن روی می‌کنند.
و امام صادق(ع) فرمودند: چه اشکالی دارد که مغازه داران و بازاریان و تاجران هنگام شب که به منزل برمی‌گردند، قبل از خواب سوره‌ای از قرآن بخوانند و در اِزای هر آیه‌ای که می‌خوانند ده حسنه برحَسَنات و خوبی‌هایشان بیافزایند و ده سیئه از سیئات و لغزشهایشان بکاهند؟10
براستی چه اشکالی دارد ما هرشب قبل از خواب یا هرصبح بعد از نماز، سوره‌ای از قرآن را تلاوت کرده آنگاه به سراغ کارهای دیگرمان برویم؟ و چه اشکالی دارد که با استفاده از فرایند «نظم و برنامه» هرروز وقت و یا وقتهای معینی را به تلاوت قرآن اختصاص دهیم؟
قرآن هشت باب بهشت است و هشت باب بهشت، تجلّیات قرآن. و انسان هرچه قرآنی‌تر، بهشتی‌تر می‌شود، و در حدیث است که روز قیامت به انسان خطاب می‌شود: «بخوان و بالا رو».
گِـرد قـرآن گـرد، زیـرا هـرکـه در قـرآن گـریـخـت
آن جهان رست از عقوبت، این جهان رست از فتن11
و سخن آخر آنکه:
حافظا در کنج فقر و خلوت شبهای تار
تا بود وردت دعا و درس قرآن غم مخور12
1. دیوان حافظ.
2. مزمّل، آیه4.
3. مزمّل، 20.
4. نهج البلاغه، خطبه 193، (همام).
5. سیمای فرزانگان158.
6. سیمای فرزانگان، بخش پنجم.
7. سیمای فرزانگان بخش پنجم.
8. زندگینامه‌های آیة اللّه بروجردی، علی دوانی، ص164 و از وعظ زاده خراسانی، ص340.
9. سیمای فرزانگان، بخش پنجم.
10. اصول کافی، ج2، کتاب فضل القرآن.
11. حکیم سنایی.
12. دیوان حافظ.
تبلیغات
