آرشیو

آرشیو شماره ها:
۸۳

چکیده

متن

زنبور عسل همواره در طول تاریخ مورد احترام بشر بوده است. در تمام کتاب‌های آسمانی مانند: قرآن کریم، انجیل و تورات، در نوشته‌های قدیمی یونان و روم، افسانه‌های کهن قوم اسلاو، کتاب مقدس هندوان و خلاصه همه جا از زنبور عسل به عنوان یک حشره ی مفید و پرکار و از عسل به عنوان ماده ی نیروزا و شفا‌بخش یاد شده است.
انجیل، عسل را مظهر فراوانی و نعمت دانسته است. در قرآن کریم نیز از عسل به عنوان موهبت الهی و شفا‌بخش یاد شده و حتی یک سوره به نام زنبور عسل (نحل) اختصاص یافته است:
و أوحی ربّک إلی النَّحْلِ أنِ اتَّخِذِی مِنَ الْجِبالِ بیوتاً ومِنَ الشَّجَرِ وَمِما یعْرِشُون* ثُمّ کُلِی مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ فَاسلکُی سُبُل رَبِّکِ ذُلَلاً یخْرُجُ مِنْ بُطُونَها شَراب مَخْتَلِف ألوانُهُ فِیهِ شِفاء لِلنّاسِ إنِّ فِی ذلِکَ لآیة لِقَوْمٍ یتَفَکَّرون.1
و پروردگار تو به زنبور عسل وحی و الهام غریزی کردکه: «ازکوه‌ها و درختان و داربست‌هایی که مردم می‌سازند، خانه‌هایی برگزین. سپس از شیره گل‌ها بخور و راه‌هایی را که پروردگارت برای تو تعیین کرده است، به راحتی بپیما». از درون شکم آن‌ها، نوشیدنی با رنگ‌های مختلف بیرون می‌آید که در آن، شفا برای مردم است. به یقین، در این امر، نشانه روشنی است برای آنان که می‌اندیشند.
با توجه به این آیه باید به این نکته توجه داشت که عسل‌های گوناگون با خواص گوناگونی وجود دارد مثل عسل گل سرخ، عسل گل یاس، عسل اکالیپتوس، عسل زیرنون و…. براساس نتایج پژوهشگران، بهترین نوع عسل آن است که از شهد گل‌های فراوان به دست آید و خداوند متعال در این آیه، با عبارت «من کل الثمرات» به این نکته اشاره مستقیم دارد.
رنگ عسل نیز برحسب آن که زنبور برچه گل و ثمره‌ای نشسته و از آن استفاده کرده است، متفاوت است. رنگ عسل از بی‌رنگ تا زرد روشن، کهربایی قرمز و تیره، قهوه‌ای تیره، سفید، خرمایی و گاهی مایل به سیاه متغیر است. عسل‌های سبز و آبی نیز دیده شده است. تنوع رنگ‌ها علاوه براین که گویای تنوع سرچشمه‌های به دست آوردن آن است، تنوعی برای ذوق‌ها و سلیقه‌ها به شمار می‌رود؛ زیرا امروزه ثابت شده است که رنگ غذا در تحریک اشتهای انسان مؤثر است. خداوند در این آیه، این نکته را با عبارت «شَراب مَخْتَلِف ألْوانُهُ» بیان کرده است.
خداوند در این آیه، عسل را برای انسان‌ها یاد می‌کند (لِلناس). زنبور شناسان می‌گویند برای یک کندوی چند هزار نفری در تمام مدت سال تنها چند کیلو عسل کفایت می‌کند و هرزنبور عسل برای رفع گرسنگی‌اش کافی است روی دو یا سه گل بنشیند، در حالی که هرساعت به طور متوسط روی دویست و پنجاه گل می‌نشیند (4کیلو متر راه می‌پیماید). زنبورها در مدت کوتاه عمرشان چندین برابر غذای مورد نیاز خود را در کندو ذخیره می‌کنند. اگر باز هم به منابع قندی و شهد گل دسترسی یابند، باز هم ذخیره خواهد کرد؛ چون آن‌ها تنها برای خود عسل تولید نمی‌کنند، بلکه برای سلامتی همه انسان‌ها تلاش می‌کند.
خداوند متعال، عسل را شفا برای مردم می‌داند و این امر را نشانه‌ی روشنی برای اندیشمندان می‌شمارد: «فیه شِفاء لِلناسِ إنَّ فِی ذلک لآیة لِقومٍ یتفکّرون».
استفاده از قدرت جادویی عسل برای حفظ سلامتی، زیبایی، طول عمر و درمان بیماری‌های گوناگون، پیشینه دیرینی دارد. تاریخ نخستین کاربردهای عسل و موم در اهداف پزشکی به دورترین دوره‌ها در چین برمی‌گردد. ارسطو در کتابش به نام «آفتاب باستانی و پرورش زنبور عسل» خواص ویژه‌ای برای عسل قایل شده است. جالینوس حکیم معتقد بود که عسل در درمان بعضی بیماری‌ها اعجاز می‌کند. موکریت، فیلسوف مشهور یونانی که بیش از صد سال عمر کرد، با غذا عسل می‌خورد. فیثاغورس و پیروان او نیز عسل را جزو غذای روزانه خود قرار داده بودند.
بقراط که 107 سال عمر کرد، پیوسته عسل می‌خورد و برای درمان بیش‌تر بیماری‌ها آن را تجویز می‌کرد. ابو‌علی سینا، دانشمند بزرگ ایرانی در کتاب پزشکی قانون، خواص شفا‌بخش عسل را در درمان بیماری‌ها یاد‌آور شده است.
پیامبر گرامی اسلام و ائمه معصومین نیز در روایت‌های گوناگون، ارزش غذایی و خواص دارویی زیادی برای عسل بیان کرده‌اند:
امام صادق‌(ع) می‌فرماید: ما استشفی الناس بمثل شَربة العسل.
مردم به چیزی جز مانند عسل درمان نمی‌شوند.
امام رضا‌(ع) از اجداد گرامی‌اش نقل می‌فرماید که رسول خدا فرمود:
إن یکن فی شیء شفاء ففی شَرطه الحجام أو فی شَربة العسل.
اگر در چیزی درمان باشد، در نیشتر حجامت‌گر یا شربتی از عسل است. 2
امام رضا‌(ع) از نیاکان گرامی‌اش و آنان از رسول خدا نقل می‌فرمایند که فرمود:
لا تردُوا شربة العسل علی من اتاکم بها.
چنان‌چه کسی برای شما عسل هدیه آورد، دست او را رد نکنید.3
عسل ماده‌ای معجزه‌گر است و در درمان انواع بیماری‌ها کاربرد دارد. از عسل، داروهای زیادی برای لطافت وزیبایی پوست، ورم چشم، خشکی و ترک خوردگی پوست می‌سازند.
عسل به طور معجزه آسا در ترمیم انواع زخم‌ها مؤثر است. عبرانی‌ها نزدیک به سه هزار سال پیش عسل را برای درمان زخم‌ها به کار می‌برده‌اند. عسل ضد عفونی کننده است و براساس گزارش پژوهشگران دانشگاه سیدنی، زخم‌ها را زود بهبود می‌بخشد.
یونانی‌ها، عسل را برای تقویت باروری مردان به کار می‌بردند. بقراط، عسل را به عنوان مسهل و برای درمان دردهای دستگاه تنفسی، کبد و کلیه‌ها به کار می‌برد. در حدود 50 گزارش در ژورنال‌های پزشکی در مورد تأثیر عسل در پوشاندن زخم و درمان عفونت‌های چشمی واسهال وجود دارد. Soliman، عسل را در ترکیبی برای درمان گواتر به کاربرده است. براساس گزارش برنامه علمی (Beymd Roo) در آفریقا اثبات شده است که عسل تأثیر زیادی در کنترل عفونت‌های سوختگی دارد. Abramor و همکارانش در سال 1938 از عسل به عنوان درمان سوختگی چشم استفاده کردند. عسل یکی از ارکان اصلی رژیم‌های غذایی بیماران ورم‌های سرطانی (ایسلر) در آلمان را تشکیل می‌دهد.
xu و‌همکارانش در سال 1989در چین محلولی شامل عسل را برای بیماران مبتلا به AIDS، سرطان و عفونت‌های مختلف تهیه کردند.
دکترetal در سال 1998 به موردی از پیوند پوست با استفاده از عسل به ضایعات پوستی مننگو کوکال، اشاره کرده که در آن بسیار مؤثر واقع شده است. عسل در درمان کم خونی نیز بسیار مؤثر است گلبول‌های قرمز خون را افزایش می‌دهد. هم چنین خاصیت ضد خون‌ریزی دارد و از این بابت می‌تواند نقص ویتامین k بدن را جبران کند.
دکتر توماس در مقاله‌ای در نشریه Lacet می‌گوید: «در موارد ضعف قلب مشاهده شده است که عسل می‌تواند در باز گرداندن فعالیت قلب و زنده نگهداشتن بیماران تأثیر زیادی داشته باشد».
بحث درباره خواص درمانی و قدرت شفا‌بخش عسل در بیماری‌های گوناگون بسیار گسترده است؛ زیرا شفایی که خداوند متعال آن را بیان کند، گسترده وعظیم خواهد بود. بدین ترتیب، ملاحظه می‌شود که چرا خداوند حکیم و بلند مرتبه، شفای مردم را در «عسل» قرار داده است.
1. نحل، 68 و 69.
2. رمز الصحة.
3. عیون اخبار الرضا.

تبلیغات