هنر تذهیب کار قرآن

حتی اگر یک بار در یکی از نمایشگاه‌های قرآنی حضور یافته باشید، با آثار حجمی روبه‌رو شده‌اید که با ظرافت خاصی، آیات قرآن کریم را به نمایش گذاشته‌اند.این آثار که آیات خوش‌نویسی شده قرآن را با شیوه‌ی هنرمندانه‌ای با آب طلا و نقره به زیور نگارش آراسته‌اند، نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. خسرو روشن، هنرمندی است که سال‌ها دل در گرو پرداختن به خوش‌نویسی آیات قرآن و ساخت این آثار گذاشته است.هر چند پرداختن وی به این هنر، دشواری هایی در پی داشته است، ولی فرزندان این هنرمند ارجمند نیز همانند پدر، عشق پرداختن به هنرهای قرآنی را در وجود خود شعله‌ور نگاه داشته‌اند.
مهرنوش روشن، فرزند این هنرمند، دانشجوی ادبیات فارسی است و تاکنون چندین بار در نمایشگاه‌های قرآنی به عنوان خادم قرآن معرفی شده است. وی می‌گوید در زمان دفاع مقدس، کودکی بیش نبوده است و هنگام حمله‌ی موشکی دشمن به تهران، آثار هنری و خوش‌نویسی شده پدر را جمع می‌کرد و روی آن می‌خوابید تا اگر خانه در اثر اصابت موشک و بمباران، ویران شد، آثار هنری و قرآنی پدرش آسیبی نبیند. شاید به دلیل همین عشق و علاقه به قرآن و هنرهای قرآنی بوده است که امروز او را به عنوان جوان‌ترین تذهیب کار قرآن و خادم قرآن معرفی می‌کنند. فرصتی دست داد تا با او به گفت و گو بنشینیم که اینک از نظرتان می‌گذرد:
بشارت: از انگیزه خود در پرداختن به هنرهای قرآنی بگویید.
خوب در خاطرم هست زمانی که پدرم، خوش‌نویسی آیات قرآن را انجام می‌داد، همیشه کنار او بودم. آن زمان هنوز مدرسه نمی‌رفتم، ولی پدرم برایم سرمشق می‌نوشت و من تمرین می‌کردم. سرمشق من نیز این جمله بود: «ز ارباب ادب دریاب آداب». زمینه‌های گرایش به هنرهای خوش‌نویسی و قرآنی، این‌گونه در من شکل گرفت تا این که در دوران راهنمایی، با تشویق پدر و هنرجویانی که پیش پدرم آموزش می‌گرفتند، خوش‌نویسی آیات قرآن را به صورت جدی شروع کردم . پس از آن بود که در انجمن خوش نویسان، برای دوره‌ی متوسطه امتحان دادم و امتیاز لازم را به دست آوردم .
بشارت: چگونه به سوی هنر تذهیب گرایش پیدا کردید؟
پس از فراگیری خوش‌نویسی آیات قرآن، به هنر نقاشی و طراحی گرایش پیدا کردم. در این هنگام بود که با راهنمایی‌های یکی از شاگردان پدرم ،به سمت هنر تذهیب رفتم و در این زمینه به تمرین پرداختم.
بشارت: در دوران تمرین،از وجود کدام استادان بهره بردید؟
ابتدا در انجمن خوش‌نویسان نزد آقای مسعود صالحی تذهیب آموختم و پس از آن چند وقتی نزد آقای احمد علی نامور شاگردی کردم.
بشارت: از نخستین فعالیت و حضور رسمی خود برای ارایه‌ی آثار هنری‌تان بگویید.
اولین حضور من،شرکت در نمایشگاه بین‌المللی قرآنی بود که در سال 1379برگزار شد.در این نمایشگاه، یک اثر هنری قرآنی ارایه کرده بودم وآقای حبیبی که در آن زمان معاون رییس جمهوری بود، در بازدید از نمایشگاه، آن تابلو را از من خریداری کردند.
هم زمان با حضور در آن نمایشگاه،همایش بزرگ نگارش قرآن برگزار شد که در بخش تذهیب شرکت کردم. در این بخش،بیش از 60 نفر تذهیب‌کار از سراسر کشور حضور داشتند که من جوان‌ترین آن‌ها بودم. خوشبختانه و با یاری قرآن ،اثری که در آن همایش ارایه کردم،در شمار کارهای برتر، معرفی و انتخاب شد.
بشارت: شما بارها به عنوان جوان‌ترین هنرمند قرآنی و خادم قرآن معرفی شده‌اید؛ برای جوانان چه سفارش یا سخنی دارید؟
هر چند کوچک‌تر از آنم که بخواهم برای جوانان و نوجوانان، توصیه‌ای داشته باشم،ولی باید بگویم هنر سرشار از معنویت است.هم چنین ما هنرهایی داریم که خاص ایرانیان است و هنرهای اصیل دینی و ملی ما به شمار می‌آیند و قدمت بسیاری دارند که نیازی نیست به تک‌تک آن‌ها اشاره شود.با این حال،متأسفانه این هنرها و آفرینندگان آن‌ها مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند و شاید بسیاری از جوانان ما حتی با نام این هنرها مانند تذهیب آشنا نیستند.
همه‌ی ما وظیفه‌ی حفظ و ادامه‌ی این هنرها را به دوش داریم و باید این هنرها سینه به سینه منتقل شوند که در این میان‌، وظیفه و نقش جوانان بیشتر و سنگین‌تر است.
بهتر است جوانان ما به جای اهتمام به امور نامربوط به فرهنگ و اصالت ایرانی، در رونق هنرهای اصیل ایرانی و قرآنی بکوشند و در یاد گیری، ریشه‌یابی و نوآوری در این هنرها کوشا باشند. به یقین، خداوند در راه پرداختن به هنرهای دینی و قرآنی،آن‌ها را یاری خواهد کرد و من معتقدم خداوند به هنرمندانی که در خدمت قرآن هستند، نگاه دیگری دارد.
بشارت: اگر ممکن است از احساس خود هنگام فعالیت‌های هنری و قرآنی بگویید. بیشتر چه حس و حالی دارید؟
شاید نتوانم آن‌گونه که بایسته و شایسته است، آن رابر زبان بیاورم.وقتی می‌بینم واسطه‌ای برایم پدیدار گشته است تا به خد نزدیک شوم، تصورم این است که هر انسانی،رسالتی بردوش دارد که باید آن‌را به انجام برساند.البته تشخیص آن رسالت به خود شخص بستگی دارد.
بشارت: شما به نکته‌ی خوبی اشاره داشتید. برای ما بگویید از پرداختن به هنرهای قرآنی چه تأثیری پذیرفته‌اید؟
به یقین هم‌نشینی با هنرمندان قرآنی، مؤثر و مفید است. به وسیله آشنایی با قرآن و هنر قرآنی، دیدگاه انسان دگرگون می‌شود. فکر می‌کنم تذهیب قرآنی، درها را به روی من باز کرد و از زمانی که به این هنر قرآنی روی آوردم، با قرآن و مفاهیم آن بهتر مأنوس وآشنا شدم . معتقدم خداوند و قرآن کریم در این راه به من کمک کرده‌اند و راه‌ها را به خوبی به من نشان داده‌اند.
بشارت: یک هنرمند قرآنی باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
باید دل باخته باشد و درونش با قرآن آشنا باشد حتی اگر آن شخص ابتدا قرآنی نبوده است، ولی خالصانه و با تمام وجود از خداوند یاری بخواهد که حتماً خداوند، او را به این سمت هدایت خواهد کرد. باید در درون شخصی که هنرمند قرآنی است، یک حس عشق به معنویت وجود داشته باشد.
بشارت: به عنوان یک هنرمند از مسؤولان چه انتظاری دارید؟
چه بگویم که ناگفتنم بهتر است.می‌دانم که همه‌ی هنرمندان قرآنی شاید در این زمینه، بسیار سخن به میان آورده‌اند و گفته‌های من تکراری بیش نیست.نمی‌دانم از کجا بگویم؛ چون این قصه سر دراز دارد.فکر می‌کنم باید هنرمندان راشناسایی کنند و به کسانی که عمر و وجودشان را در پای هنرهای قرآنی نهاده‌اند، امکانات بدهند. باید هنرمندان قرآنی را یاری کرد که تجربه‌ی خود را به نسل جدید منتقل کنند. اندوخته‌های هنرمندان قرآنی در کوچه پیدا نشده است که به آن اهمیت ندهیم.آنان این هنرها ر در سال‌های دراز و با رنج فراوان آموخته‌اند، پس نباید به آسانی از کنار آن گذشت.شاید بهتر باشد متولیان امر، مکان‌های خاصی را برای هنرمندان اختصاص دهند که آن‌ها بتوانند اندوخته‌های خویش را به نسل جوان منتقل کنند. چه بسیار هنرمندانی هستند که برای چاپ آثار نفیسشان، توان مالی ندارند.متأسفانه مشکلات اقتصادی و غم‌نان دغدغه‌هایی را برای هنرمند ایجاد می‌کند که وی نتواند باآسودگی خاطر، به خلق اثر هنری بپردازد. هنرمند باید به گونه‌ای‌ آرامش خاطر داشته باشد که بتواند مانند چشمه جوشان به تولید آثار هنری بپردازد.
اگر این گونه پیش برویم و به هنرمندان ارج نگذاریم و هنرمندان، این‌گونه با بی مهری روبه‌رو شوند، هنر جویان جوان با دیدن وضعیت استادان خویش، هرگز به سمت هنرهای قرآنی نخواهند رفت. البته ناگفته نماند که عشق به قرآن و فعالیت‌های قرآنی به گونه‌ای است که انسان در این راه ،هر گونه سختی را به جان و دل می‌خرد.