تکثرگرایی و سیاستورزی حزبی در آراء و عمل سیاسی حزب توده ایران: از تأسیس نظام جمهوری اسلامی تا برگزاری رفراندوم قانون اساسی (12 فروردین - 12 آذر 1358)

چکیده

اگرچه جریان اسلامگرای سراسرگسترش یابنده تحت رهبری امام خمینی در شکل گیری و پیروزی نهایی انقلاب ایران، در سال های 1356-1357، نقش تعیین کننده و درجه اولی ایفا کرد؛ اما انقلاب ایران، از حضور و مشارکت، هرچند کمتر محسوس، سه جریان موسوم به ملی گرای لیبرال، چپ و التقاطی نیز متأثر بود. حزب توده ایران، مهم ترین تشکل سیاسی جریان چپ، به رغم حضور کم رنگ در تحولات دوره انقلاب، پس از پیروزی انقلاب، کوشید، در عرصه سیاسی و اجتماعی کشور، موقعیت خود را تقویت و تحکیم بخشد. هدف این مقاله مطالعه سیاست ها و شیوه های مواجهه حزب توده ایران (در فاصله همه پرسی تعیین نوع نظام تا رفراندوم قانون اساسی)، با نظام نوپای جمهوری اسلامی و جریان های سیاسی رقیب، برای تقویت و تحکیم موقعیت خود در عرصه سیاسی و اجتماعی است. روش تحقیق مقاله بررسی تاریخی موضوع مورد مطالعه با بهره گیری از الگو یا تکنیک ردیابی فرآیند است.یافته های تحقیق نشان می دهد، حزب توده ایران، در راستای نیل به اهداف سیاسی خود، مصلحت اندیشانه، تلاش می کرد، با برجسته سازی وکانونی نمودن رویکرد ضدامپریالیستی و آمریکاستیزانه انقلاب و نظام جمهوری اسلامی، تلقی کمابیش همسانی از اهداف انقلابی خود با جریان اسلامگرای تحت رهبری امام به نمایش بگذارد؛ و در همان حال، نسبت به جریان ملی گرای لیبرال و دیگر احزاب و گروه های سیاسی چپ رقیب، که برخلاف آن حزب، عموماً گرایشات ضدشوروی داشتند (به مثابه جریان های ناهمسازگرا با اهداف انقلاب ایران)، موضعی مخالف و بلکه خصمانه اتخاذ کند.