گامی نو

یکی از بانوانی که مسؤولیت مهمی در امور زنان برعهده دارد، می‌گفت: برای بازدید به دانشگاهی رفته بودیم که مخصوص تحصیل دختران بود. هنگام ظهر برای ادای نماز ظهر و عصر وارد نمازخانه‌ی این دانشگاه شدیم. به جز امام جماعت،مرد دیگری در نمازخانه حضور نداشت. دختران،پشت سر امام به نماز ایستاده بودند و میان امام جماعت و آنان، پرده‌ای حایل شده بود. ناخودآگاه توجهم به قسمت پشت پرده جلب شد که پرزدار، نامرتب و پرچین و چروک بود و به سمت دختران قرار داشت و قسمت صاف ،تمیز و به اصطلاح روی پرده به سمت امام جماعت بود که قاعدتاً پشت به پرده می‌ایستاد و آن را نمی‌دید.1
این صحنه و صحنه‌های مشابه به قدری طبیعی و پیش‌پا افتاده به نظر می‌آیند که کم‌تر کسی حتی برای لحظه‌ای، توجهش را بدان معطوف نمی‌کند. با این حال، درنگ در آن‌ه و تلاش برای ریشه‌یابی و آسیب‌شناسی آن‌ها، ما را به ناهنجاری‌ها و کژانگاری‌هایی توجه می‌دهد که در پندار و رفتار جامعه نسبت به زنان وجود دارد. این که در مساجد و نمازخانه‌ها، روی پرده به سمت زنان باشد یا پشت پرده، اصلاً مهم نیست. آن‌چه مهم است این که حتی در نصب پرده هم زنان، بی اهمیت و جنس دوم تلقی می‌شوند و شخصیت، اعتبار و احترامشان نادیده گرفته می‌شود. از دریچه‌ی همین مثال ساده، نوع نگاه جامعه نسبت به زنان ر در عرصه‌های مهم اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و علمی، می‌توان ‌مجسم کرد.
برخلاف این‌همه شعار و هیاهویی که درباره ارزش و مقام زن سرداده می‌شود، هنوز در عمل نتوانسته‌ایم بپذیریم که زنان به عنوان نیمی از جامعه‌ی انسانی همانند مردان از ارزش انسانی و شخصیتی برخوردارند .
امروز زنان دوشادوش مردان در عرصه‌های گوناگون کار و فعالیت اجتماعی حضور دارند و روز به روز نیز حضورشان پررنگ‌تر می‌شود. هر روز بر شمار دختران تحصیل‌کرده افزوده می‌شود و آمار پذیرفته‌شدگان مراکز تحصیلات عالی و دانشگاهی ،هرساله درصد افزون تری را برای دختران و زنان رقم می‌زند. میزان کام یابی زنان در عرصه‌های علمی و پژوهشی اگر بیشتر از مردان نباشد، کم‌تر نیست. در عرصه‌های معنوی و مذهبی نیز همین‌گونه است. شوروشوق زنان و دختران برای حضور در فعالیت‌های گوناگون مذهبی اعم از فعالیت‌های قرآنی، جلسه های احکام و نماز‌های جماعت،ارایه‌ی آثار هنری و مذهبی و …بسیار چشم‌گیر و شعف‌آمیز است.شمار قاریان و حافظان قرآن کریم، پژوهندگان علوم قرآنی اعم از مفاهیم، تفسیر، تجوید، تاریخ قرآن ، طراحان و خوش‌نویسان آیه‌های قرآنی و…‌ در میان بانوان هر روز بیشتر و بیشتر می‌شود. این نمونه‌ها نشان می‌دهد که بانوان از نظر علمی، عقلی، ایمانی و استعدادهای هنری، فرهنگی و مدیریتی، نسبت به مردان ‌هیچ کم وکاستی ندارند و از قدرت رقابت در این عرصه‌ها برخوردار هستند. بنابراین، ناهنجاری‌هایی که گهگاه در نوع نگاه جامعه به این قشر دیده می‌شود، کوچک‌ترین پشتوانه‌ی معرفتی ندارد و باقی‌مانده‌ی رسوب برخی باور‌های غلط گذشتگان است.
متون دینی به ویژه قرآن کریم نیز هرج از ایمان و کردارهای شایسته‌ی فردی و اجتماعی سخن به میان می آورد، زنان را هم‌دوش با مردان و دارای حق، مسئؤولیت و تکلیف می‌داند و گاهی پا را از این فراتر گذاشته و برخی زنان هم‌چون همسر فرعون و حضرت مریم را الگوی همه‌ی زنان و مردان با ایمان معرفی می‌کند.2 قرآن کریم بدون کوچک‌ترین تفاوت‌گذاری میان زنان و مردان، هر کدام را که کردارشان شایسته باشد ، سزاوار بهشت برین می‌داند و ذرّه‌ای ستم و بی‌عدالتی را در پاداش آنان روا نمی‌دارد.3
در «بینش قرآنی»، مردان وزنان مسلمان، مردان و زنان با ایمان، مردان و زنان راستگو، مردان و زنان فروتن، مردان و زنان صدقه دهنده، مردان و زنان روزه دار، مردان و زنان پاکدامن و مردان و زنانی که خدا را یاد می کنند، «همگی شایسته مغفرت و پاداش عظیم» الهی هستند.4
این رویکرد قرآن به بانوان، مسؤولیت دین پژوهان به ویژه فعالان عرصه‌ی قرآن پژوهی را در اصلاح نگاه جامعه نسبت به زنان و کشف استعدادها و توانایی‌های خفته در میان آنان، دو چندان می‌کند.
مؤسسه‌ی معارف اسلامی امام رضا (ع) که تا کنون کوشیده است با انتشار نشریاتی چون «بشارت»، «بینات» و «آفاق نور»، گام هایی هرچند کوچک را در راه گسترش و اعتلای فرهنگ و بینش قرآنی بردارد، با احساس این بار مسؤولیت، می‌کوشد زمینه‌های گسترده‌تری را برای حضور فعال‌تر و مؤثرتر بانوان قرآن دوست و قرآن‌پژوه بگشاید.
شناسایی این بانوان و کشف استعداد‌های درخشان موجود در این قشر و معرفی آنان به جامعه‌ی قرآنی، از هدر رفتن شوق و نشاط معنوی زنان و دختران قرآنی پیشگیری خواهد کرد.
در این راست به نظر می‌رسد تهیه‌ی یک بانک اطلاعاتی غنی شامل نام، تجربیات، توانایی‌ها و استعدادهای این بانوان ، نخستین گام باشد. برگ «شنا‌خت‌نامه بانوان قرآن پژوه» که در چند شماره‌ی اخیر نشریه‌ی بشارت به چاپ رسید، برای همین منظور تنظیم شده بود و با استقبال گسترده بانوان روبه رو شد به گونه‌ای که در مدت اندک پس از پخش آن،مؤسسه توانسته است با شبکه‌ی گسترده‌ای از بانوان قرآن پژوه، ارتباط برقرار کند و برای ادامه‌ی این طرح تا رسیدن به اهداف و آرمان‌های والای این حرکت، بیش‌‌از پیش دلگرم‌ شود.
برپایی همایش بانوان قرآن پژوه، جشنواره‌ی بهترین آثار قرآنی بانوان، برگزاری جلسه های گفت‌وگوی آزاد و پرسش و پاسخ بانوان، انتشار مجله و نشریه‌ی اختصاصی بانوان قرآن پژوه، گام‌های دیگری است که مؤسسه معارف اسلامی امام رضا (ع) خواهان به انجام رساندن آن‌هاست.
امید است دیگر نهادها و مؤسسه های مذهبی و قرآنی نیز با عنایت و توجه به قشر پرتلاش، خوش‌ذوق و با استعداد زنان و بهره‌گیری از توان پژوهشی، اجرایی و مدیریتی آنان ،زمینه‌های پیشرفت و خودشکوفایی معنوی و فرهنگی جامعه اسلامی را فراهم آورند.
پی نوشت :
1. نقل قول از سرکار خانم زهرا شجاعی، مشاور محترم رییس جمهور و مسؤول امور مشارکت زنان ریاست جمهوری است.
2.تحریم،11و12.
3.نساء،124.
4.احزاب،35.