بررسی و تحلیل ساختار و محتوای اشعار کتاب های فارسی دوره ابتدایی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

توجه به ساختار و محتوای کتاب های درسی با توجه به ویژگی های روان شناختی و رشد کودک از اهمیت زیادی برخوردار است. اشعار مربوط به حوزه کودک باید متناسب با ویژگی های روان شناختی آن ها باشد و محتوای شعر نیز با ساحت اندیشه و فضای فکری کودک هماهنگ باشد. هدف این پژوهش بررسی ساختار و محتوای اشعار کتاب های فارسی دوره ابتدایی است. بررسی محتوای اشعار، قالب، وزن، جنسیت و دوره شاعر (کلاسیک یا معاصر) از مهم ترین مولفه های این پژوهش است. روش تحقیق به صورت توصیف و تحلیل متون درسی و روش گردآوری اطلاعات، اسنادی و کتابخانه ای است. نتایج پژوهش نشان داد که در انتخاب اشعار، قالب، وزن و جنسیت شاعران متناسب با دوره های شش گانه دبستان و ویژگی های رشد کودک دقت و توجه چندانی نشده است. موضوعات اغلب در دوره های دبستان تکرار شده اند. قالب چهارپاره بیشترین کاربرد را در اشعار مورد نظر داشته است. هر چه به سال های اخر دبستان نزدیک می شویم، از قالب های تازه و نو نیمایی کمتر استفاده می شود. با توجه به رشد ذهنی کودک و افزایش دایره واژگانی او در دوره اخر دبستان (پنجم و ششم) می توان از قالب های نیمایی و ترانه بیشتر استفاده کرد. بیشترین استفاده از شاعران معاصر در دوره اول ابتدایی یعنی پایه اول تا سوم است و هر چه به پایان دوره نزدیک می شویم از تعداد شاعران معاصر کاسته می شود. کودکان سال های آخر دبستان توانایی خوانش و درک مطالب و محتوای متون کهن را دارند.