نهجالبلاغه(بخش چهارم)
حوزه‌های تخصصی:
دریافت مقاله
آرشیو
چکیده
متن
کتب نوشته شده پیرامون نهجالبلاغه
1 - هذا هو الحق
در اثباتانتساب نهجالبلاغهاى که شریف رضى جمعآورى کرده بهامیر مومنان على(ص) و در دو جلد. تالیف: شیخ «طه یاسین» هنداوى از علماىمعاصر مقیم اهواز (1) .
2 - ما هو نهجالبلاغه(نهجالبلاغه چیست؟)
تالیف: علامه فقید «سید هبهالدینحسینى شهرستانى». و در سال 1352ه ق چاپ شده است. مرحوم شهرستانى در این کتابتنها به ذکر ماخذ خطبه شقشقیه پرداخته و آن خطبه را از 9 مصدر و ماخذ سابق ومعاصر و لاحق «سید رضى» ذکر کرده است.
3 - نهجالبلاغه چیست؟
ترجمه کتاب «ماهو نهجالبلاغه» علامه شهرستانى استبا اضافات دیگر.
ترجمه و نگارش: «ضیاءالدین بن یوسف شیرازى» فرزند عالم جلیلالقدر «شیخیوسف شیرازى» آل صاحب الحدائق مشهور به «ابن یوسف حدائقى» و این کتاب مکرردر ایران چاپ شده است (2) .
4 - نهجالبلاغه چیست؟
ترجمه کتاب «ماهو نهجالبلاغه» مرحوم شهرستانى.
مترجم: مرحوم «سید عباس میرزاده اهرى»، با مقدمه دانشمند معظم آقاى «علىدوانى».
این کتاب در 143 صفحه، به قطع جیبى در سال 1346 شمسى توسط مطبوعاتى فراهانىچاپ شده است.
5 - اسناد نهجالبلاغه
تالیف: استاد «امتیاز على خان عرشى». و این کتاب باوجود کمى اوراقش، کتاب پرفائدهاى است (3) . وى تنها ماخذى را که در کتابخانه(رضا) در رامبور هندوستان پیدا کرده، ضبط نموده است. مولف در این کتاب کوچک 221مورد از خطب و نامهها و حکم نهجالبلاغه را در نسخههاى کتابخانه مذکور با ذکرشماره جلد و صفحه نقل کرده است.
6 - کشف الستاره عن نهجالبلاغه
تالیف: شیخ «احمد کاشانى» (متولد حدود1300ه).
این کتاب شرح و ترجمه الفاظ و بیان لغات و اعراب و نکات ادبى نیست، بلکهنزدیک به 20 سال مولف صفحات نهجالبلاغه را ورق زده و با ترتیب الفاظ و تعیینمواضع آنها فهرست جامع و جالبى فراهم آورده که کار مراجعه کنندگان را آسانترنموده است و خصوصیات آن را «ابن یوسف» در کتابش (نهجالبلاغه چیست) صفحه 36 ذکرکرده است (4) .
7 - حل لغات نهجالبلاغه
تالیف: «مولوى اعجاز حسین بن جعفر حسن بدایونىهندى» و در آن تنها به تفسیر الفاظ نهجالبلاغه پرداخته است (5) .
8 - الکاشف عن الفاظ نهجالبلاغه فى شروحه
تنظیم: استاد «سید جواد مصطفوىخراسانى». فهرست دقیق و جامعى است مانند کشفالایاتهاى قرآن که مىتوان به کمک آنهر لفظى را در خود نهجالبلاغه و شروح آن به آسانى پیدا کرد. مولف از ترتیب وتنظیم کشف الایات قرآن مانند: «مفتاح کنوزالقرآن»، «المرشد»، و«المعجمالمفهرس» استفادههاى فراوانى کرده ولى در عین حال از مسامحات آنها درارجاع کلمات به اصول، حتىالامکان احتراز جسته و افکار تازه و بهترى را در اینتالیف اضافه کرده است. کتاب شامل دو قسمت است: قسمت اول: تمام الفاظ نهجالبلاغهرا کلمه به کلمه با حروف تهجى تنظیم نموده است و قسمت دوم، جدولى است که طرزپیدا کردن هر جمله را در 16 شرح نهجالبلاغه نشان داده است. مولف در اول ماه رجبسال 1378ه ق از تنظیم و تالیف آن فارغ شده و چاپ دوم آن توسط «محمد آخوندى»در سال 1395ه ق، انجام گرفته است.
9 - المعجم المفهرس لالفاظ نهجالبلاغه
(به ضمیمه نهجالبلاغه المرقم، اللغاتالمشروحه، مصادر نهجالبلاغه و جدول اختلاف النسخ).
تهیه و تنظیم دو تن از فضلا: «محمد دشتى» و «کاظم محمدى». این معجم بااصول فنى و سبک نوین تهیه و تنظیم گریده و کاملترین و فنىترین معجمى است کهتاکنون بر نهجالبلاغه نوشته شده است و به گونهاى است که با کمترین زحمت و باآسانترین شیوه ممکن، محقق مىتواند ماده مورد نظر خود را پیدا کند و این فهرستقابل استفاده براى عموم پژوهشگران داخلى و خارجى مىباشد و در آن حدود 45600 عنوان کلى و جزئى استخراج و براساس حروف تهجى تنظیم یافته است. این معجم درتاریخ 1406 ه ق 1364 ه ش توسط انتشارات جامعه مدرسین در قم چاپ شده است.
10 - مدارک نهجالبلاغه
تالیف: «شیخ هادى کاشفالغطاء»(متولد 1417 - 1289) (6) .
وى اولین کسى است که با قلم خود از «نهجالبلاغه» دفاع کرده و به تمام شبهات وسوالاتى که درباره نهجالبلاغه پیدا شده، با براهین قاطع و دلائل محکم پاسخ دادهاست. و این کتاب دوبار به ضمیمه کتاب «مستدرک نهجالبلاغه» او از صفحه 236 تا265 چاپ شده است (7) .
11 - مصادر نهجالبلاغه و اسانیده
تالیف: مرحوم «سید عبدالزهرا حسینى خطیب».
مولف همت عالى خویش را مصروف داشته و تمام ماخذ و مصادر نهجالبلاغه را به ترتیبخود کتاب از 114 کتاب پیدا کرده و ذکر نموده است. تالیف این کتاب ارزشمند درچهار جلد در سال 1395 ه ق پایان پذیرفته است و در همان سال به چاپ آن اقدامگردیده و تا سال 1405 ه ق سه بار در بیروت دارالاضواء چاپ شده است.
12 - مصادر نهجالبلاغه فى مدارک نهجالبلاغه
تالیف: «سید هبهالدین حسینىشهرستانى». کتابى است مخطوط و آن را در جلد پنجم «الدلائل والمسائل» ذکر کردهاست (8) .
13 - ادب الامام على و نهجالبلاغه
تالیف: استاد کبیر «حسین بستانه نوهنا».
و ترتیب عناوین آن چنین است:
1 - ما الذى مکن لعلى ان یکون ادیبا متفوقا؟
2 - ما اثر عنه مما انتجته عبقریته.
3 - قیمه ادب الامام.
4 - التعریف بنهجالبلاغه.
5 - الاوهام الحائمه حوله.
آن را مجله «الاعتدال النجفیه» در شماره چهارم سال پنجم منتشر ساخته است (9) .
14 - الاراء الاجتماعیه فى نهجالبلاغه
نوشته: استاد «عبدالوهاب حمود» ازاساتید بزرگ ادبیات عرب در مصر، مقاله بدیعى است پیرامون نهجالبلاغه که آن رامجله «رسالهالاسلام» که از «دارالتقریب بینالمذاهب الاسلامیه» در «قاهره»منتشر مىشود، در شماره سوم سال سوم از صفحه 252 تا 257 چاپ کرده است و در آن بهویژگیهاى خاص امام اشاره شده است (10) .
15 - نهجالبلاغه و اسناد آن
نوشته: «سید جواد مصطفوى ترقى». مقاله تحقیقىاست در 15 صفحه، که در نشریه دانشکده الهیات و معارف اسلامى مشهد، در شمارههیجدهم سال 1396 ه ق چاپ شده است.
16 - شبهات حول نهجالبلاغه
نوشته: استاد و خطیب توانا «سید عدنان بکاء».
سلسله مقالاتى است که در چند شماره مجله «النجف الغراء» منتشر شده است (11) .
17 - الالفاظ القرآنیه فى نهجالبلاغه
نوشته: «سید محمد جعفر حکیم». بحثارزشمندى است که در مجله «النجف الغراء» به چاپ رسیده است (12) .
18 - هکذا تحدث ابوتراب
نوشته: «محمد حسن علیوى»(اخى لامى) سلسله بحثهائىاست درباره نهجالبلاغه که قسمت اول آن حاضر شده است (13) .
19 - الامثال فى نهجالبلاغه
نوشته: علامه، استاد «شیخ عبدالهادى الفضلى»(عربى).
درباره مثلهائى است که امیرمومنان على(ص) در نهجالبلاغه به آنها استشهادفرموده است.قسمتى از آن در مجله «رسالهالاسلام» نشریه دانشکده اصول دین بغداد چاپ شدهاست (14) .
20 - التفسیر فى نهجالبلاغه
تالیف: استاد کبیر «کاصد الزیدى»، در مجله«رسالهالاسلام» که از دانشکده اصولالدین بغداد صادر مىشود، در شمارههاى 3 و 4 سال پنجم انتشار یافته است، و ثابت کرده است که نهجالبلاغه از مهمترین مصادرتفسیر قرآن مجید است (15) .
21 - رابطه نهجالبلاغه و قرآن ل(ارتباط نهجالبلاغه و قرآن) (فارسى).
تالیف: «سید جواد مصطفوى» مولف کتاب «الکاشف عن الفاظ نهجالبلاغه» درتهران چاپ شده و از انتشارات کنگره نهجالبلاغه است.
22 - مستدرک نهجالبلاغه
تالیف: «شیخ هادى بن شیخ عباس بن شیخ على بن جعفرکاشف الغطاء»، متولد 1289 یا 1287 ه صاحب کتاب «اوجز الانباء» و تالیفاتدیگر. و آن در سه جزء استبدین ترتیب:(الخطب والاوامر، الکتب والوصایا، و الحکم والاداب) و جزء اول آن در سال 1354ه ق.چاپ شده است و مولف در سال 1361 بدرود حیات گفته است (16) .
پىنوشتها:
1- الذریعه، ج14، ص 144.
2- الذریعه، ج19، ص 32 - مصادر، ج1، ص 260.
3- مصادر نهجالبلاغه، ج2، ص 260.
4- الذریعه، ج14، ص 114 - مصادر، ج1، ص 258.
5- مصادر، ج1، ص 259.
6- الذریعه، ج20، ص 241.
7- مصادر، ج1، ص 261.
8- مصادر، ج1، ص 259.
9- مصادر، ج1، ص 260.
10- مصادر، ج1، ص 263.
11- مصادر، ج1، ص 264 و 265.
12- مدرک قبل.
13- مدرک قبل.
14- مصادر، ج1، ص 265.
15- مصادر، جج1، ص 266.
16- الذریعه، ج21، ص 6.
1 - هذا هو الحق
در اثباتانتساب نهجالبلاغهاى که شریف رضى جمعآورى کرده بهامیر مومنان على(ص) و در دو جلد. تالیف: شیخ «طه یاسین» هنداوى از علماىمعاصر مقیم اهواز (1) .
2 - ما هو نهجالبلاغه(نهجالبلاغه چیست؟)
تالیف: علامه فقید «سید هبهالدینحسینى شهرستانى». و در سال 1352ه ق چاپ شده است. مرحوم شهرستانى در این کتابتنها به ذکر ماخذ خطبه شقشقیه پرداخته و آن خطبه را از 9 مصدر و ماخذ سابق ومعاصر و لاحق «سید رضى» ذکر کرده است.
3 - نهجالبلاغه چیست؟
ترجمه کتاب «ماهو نهجالبلاغه» علامه شهرستانى استبا اضافات دیگر.
ترجمه و نگارش: «ضیاءالدین بن یوسف شیرازى» فرزند عالم جلیلالقدر «شیخیوسف شیرازى» آل صاحب الحدائق مشهور به «ابن یوسف حدائقى» و این کتاب مکرردر ایران چاپ شده است (2) .
4 - نهجالبلاغه چیست؟
ترجمه کتاب «ماهو نهجالبلاغه» مرحوم شهرستانى.
مترجم: مرحوم «سید عباس میرزاده اهرى»، با مقدمه دانشمند معظم آقاى «علىدوانى».
این کتاب در 143 صفحه، به قطع جیبى در سال 1346 شمسى توسط مطبوعاتى فراهانىچاپ شده است.
5 - اسناد نهجالبلاغه
تالیف: استاد «امتیاز على خان عرشى». و این کتاب باوجود کمى اوراقش، کتاب پرفائدهاى است (3) . وى تنها ماخذى را که در کتابخانه(رضا) در رامبور هندوستان پیدا کرده، ضبط نموده است. مولف در این کتاب کوچک 221مورد از خطب و نامهها و حکم نهجالبلاغه را در نسخههاى کتابخانه مذکور با ذکرشماره جلد و صفحه نقل کرده است.
6 - کشف الستاره عن نهجالبلاغه
تالیف: شیخ «احمد کاشانى» (متولد حدود1300ه).
این کتاب شرح و ترجمه الفاظ و بیان لغات و اعراب و نکات ادبى نیست، بلکهنزدیک به 20 سال مولف صفحات نهجالبلاغه را ورق زده و با ترتیب الفاظ و تعیینمواضع آنها فهرست جامع و جالبى فراهم آورده که کار مراجعه کنندگان را آسانترنموده است و خصوصیات آن را «ابن یوسف» در کتابش (نهجالبلاغه چیست) صفحه 36 ذکرکرده است (4) .
7 - حل لغات نهجالبلاغه
تالیف: «مولوى اعجاز حسین بن جعفر حسن بدایونىهندى» و در آن تنها به تفسیر الفاظ نهجالبلاغه پرداخته است (5) .
8 - الکاشف عن الفاظ نهجالبلاغه فى شروحه
تنظیم: استاد «سید جواد مصطفوىخراسانى». فهرست دقیق و جامعى است مانند کشفالایاتهاى قرآن که مىتوان به کمک آنهر لفظى را در خود نهجالبلاغه و شروح آن به آسانى پیدا کرد. مولف از ترتیب وتنظیم کشف الایات قرآن مانند: «مفتاح کنوزالقرآن»، «المرشد»، و«المعجمالمفهرس» استفادههاى فراوانى کرده ولى در عین حال از مسامحات آنها درارجاع کلمات به اصول، حتىالامکان احتراز جسته و افکار تازه و بهترى را در اینتالیف اضافه کرده است. کتاب شامل دو قسمت است: قسمت اول: تمام الفاظ نهجالبلاغهرا کلمه به کلمه با حروف تهجى تنظیم نموده است و قسمت دوم، جدولى است که طرزپیدا کردن هر جمله را در 16 شرح نهجالبلاغه نشان داده است. مولف در اول ماه رجبسال 1378ه ق از تنظیم و تالیف آن فارغ شده و چاپ دوم آن توسط «محمد آخوندى»در سال 1395ه ق، انجام گرفته است.
9 - المعجم المفهرس لالفاظ نهجالبلاغه
(به ضمیمه نهجالبلاغه المرقم، اللغاتالمشروحه، مصادر نهجالبلاغه و جدول اختلاف النسخ).
تهیه و تنظیم دو تن از فضلا: «محمد دشتى» و «کاظم محمدى». این معجم بااصول فنى و سبک نوین تهیه و تنظیم گریده و کاملترین و فنىترین معجمى است کهتاکنون بر نهجالبلاغه نوشته شده است و به گونهاى است که با کمترین زحمت و باآسانترین شیوه ممکن، محقق مىتواند ماده مورد نظر خود را پیدا کند و این فهرستقابل استفاده براى عموم پژوهشگران داخلى و خارجى مىباشد و در آن حدود 45600 عنوان کلى و جزئى استخراج و براساس حروف تهجى تنظیم یافته است. این معجم درتاریخ 1406 ه ق 1364 ه ش توسط انتشارات جامعه مدرسین در قم چاپ شده است.
10 - مدارک نهجالبلاغه
تالیف: «شیخ هادى کاشفالغطاء»(متولد 1417 - 1289) (6) .
وى اولین کسى است که با قلم خود از «نهجالبلاغه» دفاع کرده و به تمام شبهات وسوالاتى که درباره نهجالبلاغه پیدا شده، با براهین قاطع و دلائل محکم پاسخ دادهاست. و این کتاب دوبار به ضمیمه کتاب «مستدرک نهجالبلاغه» او از صفحه 236 تا265 چاپ شده است (7) .
11 - مصادر نهجالبلاغه و اسانیده
تالیف: مرحوم «سید عبدالزهرا حسینى خطیب».
مولف همت عالى خویش را مصروف داشته و تمام ماخذ و مصادر نهجالبلاغه را به ترتیبخود کتاب از 114 کتاب پیدا کرده و ذکر نموده است. تالیف این کتاب ارزشمند درچهار جلد در سال 1395 ه ق پایان پذیرفته است و در همان سال به چاپ آن اقدامگردیده و تا سال 1405 ه ق سه بار در بیروت دارالاضواء چاپ شده است.
12 - مصادر نهجالبلاغه فى مدارک نهجالبلاغه
تالیف: «سید هبهالدین حسینىشهرستانى». کتابى است مخطوط و آن را در جلد پنجم «الدلائل والمسائل» ذکر کردهاست (8) .
13 - ادب الامام على و نهجالبلاغه
تالیف: استاد کبیر «حسین بستانه نوهنا».
و ترتیب عناوین آن چنین است:
1 - ما الذى مکن لعلى ان یکون ادیبا متفوقا؟
2 - ما اثر عنه مما انتجته عبقریته.
3 - قیمه ادب الامام.
4 - التعریف بنهجالبلاغه.
5 - الاوهام الحائمه حوله.
آن را مجله «الاعتدال النجفیه» در شماره چهارم سال پنجم منتشر ساخته است (9) .
14 - الاراء الاجتماعیه فى نهجالبلاغه
نوشته: استاد «عبدالوهاب حمود» ازاساتید بزرگ ادبیات عرب در مصر، مقاله بدیعى است پیرامون نهجالبلاغه که آن رامجله «رسالهالاسلام» که از «دارالتقریب بینالمذاهب الاسلامیه» در «قاهره»منتشر مىشود، در شماره سوم سال سوم از صفحه 252 تا 257 چاپ کرده است و در آن بهویژگیهاى خاص امام اشاره شده است (10) .
15 - نهجالبلاغه و اسناد آن
نوشته: «سید جواد مصطفوى ترقى». مقاله تحقیقىاست در 15 صفحه، که در نشریه دانشکده الهیات و معارف اسلامى مشهد، در شمارههیجدهم سال 1396 ه ق چاپ شده است.
16 - شبهات حول نهجالبلاغه
نوشته: استاد و خطیب توانا «سید عدنان بکاء».
سلسله مقالاتى است که در چند شماره مجله «النجف الغراء» منتشر شده است (11) .
17 - الالفاظ القرآنیه فى نهجالبلاغه
نوشته: «سید محمد جعفر حکیم». بحثارزشمندى است که در مجله «النجف الغراء» به چاپ رسیده است (12) .
18 - هکذا تحدث ابوتراب
نوشته: «محمد حسن علیوى»(اخى لامى) سلسله بحثهائىاست درباره نهجالبلاغه که قسمت اول آن حاضر شده است (13) .
19 - الامثال فى نهجالبلاغه
نوشته: علامه، استاد «شیخ عبدالهادى الفضلى»(عربى).
درباره مثلهائى است که امیرمومنان على(ص) در نهجالبلاغه به آنها استشهادفرموده است.قسمتى از آن در مجله «رسالهالاسلام» نشریه دانشکده اصول دین بغداد چاپ شدهاست (14) .
20 - التفسیر فى نهجالبلاغه
تالیف: استاد کبیر «کاصد الزیدى»، در مجله«رسالهالاسلام» که از دانشکده اصولالدین بغداد صادر مىشود، در شمارههاى 3 و 4 سال پنجم انتشار یافته است، و ثابت کرده است که نهجالبلاغه از مهمترین مصادرتفسیر قرآن مجید است (15) .
21 - رابطه نهجالبلاغه و قرآن ل(ارتباط نهجالبلاغه و قرآن) (فارسى).
تالیف: «سید جواد مصطفوى» مولف کتاب «الکاشف عن الفاظ نهجالبلاغه» درتهران چاپ شده و از انتشارات کنگره نهجالبلاغه است.
22 - مستدرک نهجالبلاغه
تالیف: «شیخ هادى بن شیخ عباس بن شیخ على بن جعفرکاشف الغطاء»، متولد 1289 یا 1287 ه صاحب کتاب «اوجز الانباء» و تالیفاتدیگر. و آن در سه جزء استبدین ترتیب:(الخطب والاوامر، الکتب والوصایا، و الحکم والاداب) و جزء اول آن در سال 1354ه ق.چاپ شده است و مولف در سال 1361 بدرود حیات گفته است (16) .
پىنوشتها:
1- الذریعه، ج14، ص 144.
2- الذریعه، ج19، ص 32 - مصادر، ج1، ص 260.
3- مصادر نهجالبلاغه، ج2، ص 260.
4- الذریعه، ج14، ص 114 - مصادر، ج1، ص 258.
5- مصادر، ج1، ص 259.
6- الذریعه، ج20، ص 241.
7- مصادر، ج1، ص 261.
8- مصادر، ج1، ص 259.
9- مصادر، ج1، ص 260.
10- مصادر، ج1، ص 263.
11- مصادر، ج1، ص 264 و 265.
12- مدرک قبل.
13- مدرک قبل.
14- مصادر، ج1، ص 265.
15- مصادر، جج1، ص 266.
16- الذریعه، ج21، ص 6.
تبلیغات
