حیات امامان اسماعیلی در اَنجِدان (شاخه قاسم شاهی)

چکیده

اسماعیلیان از فِرَق مهم شیعه محسوب می شوند. آنان در تاریخ جهان اسلام از تأثیرگذارترین جریان ها و فِرَق اسلامی بودند و موجب بسیاری از تحولات مهم شدند. اسماعیلیان در آستانه حمله مغول بذر فرهنگی و سیاسی فراوانی را پراکنده ساخته بودند اما در هنگام برداشت ثمره تلاش های خود، حمله مغول همه محاسبات را برهم زد و جریان تاریخ اسلام را به گونه ای دیگر رقم خورد. بعد از حمله مغول اسماعیلیان به سرعت در حاشیه قرار گرفتند و نقش آنان بشدت کاسته شد. با سقوط الموت بدست مغولان، امامان اسماعیلی دوره ای را در نواحی شمال غرب ایران می زیستند و سپس به شهر بابک در کرمان رفتند. اما سرانجام در آغاز قرن دهم هجری اَنجِدان در مرکز ایران را برای اقامت و پایگاه خود برگزیدند و افزون بر سه قرن در آنجا می زیستند. حضور آنان در اَنجِدان آغاز دوره جدیدی از تاریخ آنان محسوب می شد که بر تأثیرگذاری آنان در معادلات مختلف تاریخ ایران افزود. پژوهش حاضر درپی بررسی وضعیت امامان شیعه اسماعیلی در اَنجِدان است که به روش توصیفی تحلیلی کوشیده است ضمن ارائه گزارشی از تاریخ آنان در این ناحیه، به این پرسش اصلی پاسخ دهد که وضعیت سیاسی، فرهنگی و اقتصادی امامان در اَنجِدان به چه نحوی بوده است و آنان چه جایگاهی در عرصه تحولات تاریخ ایران داشته اند؟ که در پاسخ باید گفت؛ یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که امامان عصر اَنجِدان گرچه در ابتدا در خفا و ستر می زیستند اما کم کم شرایط به گونه ای شد که هرچه زمان می گذشت تأثیر آنان در عرصه های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی افزوده می شد و آنان به خوبی از موقعیت اَنجِدان برای بهبود وضعیت خود بهره بردند.