ایرانیان در قرآن

با نگاهی به تاریخ پُرفراز و نشیب ایران درخواهیم یافت که ایرانیان همواره برای پیشبرد اهداف ایین مقدّس اسلام کوشیده و در این‌راه، پیشگام بوده‌اند. گواه این سخن، تلاش بزرگ‌ترین دانشمندان مسلمان ایرانی است که نام دین اسلام را در سراسر جهان، بلند آوازه ساخته و پایه‌های تمدّنی آن‌را بنا نهاده‌اند.
افزون بر‌آن، ایرانیان بیش از هرکس دیگر فرمان رسول اکرم (ص) را در دانش اندوزی به‌جان پذیرفتند و با هجرت از دیار خود به گوشه و‌کنار جهان، دانش‌های گوناگون را آموختند و برای جهان اسلام به‌ارمغان آوردند. همین ویژگی سبب شده است ایرانیان از ستایش بزرگان دین برخوردار شوند. از جمله پیامبر اسلام‌(ص) با شناخت کامل از ایرانیان، آنان را در چند‌حدیث، مورد ستایش قرار داده است. گاهی این سخنان در ذیل ایات ویژه‌ای از قرآن آمده است که اینک برخی از آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
1ـ در ایهی3 از سورهی جمعه می‌خوانیم:
‌و آخرینَ مِنْهُمْ لَمّا یلْحَقوا بِهِمْ وَ هُوَ الْعزیزُ‌الْحَکیمُ.
و پیامبر برای تعلیم و تزکیهی افراد دیگری از مؤمنان (غیر‌عرب) نیز آمده است که هنوز به مؤمنان نپیوسته‌اند و خداوند، ارجمند و آگاه است.
‌امام محمّد باقر‌(ع) به نقل از پیامبراسلام(ص) در بارهی این ایه فرموده‌ است: هنگامی که پیامبر این ایه را تلاوت کرد، شخصی از وی پرسید:‌این افراد چه کسانی هستند؟ در آن زمان، سلمان فارسی نزد پیامبر‌اسلام(ص) حاضر بود. پیامبر دست خود را بر شانهی سلمان گذاشت و فرمود:
وَ لَوْ کانَ الایمانُ فِی‌الثُّریا لنالَتْهُ رجالَُ مِنْ هؤلاء.1
اگر ایمان در ثریا باشد، مردانی از طایفهی همین سلمان، آن را به‌دست می‌آورند.
به دیگر سخن،اگر ایمان آن‌قدر دور شود که مانند دوری ستارهی ثابت ثریا باشد، ایرانیان آن را به‌دست می‌آورند.‌حضور سلمان در کنار پیامبر نیز دلیل اصلی شناخت پیامبر از قوم ایرانی است. سلمان در دعوت مردم به سوی اسلام و در جنگ های مسلمانان با کافران در کنار پیامبر (ص) نقش مهمّی ایفا می‌کرد. نمونهی آن،جنگ خندق است که به پیشنهاد سلمان، دور‌تا‌دور مدینه را خندق کشیدند.همین کار سبب شدکافران با دیدن این منظره به وحشت افتند و شکست بخورند.
2 در پایان سورهی محمّد (ص) می‌خوانیم:
‌وَ إنْ تَتَولّوا یسْتَبْدِل غَیرکم ثُمَّ لایکونوا أمْثالَکُمْ .
و اگر از پیروی خدا و رسولش روی برگردانند،خداوند به‌جای شما، قومی بیاورد که مانند شما نیستند. (بلکه بهتر از شمایند و در راه پیروی از خدا گام برمی‌دارند.)
شماری از اصحاب رسول خدا (ص) از ایشان پرسیدند:قومی که در این ایه از آن‌ها (به عنوان پیروان خدا و رسول) یاد شده‌است، کیستند؟ در این هنگام، سلمان کنار رسول خدا (ص) نشسته بود. پیامبر دستش را به زانوی سلمان زد و فرمود:
هذا وقومه، والّذی نَفْسی بِیدِهِ لَوْ کانَ الایمانُ مَنوطاً بِالثُّریا لَتَناولَهُ رجال مِنْ فارس.2
آن قوم، این (سلمان فارسی) و قومش (هم‌زبانانش) هستند. سوگند به خدایی که جانم در اختیار اوست، اگر ایمان به ستارهی ثریا آویخته شود،به یقین،مردانی از فارس آن را به‌دست می‌آورند.
3ـ در ایهی54 سورهی مائده می‌خوانیم:
یا ایهَا الَّذینَ آمَنوا مَنْ یرتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوْفَ یأتی‌اللّهُ بِقَوْمٍِ یحبّهم وَ یحِبّونَهُ أذِلّة عَلَی المُؤمنینَ أعِزَّة عَلَی الْکافرینَ یجاهدون فی سبیل‌اللّه وَ لایخافونَ لَوْمَةَ لائِم ذلکَ فَضْلُ اللّه یؤْتیه مَنْ یشاء واللّهُ واسِع عَلیم.
‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هرکس از شما از ایین خود برگردد، خداوند در اینده، گروهی را می‌آورد که آنان را دوست دارد و آنان نیز او را دوست دارند.اینان در برابر مؤمنان ،سرافکنده و فروتن و در برابرکافران، سرافراز و مقتدرند؛ در راه خدا جهاد می‌کنند و از نکوهش هیچ سرزنش‌گری باک ندارند. این فضل خدا است که به هر کس بخواهد،عطا می‌کند و خداوند گشایشگر داناست.
هنگامی که از پیامبر (ص) دربارهی این ایه پرسیدند، دست خود را بر شانهی‌سلمان زد و فرمود:
این و یاران او و هم‌وطنان او هستند.3
به این ترتیب،آن حضرت اسلام آوردن ایرانیان و کوشش‌های پُر‌ثمر آنان را برای پیشرفت اسلام در زمینه‌های گوناگون، پیشگویی کرده و بشارت داده است.
1ـ مجمع البیان، ج 10‌،ص84.
2ـ همان، ج 9،ص 108.
3ـ تفسیر نمونه،ج 4،ص 418.