بهشتیان دیگر

میوه‌ها و غذاهای خوشمزه، منظره‌های چشم نواز و دلپذیر، درختان سرسبز و سر به فلک کشیده، کلبه‌های زیبا،آرام، بزرگ و سرشار از نعمت به همراه دیگر نعمت‌های فراوان، همیشگی، لذّت بخش و آرامش آفرین، پاداش‌هایی است که خداوند مهربان به اهل بهشت عنایت می‌کند.
با همهی این‌ها، پرسش این است که: اهل بهشت چه‌کسانی هستند؟
اگر به یاد داشته باشید، در گفتار پیشین، سه گروه از بهشتیان ر معرفی کردیم که عبارت بودند از: پیشتازان، تقوا پیشگان و مهاجران. اینک به معرّفی گروه‌های دیگری می‌پردازیم که به بهشت وارد می‌شوند.
4ـ خدا ترسانِ پاک دل
«خدا ترسان پاک دل»کسانی هستند که به دلیل ترس از خداوند بخشنده، حتی در نهان و به دور از چشم دیگران نیز خدا را در نظر دارند و با دل‌هایی انباشته از راز و نیاز؛ پیوسته با خدای مهربان و پیراسته از گناه و آلودگی، زندگی پاک و شرافت‌مندانه‌ای را سپری می‌کنند.
قرآن کریم دربارهی آنان فرموده است:
آن کس که در نهان از خدای رحمان بترسد و با قلبی توبه‌کار به پیشگاه خدا باز اید (به آنان می‌گویند:) به سلامت وارد بهشت شوید که امروز، روز زندگانی جاویدان شماست. در آن جا، هرچه بخواهند برای آنان فراهم است و نزد ما، نعمت‌های دیگری نیز هست (که به اندیشهی هیچ کس نمی‌رسد).1
این گروه، دو ویژگی مهمّ دارند:
1ـ هر چند کسی آنان را نمی‌بیند، ولی آنان خدا را همیشه حاضر و ناظر بر کردار خود می‌بینند. از این رو، به راز و نیاز با خدا می‌پردازند و برای بازگشت از گناه، به درگاه او توبه می‌کنند یا اصولاً به گناه و لغزش دست نمییازند.
2ـ اینان به دلیل راز و نیاز با خداوند و خودداری از گناه، از قلبی پاک و نورانی‌که کلید ورود به بهشت است،برخوردار می‌شوند.
قرآن کریم در دو جای دیگر، موضوع «قلب سلیم» را مطرح می‌کند و می‌فرماید:
روز قیامت، روزی است که مال و فرزندان به حال هیچ کسی سودی نخواهد داشت، مگر این که کسی با دلی پاک در پیشگاه خداوند حاضر شود.2
هم‌چنین دربارهی پیامبر بزرگ الهی، حضرت ابراهیم(ع) می‌خوانیم:
ابراهیم بادلی پاک به درگاه پروردگار خویش آمد.3
باید پرسید: «قلب سلیم» که قرآن از آن سخن گفته و داشتن آن را بسیار مهم و سرنوشت‌ساز شمرده است،چیست؟
این مفهوم که از آن به عنوان «پاک دلی» یاد کردیم، در ایینهی کلام پیشوایان بزرگ اسلام بسیار به چشم می‌خورد و آنان با تعبیرها،معانی و مفاهیم گوناگون به تعریف «قلب سلیم» پرداخته‌اند.
امام صادق (ع) فرموده است:
قلب سلیم، قلبی است که با خدا ارتباط برقرار کند و در آن جز اخلاص و خداخواهی، چیز دیگری نباشد.هر قلبی که در آن شکّ یا شرک باشد، بیمار و بی‌ارزش است.4
هم‌چنین ایشان در جایی دیگر فرموده است:
هر کس نیت پاک و صادقانه‌داشته باشد،قلب سلیم دارد؛ زیرا قلب به دور از آلودگی شرک و شکّ، نیت انسان را در همهی کارها، خالص و پاکیزه می‌گرداند.5
آن حضرت در بیان دیگری می‌فرماید:
قلب سلیم، قلبی است که از دنیا دوستی و خود باختگی در برابر مظاهر مادّی آن سالم بماند و آلوده و تباه نشده باشد.6
با توجّه به ایات قرآن و احادیثی که بیان شد، دانستیم یکی از گروه‌هایی که به بهشت وارد می‌شوند، خدا ترسان و کسانی هستند که دل شان از شرک و شکّ و آلودگی‌های باطنی، پاک است. آنان باید این گونه باشند تا شایستگی وارد شدن به چنان جایگاهی را داشته باشند؛زیرا بهشت، جای ناپاکان نیست.
افزون بر آن، آدمی نه تنها برای وارد شدن به بهشت، به «قلب پاک و سالم» نیاز دارد، بلکه در دنیا نیز باید این‌گونه باشد. امام صادق‌(ع) در این زمینه فرموده است:
خداوند، عبادت کسی را نمی‌پذیرد که در دل و باطن خویش نسبت به برادر مؤمن خود، نیت بد و ناسالمی دارد.7
5ـ حق پذیران
دستهی دیگری که خداوند در قرآن، رفتن به بهشت ر به آنان وعده داده است، «حق پذیران» و کسانی هستند که بر خلاف افراد کینه توز، لجباز، مغرور، خودخواه و سودجو، حقایق ایمان و هزینه‌هایی را که در این راه باید پرداخت، می‌پذیرند و در برابر آن تسلیم می‌شوند.
قرآن دوبار از این گروه به عنوان «أصحاب یمین»‌8 یاد کرده است.کسی در شمار اصحاب یمین است که نامهی کردارش به نشانهی پیروزی و رستگاری او، به دست راستش داده می‌شود. او نیز با صدای بلند و خوشحالی فراوان، خطاب به دیگران فریاد می‌زند: «بیایید و نامهی کردار مرا بگیرید و بخوانید» 9 تا بدانید در آن چه نوشته شده است.
چنین کسی با صدای بلند می‌گوید:
من یقین داشتم که (قیامتی در کار است و) به کردارم رسیدگی می‌شود. او زندگی کاملاً رضایت‌بخشی دارد و در بهشتی عالی مرتبه قرار خواهد گرفت.10
حق جویان و حق پذیران که در برابر مستکبران و عصیانگران قرار گرفته بودند، داستان بسیار زیبا، عاطفی، لذّت بخش و شکوه آفرینی دارند که هر شنونده‌ای را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
قرآن کریم، داستان این گروه را که همانند تشنگانی در کنار چشمهی آب زلال، دستورهای آسمانی و سخنان پیامبر اکرم(ص) را به جان و دل می‌پذیرفتند و بدان رفتار می‌کردند، این گونه به تصویر کشیده است:
وَ إذا سَمِعُوا ما اُنْزِلَ إلی الرَّسولِ تَری أعْینَهُمْ تَفِیضُ مِنَ الدَّمْعِ، مِمّا عَرَفُوا مِنَ الحَقِّ….11
هر گاه ایاتی را که بر پیامبر نازل شده است، بشنوند، می‌بینی که چشم های آنان (از شوق و شیفتگی)، به دلیل آن حقیقتی که شناخته اند، از اشک سرشار می‌شود. آنان می‌گویند: پروردگارا! ایمان آوردیم،نام ما را در شمار گواهان حق (و شاهدان و یاران پیامبر) بنویس.
این گروه،چنان تحت تأثیر ایات الهی قرار می‌گرفتند که می‌گفتند:
چگونه ممکن است ما به خدای یگانه و دستور حقّی که از جانب او آمده است، ایمان نیاوریم، حال آن که انتظار داریم خدا ما را در شمار شایستگان قرار دهد؟ 12
آن‌گاه قرآن دربارهی فرجام آنان چنین می‌فرماید:
خداوند به پاس این سخن (و این حق پذیری)، باغ هایی از بهشت را به آنان پاداش داد که از زیر درختان آن، نهرها جاری است. جاودانه در آن خواهند ماند و این، پاداش نیکوکاران است.13
1. ق، 33ـ 35. 2.شعراء، 88 و 89.
3.صافات، 84. 4.بحارالانوار، ج 67، ص 59.
5.سفینة البحار، ج 4، ص 603. 6.مجمع البیان، ج 4، ص 194.
7. اصول کافی، ج 2، ص 361. 8.‌‌واقعه، 27؛ مدّثر، 39.
9.حاقه،‌19. 10.همان.
11. مائده ، 83. 12.مائده، 84. 13. مائده، 85.