قرآن و اهل بیت:طلوع ولایت

«اَلْیوْمَ أکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَأتْمَمْتُ عَلَیکُمْ نِعْمَتی وَرَضیتُ لَکُمُ الإِسْلامَ دیناً»
«…امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بدون نقصان برشما تمام نمودم و اسلام را به عنوان ایدئولوژی برای شما برگزیدم…»1
مقدمه:
براساس قوانین قرآن و اسلام، حاکم و فرمانروای اسلامی دارای شرایطی ویژه‌ است و ولایت که همان حاکمیت اسلام است، یکی از ارکان بسیار ارجمند اسلام به شمار می‌رود و در روایات امامان معصوم (ع)؛ و از جمله در کلام امام باقر‌(ع) چنین آمده‌است:
«اسلام بر پنج پایه و اساس استوار گردیده‌است: نماز، زکات، حج، روزه، ولایت.»2
همان طور که برپایی نماز، روزه گرفتن، حج گزاردن و زکات دادن به دستور خدای بزرگ بوده‌است و احکام آنها توسط پیامبر خدا‌(ص) وسپس اهلبیت‌(ع) تبیین گردیده‌است ، ولایت معصومین‌(ع) نیز به طور قطع، پس از رسول خدا‌(ص) که در حقیقت استمرار حاکمیت پیامبر می‌باشد، از سوی خداوند و به دستور او صورت گرفته‌است.
اسلام دین جهانی و ابدی خداست و باید توجه داشت که‌این دین، نیاز مستمر به رهبری دارد. آیا می‌توان پذیرفت ولایتی که به مثابه عنصر نگهدارنده اسلام و به سان فضای مناسب گسترش آن است، آن قدر بی‌اهمیت باشد که پیامبر برای آن ارزشی قائل نشود و برعهده دیگران بنهد؟!
رسول خدا‌(ص)،‌هرگز امامت پس از رسالت خویش را به حال خود رها نکرده‌است؛ بلکه به فرمان خداوند، متعال در روز غدیر خم مأمور شد امام امیر المؤمنین‌(ع) را به عنوان جانشین خود و اولین امام معصوم به مردم معرفی کند.
شأن نزول:
کتاب‌های تفسیر و روایات، دلالت بر این حقیقت دارند که آیه شریفه، در شأن امیر المؤمنین‌(ع) نازل گردیده و به عنوان آخرین پیام وحی، بر وجود مقدس رسول خدا‌(ص) فروفرستاده شده‌است. به فرموده ‌امام باقر(ع):‌ولایت، آخرین واجب الهی بود که خداوند آن را فرو‌فرستاده و نیز فرمود:
پس از فریضه ولایت، واجب دیگری باقی نمانده‌است .
اهل تسنن نیز احادیث فراوانی در کتب خود ‌آورده‌اند که‌این آیه شریفه در شأن امام امیر المؤمنین‌(ع) نازل شده‌است؛ از جمله:
ابو سعید خدری گفت: هنگامی که رسول خدا علی بن ابی طالب را در غدیر خم به ولایت منصوب کرد جبرئیل فرود آمد و آیه «اَلْیوْمَ أکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُم…» را به پیامبر عرضه کرد.4
هم چنین ابوهریره گفت: کسی که روز 18 ذی حجة روزه بگیرد خداوند ثواب روزه 60 ماه را به‌او می‌دهد و آن روز غدیر خم است، هنگامی که رسول اللّه‌(ص) دست علی بن ابی طالب‌(ع)را گرفت و فرمود: … مَن کُنت مولاه فهذا علی مولاه…،عمر به علی بن ابی طالب تبریک گفت؛ آن گاه پروردگار بزرگ، این آیه شریفه را نازل کرد.5
و نیز ابن عباس و سدی نقل کرده‌اند که‌این آیه، 81 روز قبل از وفات پیامبر بر او نازل شده‌است.6
سوره مائده مدنی است مگر آیه: «اَلْیوْمَ أکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُم…» که در حجة الوداع نازل شده‌است.7
نتیجه:
بی‌تردید آیه شریفه مورد بحث، دلالت روشنی دارد که‌امر مهم امامت و رهبری جامعه در زمره ‌اموری است که خداوند و پیامبر، آن را به حال خود وانمی‌گذارند؛ زیرا کیان دین و بقای اسلام به رهبری معصومین‌(ع) که همان برگزیدگان خدا هستند ارتباط تنگاتنگ دارد. لذا ابو‌سعد خُدری و جابر بن‌‌عبداللّه‌انصاری گفته‌اند: وقتی که‌این آیه بر پیامبر‌(ص) نازل شد، آن حضرت فرمودند:
«اللّه أکبر!، دین کامل شد و نعمت تمام گردید و خدا به پیامبری من و ولایت علی بن ابی‌طالب بعد از من رضایت داد.»8
پس ملاحظه کردیم خدای بزرگ نه تنها رهبری دین اسلام را سبک نشمرده است، بلکه با تأکید فراوان، امامت مستمر در جامعه را معرفی نموده و رهبری جاویدان آن را تا روز قیامت به‌امامان معصوم‌(ع) سپرده است.
آری! این چنین طلوع ولایت تحقق یافت.
1.سوره مائده آیه 3.
2. وسائل الشیعة ج 1، ص 7، امام باقر‌.
3. کافی ج 1، ص 289.
4. ملحقات إحقاق الحق، ج 30، ص 78.
5. بحارالأنوار، ج 94، ص 110.
6. المناقب ، ج 1، ص 234.
7. سعد السعود، ص 294.
8. بحاالأنوار 37: 156.