شیوه قرآن خواندن پیامبر(ص)
آرشیو
چکیده
متن
اساسی‌ترین نتیجه حاصل از خواندن آیات به صورت ترتیل، زمینه‌سازی بسیار مناسب برای «تدبر در قرآن» است1 و این همان چیزی است که قرآن به خاطر آن نازل شده است.
بزرگترین أثر ترتیل‌خوانی آیات که به معنای شمرده خوانی آیات به صورت حرف به حرف و کلمه به کلمه، آرام و کشیده، با بیان کامل حروف و کلمات است، هموار ساختن مسیر تدبر در قرآن است (که خود به معنای توجه نمودن و گوش دادن به حروف و کلمات خداست، هرچند که قاری قرآن معنای آنها را نداند.) با دقت در توصیه‌ها و سفارشهای معصومین در راستای ارتباط مردم با قرآن، درمی‌یابیم که ایشان اوّلاً مردم را ترغیب می‌کردند که به سراغ «کلام خدا» بروند و ثانیاً به وسیله تلاوت ترتیلی آیات، قلب خود را در اختیار کلام خدا بگذارند و به این وسیله از موعظه، هدایت، نور، رحمت، شفا، علم و معرفت قرآن بهره‌مند شوند.
خداوند به پیامبر خود امر می‌کند که قرآن را با ترتیل بخواند؛ بنابراین با مطالعه و بررسی روایاتی که به نحوه قرآن خواندن پیامبر اکرم اشاره دارند، می‌توان به تفسیری روشن و مصداقی کامل از چگونگی ترتیل آیات دست یافت و قرائت خویش را به نحوی سامان داد که شبیه‌ترین قرائت به قرائت رسول‌اکرم باشد و کامل‌ترین حالت تلاوت ترتیلی را داشته باشد.
روایاتی را که در این باره نقل شده است، می‌توان به چند دسته تقسیم کرد که هریک حالتی خاص از تلاوت پیامبر‌اکرم را ترسیم می‌کند و می‌توان از بهم پیوستن مجموعه آنها، تصویری روشن از نحوه قرآن خواندن آن حضرت را در ذهن مجسّم کرد و در عمل به اجرا درآورد.
دسته‌بندی روایات
1ـ دسته‌ای از روایات تلاوت آن حضرت را تلاوتی با بیان نیکو و ادا کردن حروف و کلمات را با بیانی روشن معرفی می‌کنند،2 به گونه‌ای که هرشنونده‌ای قادر بود تک تک حروف و کلمات را به طور کامل و واضح بشنود.3
2ـ گروهی تلاوت آن حضرت را تلاوتی بسیار آرام و شمرده و حرف به حرف توصیف می‌کنند.4
3ـ روایاتی که حاکی است که رسول خدا کلمات و حروف قرآن را کشیده و با مد می‌خواندند.5
4ـ دسته‌ای از روایات که تلاوت نبوی را از جهت بلندی و کوتاهی صوت، حد متوسط میان «فریاد» و «نجوا» بیان می‌کند.6 خداوند متعال می‌فرماید: «وَلا تَجْهَر بِصلاتِکَ وَلا تُخافِت بها وابْتَغِ بَینَ ذلکَ سبیلاً». (سوره اسراء، آیه 110)
5 ـ دسته‌ای از روایات می‌گویند: آن حضرت در میان دو آیه وقف قابل توجهی می‌کردند.7 در این باره روایات بسیاری نقل شده و همه حاکی از آن است که پیامبر اکرم قرآن خواندن خود را به صورت آیه به آیه تقطیع می نمودند.8 و در انتهای همه آیات وقف می‌نمودند.9
6ـ روایاتی که بیان می‌کنند: رسول خدا گاهی در هنگام تلاوت قرآن، یک آیه را بارها و بارها تکرار می‌نمودند،10 تا جایی که گاهی شبی تا به صبح، تنها یک آیه را تلاوت می‌فرمودند.11
7ـ روایاتی که تلاوت معصوم را به گونه‌ای توصیف می‌کند که گویی کسی را مخاطب قرار داده و پیامی را به کسی می‌رسانند.12
8 ـ دسته‌ای از روایات که تلاوت مد‌‌دار و کشیده و آرام آن حضرت را خالی از هرگونه نغمه و آهنگ بیان می‌کند.13
9ـ روایاتی که صوت آن حضرت را صوتی نیکو معرفی می‌کند.14
10ـ روایاتی که تلاوت آن حضرت را دارای آهنگ و نغمه معرفی می‌کند.15
این روایات را می‌توان چنین جمع‌بندی نمود که پیامبر‌اکرم بسیار آرام و آهسته قرآن می‌خواندند به گونه‌ای که تلاوت یک سوره کوتاه توسط ایشان به اندازه خواندن یک سوره بلند طول می‌کشیده است؛ ایشان آنقدر آرام و شمرده قرآن می‌خواندند که برخی صحابه تلاوت ایشان را تلاوتی کشیده و همراه با مدّ همه کلمات توصیف کرده‌اند.
از سوی دیگر، این آرام خواندن آیات و پرهیز از عجله در تلاوت قرآن، مجالی را فراهم می‌آورد که ایشان همه حروف و کلمات را به طور کامل و آشکار بخوانند، به گونه‌ای که هرشنونده‌ای می‌توانست حروف و کلمات را بشناسد و یا تکرار کند و به خاطر بسپارد. برسر همه آیات وقف می‌فرمودند و گاهی تنها و تنها یک آیه رامرتباً می‌خواندند. تلاوت آرام و کشیده ایشان از هرنوع نغمه و آهنگی پیراسته بود. البته گاهی نیز ایشان در خلوت خود و در جایی که مقام تعلیم و ترویج قرآن نبود. مانند نیمه‌های شب و در منزل خود و یا در سفر و سوار برمرکب خویش، آیات را آهنگین می‌خواندند.
برای این که بتوان نحوه قرآن خواندن پیامبر‌اکرم را بهتر در ذهن به تصویر کشید، کافیست نحوه سخن گفتن کسی را که به آرامی و با دقت پیامی را به دیگری منتقل می‌کند و با وی سخن می‌گوید و هیبت و شکوه این موقعیت در سیمای او هویداست، در نظر آورد.
1ـ ن ک: الاتقان، ج1، ص332.التمهید فی علم التجوید، ص61.
2ـ الاتقان، ج3، ص232.
3 ـ سنن النبی، ص46. وسنن ابی داود، ج4، ص261.
4ـ المستدرک علی الصحیحین، ج1، ص232.
5 ـ الاتقان، ج3، ص332، وعلوم القرآن عند المفسرین، ج2، ص358.جمال القراء و کمال القراء، ج1، ص334.
6ـ جمال القراء وکمال الاقراء، ج1، ص334.
7ـ وسائل الشیعه، ج4، ص856.کنز العمال، خ17913.
8ـ المستدرک علی الصحیحین، ج2، ص232.
9ـ سنن السنن، ص314.
10ـ اصول کافی، ج2، ص602.
11ـ المرشد الوجیز، ص195.
12ـ الفقه حول القرآن الکریم، ص167.
13ـ جمال القراء وکمال الاقراء، ج1، ص334. وعلوم القرآن عند المفسرین، ج2، ص311.
14ـ همان، ج1 ، ص 334.
15ـ همان، ج2، ص234، وهمان، ج1، ص276.
آشنائی با فنون چهارگانه علم قرائت
(آشنائی با سرفصلهای داوری مسابقات قرآن)رضا نباتی
سه نکته مهم:
الف) بدون شک آشنایی شرکت‌کنندگان در مسابقات قرآن با چگونگی داوری و تقویت موارد مثبت و حذف موارد، منفی از ارکان موفقیت آنان خواهد بود.
ب) این مقاله براساس جدیدترین فرمهای داوری مسابقات بین‌المللی طراحی شده است.
ج) سعی شده موارد به ساده‌ترین زبان و قابل درک دانش آموزان و دانشجویان و طلاب و همچنین با توجه به ظرفیت نشریه مدون شود.
***
ـ اولین علمی که در علوم اسلامی از صدر اسلام به آن پرداخته شد، علم قرائت قرآن کریم بود.
ـ فنون چهارگانه علم قرائت قرآن از آسان به مشکل عبارتند از:
الف) تجوید ب) صوت ج) ترتیل ـ وقف و وصل و ابتداء د) لحن
حال به اختصار به توضیح هریک می‌پردازیم:
الف) علم تجوید:
1 ـ آسان‌ترین ولی مهمترین بخش در علم قرائت قرآن می‌باشد،
2 ـ تجوید در لغت به معنی «نیکو گردانیدن» و در اصطلاح به سلسله قواعدی که باعث «زیبایی تلفظ» در تلاوت آیات قرآن می‌گردد، اطلاق می‌شود،
3 ـ قواعد تجویدی شامل: الف) مخارج حروف ب)صفات حروف ج) احکام حروف
4 ـ حساسترین وسرنوشت سازترین بخش در مسابقات، امتیاز تجوید می‌باشد و در بیش از 90٪ مسابقات، امتیاز تجوید هرشرکت کننده‌ای که بهتر باشد، رتبه بالاتری را به دست می‌آورد.
5 ـ هرگاه امتیاز دو یا چند شرکت کننده در مسابقه با هم مساوی باشد. داور امتیاز تجوید را ملاحظه کرده و بالاترین امتیاز به عنوان رتبه برتر انتخاب می‌شود.
6 ـ امتیاز تجوید: در رشته قرائت 20 امتیاز، در رشته حفظ 15 امتیاز از مجموع 100 امتیاز می‌باشد.
7 ـ برای یادگیری و همچنین تسلط بیشتر در این زمینه توصیه می‌شود:
الف) شرکت در دوره‌های آموزشی.
ب) استماع دقیق و مستمر نوار اساتید معتبر جهان.
ج) حضور و تلاوت در محضر اساتید مجرب و رفع اشکال.
8 ـ نوارهای تحقیق و ترتیل استاد محمود خلیل الحصری (شیخ القرا کشور مصر) به عنوان استاد برتر تجوید جهان می‌تواند به عنوان بهترین وسیله آموزش قرار گیرد.
9 ـ کسر امتیاز تجوید در رشته «قرائت»: به ازای هرغلط تجوید کامل 1 نمره کسر می‌شود.
10 ـ کسر امتیاز تجوید در رشته «حفظ»: به ازای هرغلط تجوید کامل 5٪ نمره کسر می‌شود.
11 ـ تذکر مهم: تسلط برتلاوت قرآن به شیوه تحقیق (قرائت) مقدمه و لازمه تلاوت ترتیل (حفظ) می‌باشد و به همین دلیل قرآن آموزانی که به حفظ قرآن مبادرت می‌ورزند، باید بدانند که اگر تلاوت قرآن را به شیوه ترتیل شروع کرده‌اند. دچار اشکالات تجویدی زیادی می‌شوند، از جمله: عدم توازن قواعد تجویدی و حتی صحت قرائت.
در همین راستا توصیه مؤکد می‌شود که حافظان محترم ضمن تلاوت، به شیوه قرائت در طول روز حد اقل 15 دقیقه به تلاوت به شیوه تحقیق بپردازند و در یک جمله:
حافظ محترم قرآن بایستی قاری قرآن نیز باشد.
12 ـ در رشته قرائت به تجوید 40 نمره تعلق می‌گیرد:
الف) غلطهای مربوط به موارد ذیل موجب کسر دو نمره و در اصطلاح بدون قطع نفس و یا تکرار برای هرمورد به طور جداگانه موجب کسر یک نمره می‌شود
ضوابط و امتیازات:
تجوید
آنچه از یک قاری در حین تلاوت انتظار می‌رود عبارت است از:
1 ـ ادای حروف (مخارج حروف) و اعطای حق و مستحق هر حرف، (رعایت کامل احکام حروف)
2 ـ تلاوت با لهجه فصیح عربی،
3 ـ رعایت یک طریق از یک راوی مشخص و عدم خلط طرق گوناگون، (مشهور به روایت حفص از عاصم)
4 ـ این فصل شامل 3 قسمت می‌باشد: 1) صحت قرائت 2)احکام 3) فصاحت
1: صحت قرائت:
در هریک از موارد زیر دو امتیاز کسر می‌شود:
1 ـ تبدیل کامل مخارج حروف و صفات. مانند تبدیل «ع» به «همزه»، «سین» به «صاد» و…،
2 ـ تبدیل حرکات. مانند تبدیل فتحه به کسره یا تبدیل صدای کوتاه به کشیده و بالعکس اشباع و عدم اشباع های ضمیر.
3 ـ حذف حروف و یا اضافه کردن آن. مانند نیاوردن تشدید، تنوین و یا اضافه نمودن آن.
4 ـ اضافه نمودن یا حذف کلمه و یا جمله و یا جا انداختن یک سطر.
5 ـ حذف حرکت و یا اضافه کردن آن. مانند: ساکن کردن حروف متحرک و بالعکس و امثال آن مانند: وقف به حرکت و وصل به سکون و….
تبصره1: در صورت اصلاح فوری موارد فوق «بدون قطع نفس» یک امتیاز کسر می‌گردد.
تبصره: چنانچه در تلاوت قاری موارد مذکور در بندهای 2 تا 5 دوبار پیش آید و در همان نفس تصحیح نشود، شرکت کننده از دور مسابقات حذف خواهد شد.
2: احکام:
موارد کسر امتیاز:
1 ـ عدم رعایت کامل احکام تجویدی. از قبیل: ادغام، اخفا، اظهار، اقلاب، قلقله، تسهیل، تفخیم، ترقیق، تغلیظ، مدها، غنّه و موارد استثنا و… یک امتیاز کسر می‌شود.
تبصره: در صورت «نقصان» موارد مذکور 5٪ امتیاز کسر خواهد شد.
2 ـ ازدیاد یا نقصان میزان کشش غنّه، (نّ ومّ) 5٪ امتیاز کسر می‌شود،
3 ـ ازدیاد یا نقصان مقدار مدها و عدم «توازن» آن، 5٪ امتیاز کسر می‌گردد،
4 ـ عدم رعایت صحیح حروف به علت «داشتن لکنت زبان»، مثل: «سین» به «ثا»…،
برای هر حرف در مدت تلاوت دو امتیاز کسر می‌شود،
5 ـ عدم رعایت هریک از مخارج، صفات و احکام حروف که به صورت مکرر در تلاوت قاری رخ دهد در هرمورد حد اکثر چهار امتیاز کسر می‌گردد،
تبصره: جمع امتیازات بخش‌های صحت قرائت و احکام 36 می‌باشد.
3: فصاحت:
ادای حروف و تلفّظ روان و حرکت آنها براساس «لهجه فصیح عربی» و متقن، ممتاز و نداشتن تکلّف موجب کسب چهار امتیاز به شرح زیر می‌گردد.
1 ـ ادای حروف ممتاز: (ث ـ ح ـ ص ـ ظ ـ ط ـ ع ـ غ ـ ق ـ ک ـ و ـ ج) حد اکثر دو امتیاز کسر می‌شود،
2 ـ ادای طبیعی حرکات حد اکثر یک امتیاز کسر می‌گردد،
3 ـ لهجه فصیح عربی حد اکثر یک امتیاز کسر می‌شود.
تبصره: اغلاط اعرابی، حرفی، کلمی و عبارتی فقط توسط داوران حفظ محاسبه و منظور می‌شود.
بزرگترین أثر ترتیل‌خوانی آیات که به معنای شمرده خوانی آیات به صورت حرف به حرف و کلمه به کلمه، آرام و کشیده، با بیان کامل حروف و کلمات است، هموار ساختن مسیر تدبر در قرآن است (که خود به معنای توجه نمودن و گوش دادن به حروف و کلمات خداست، هرچند که قاری قرآن معنای آنها را نداند.) با دقت در توصیه‌ها و سفارشهای معصومین در راستای ارتباط مردم با قرآن، درمی‌یابیم که ایشان اوّلاً مردم را ترغیب می‌کردند که به سراغ «کلام خدا» بروند و ثانیاً به وسیله تلاوت ترتیلی آیات، قلب خود را در اختیار کلام خدا بگذارند و به این وسیله از موعظه، هدایت، نور، رحمت، شفا، علم و معرفت قرآن بهره‌مند شوند.
خداوند به پیامبر خود امر می‌کند که قرآن را با ترتیل بخواند؛ بنابراین با مطالعه و بررسی روایاتی که به نحوه قرآن خواندن پیامبر اکرم اشاره دارند، می‌توان به تفسیری روشن و مصداقی کامل از چگونگی ترتیل آیات دست یافت و قرائت خویش را به نحوی سامان داد که شبیه‌ترین قرائت به قرائت رسول‌اکرم باشد و کامل‌ترین حالت تلاوت ترتیلی را داشته باشد.
روایاتی را که در این باره نقل شده است، می‌توان به چند دسته تقسیم کرد که هریک حالتی خاص از تلاوت پیامبر‌اکرم را ترسیم می‌کند و می‌توان از بهم پیوستن مجموعه آنها، تصویری روشن از نحوه قرآن خواندن آن حضرت را در ذهن مجسّم کرد و در عمل به اجرا درآورد.
دسته‌بندی روایات
1ـ دسته‌ای از روایات تلاوت آن حضرت را تلاوتی با بیان نیکو و ادا کردن حروف و کلمات را با بیانی روشن معرفی می‌کنند،2 به گونه‌ای که هرشنونده‌ای قادر بود تک تک حروف و کلمات را به طور کامل و واضح بشنود.3
2ـ گروهی تلاوت آن حضرت را تلاوتی بسیار آرام و شمرده و حرف به حرف توصیف می‌کنند.4
3ـ روایاتی که حاکی است که رسول خدا کلمات و حروف قرآن را کشیده و با مد می‌خواندند.5
4ـ دسته‌ای از روایات که تلاوت نبوی را از جهت بلندی و کوتاهی صوت، حد متوسط میان «فریاد» و «نجوا» بیان می‌کند.6 خداوند متعال می‌فرماید: «وَلا تَجْهَر بِصلاتِکَ وَلا تُخافِت بها وابْتَغِ بَینَ ذلکَ سبیلاً». (سوره اسراء، آیه 110)
5 ـ دسته‌ای از روایات می‌گویند: آن حضرت در میان دو آیه وقف قابل توجهی می‌کردند.7 در این باره روایات بسیاری نقل شده و همه حاکی از آن است که پیامبر اکرم قرآن خواندن خود را به صورت آیه به آیه تقطیع می نمودند.8 و در انتهای همه آیات وقف می‌نمودند.9
6ـ روایاتی که بیان می‌کنند: رسول خدا گاهی در هنگام تلاوت قرآن، یک آیه را بارها و بارها تکرار می‌نمودند،10 تا جایی که گاهی شبی تا به صبح، تنها یک آیه را تلاوت می‌فرمودند.11
7ـ روایاتی که تلاوت معصوم را به گونه‌ای توصیف می‌کند که گویی کسی را مخاطب قرار داده و پیامی را به کسی می‌رسانند.12
8 ـ دسته‌ای از روایات که تلاوت مد‌‌دار و کشیده و آرام آن حضرت را خالی از هرگونه نغمه و آهنگ بیان می‌کند.13
9ـ روایاتی که صوت آن حضرت را صوتی نیکو معرفی می‌کند.14
10ـ روایاتی که تلاوت آن حضرت را دارای آهنگ و نغمه معرفی می‌کند.15
این روایات را می‌توان چنین جمع‌بندی نمود که پیامبر‌اکرم بسیار آرام و آهسته قرآن می‌خواندند به گونه‌ای که تلاوت یک سوره کوتاه توسط ایشان به اندازه خواندن یک سوره بلند طول می‌کشیده است؛ ایشان آنقدر آرام و شمرده قرآن می‌خواندند که برخی صحابه تلاوت ایشان را تلاوتی کشیده و همراه با مدّ همه کلمات توصیف کرده‌اند.
از سوی دیگر، این آرام خواندن آیات و پرهیز از عجله در تلاوت قرآن، مجالی را فراهم می‌آورد که ایشان همه حروف و کلمات را به طور کامل و آشکار بخوانند، به گونه‌ای که هرشنونده‌ای می‌توانست حروف و کلمات را بشناسد و یا تکرار کند و به خاطر بسپارد. برسر همه آیات وقف می‌فرمودند و گاهی تنها و تنها یک آیه رامرتباً می‌خواندند. تلاوت آرام و کشیده ایشان از هرنوع نغمه و آهنگی پیراسته بود. البته گاهی نیز ایشان در خلوت خود و در جایی که مقام تعلیم و ترویج قرآن نبود. مانند نیمه‌های شب و در منزل خود و یا در سفر و سوار برمرکب خویش، آیات را آهنگین می‌خواندند.
برای این که بتوان نحوه قرآن خواندن پیامبر‌اکرم را بهتر در ذهن به تصویر کشید، کافیست نحوه سخن گفتن کسی را که به آرامی و با دقت پیامی را به دیگری منتقل می‌کند و با وی سخن می‌گوید و هیبت و شکوه این موقعیت در سیمای او هویداست، در نظر آورد.
1ـ ن ک: الاتقان، ج1، ص332.التمهید فی علم التجوید، ص61.
2ـ الاتقان، ج3، ص232.
3 ـ سنن النبی، ص46. وسنن ابی داود، ج4، ص261.
4ـ المستدرک علی الصحیحین، ج1، ص232.
5 ـ الاتقان، ج3، ص332، وعلوم القرآن عند المفسرین، ج2، ص358.جمال القراء و کمال القراء، ج1، ص334.
6ـ جمال القراء وکمال الاقراء، ج1، ص334.
7ـ وسائل الشیعه، ج4، ص856.کنز العمال، خ17913.
8ـ المستدرک علی الصحیحین، ج2، ص232.
9ـ سنن السنن، ص314.
10ـ اصول کافی، ج2، ص602.
11ـ المرشد الوجیز، ص195.
12ـ الفقه حول القرآن الکریم، ص167.
13ـ جمال القراء وکمال الاقراء، ج1، ص334. وعلوم القرآن عند المفسرین، ج2، ص311.
14ـ همان، ج1 ، ص 334.
15ـ همان، ج2، ص234، وهمان، ج1، ص276.
آشنائی با فنون چهارگانه علم قرائت
(آشنائی با سرفصلهای داوری مسابقات قرآن)رضا نباتی
سه نکته مهم:
الف) بدون شک آشنایی شرکت‌کنندگان در مسابقات قرآن با چگونگی داوری و تقویت موارد مثبت و حذف موارد، منفی از ارکان موفقیت آنان خواهد بود.
ب) این مقاله براساس جدیدترین فرمهای داوری مسابقات بین‌المللی طراحی شده است.
ج) سعی شده موارد به ساده‌ترین زبان و قابل درک دانش آموزان و دانشجویان و طلاب و همچنین با توجه به ظرفیت نشریه مدون شود.
***
ـ اولین علمی که در علوم اسلامی از صدر اسلام به آن پرداخته شد، علم قرائت قرآن کریم بود.
ـ فنون چهارگانه علم قرائت قرآن از آسان به مشکل عبارتند از:
الف) تجوید ب) صوت ج) ترتیل ـ وقف و وصل و ابتداء د) لحن
حال به اختصار به توضیح هریک می‌پردازیم:
الف) علم تجوید:
1 ـ آسان‌ترین ولی مهمترین بخش در علم قرائت قرآن می‌باشد،
2 ـ تجوید در لغت به معنی «نیکو گردانیدن» و در اصطلاح به سلسله قواعدی که باعث «زیبایی تلفظ» در تلاوت آیات قرآن می‌گردد، اطلاق می‌شود،
3 ـ قواعد تجویدی شامل: الف) مخارج حروف ب)صفات حروف ج) احکام حروف
4 ـ حساسترین وسرنوشت سازترین بخش در مسابقات، امتیاز تجوید می‌باشد و در بیش از 90٪ مسابقات، امتیاز تجوید هرشرکت کننده‌ای که بهتر باشد، رتبه بالاتری را به دست می‌آورد.
5 ـ هرگاه امتیاز دو یا چند شرکت کننده در مسابقه با هم مساوی باشد. داور امتیاز تجوید را ملاحظه کرده و بالاترین امتیاز به عنوان رتبه برتر انتخاب می‌شود.
6 ـ امتیاز تجوید: در رشته قرائت 20 امتیاز، در رشته حفظ 15 امتیاز از مجموع 100 امتیاز می‌باشد.
7 ـ برای یادگیری و همچنین تسلط بیشتر در این زمینه توصیه می‌شود:
الف) شرکت در دوره‌های آموزشی.
ب) استماع دقیق و مستمر نوار اساتید معتبر جهان.
ج) حضور و تلاوت در محضر اساتید مجرب و رفع اشکال.
8 ـ نوارهای تحقیق و ترتیل استاد محمود خلیل الحصری (شیخ القرا کشور مصر) به عنوان استاد برتر تجوید جهان می‌تواند به عنوان بهترین وسیله آموزش قرار گیرد.
9 ـ کسر امتیاز تجوید در رشته «قرائت»: به ازای هرغلط تجوید کامل 1 نمره کسر می‌شود.
10 ـ کسر امتیاز تجوید در رشته «حفظ»: به ازای هرغلط تجوید کامل 5٪ نمره کسر می‌شود.
11 ـ تذکر مهم: تسلط برتلاوت قرآن به شیوه تحقیق (قرائت) مقدمه و لازمه تلاوت ترتیل (حفظ) می‌باشد و به همین دلیل قرآن آموزانی که به حفظ قرآن مبادرت می‌ورزند، باید بدانند که اگر تلاوت قرآن را به شیوه ترتیل شروع کرده‌اند. دچار اشکالات تجویدی زیادی می‌شوند، از جمله: عدم توازن قواعد تجویدی و حتی صحت قرائت.
در همین راستا توصیه مؤکد می‌شود که حافظان محترم ضمن تلاوت، به شیوه قرائت در طول روز حد اقل 15 دقیقه به تلاوت به شیوه تحقیق بپردازند و در یک جمله:
حافظ محترم قرآن بایستی قاری قرآن نیز باشد.
12 ـ در رشته قرائت به تجوید 40 نمره تعلق می‌گیرد:
الف) غلطهای مربوط به موارد ذیل موجب کسر دو نمره و در اصطلاح بدون قطع نفس و یا تکرار برای هرمورد به طور جداگانه موجب کسر یک نمره می‌شود
ضوابط و امتیازات:
تجوید
آنچه از یک قاری در حین تلاوت انتظار می‌رود عبارت است از:
1 ـ ادای حروف (مخارج حروف) و اعطای حق و مستحق هر حرف، (رعایت کامل احکام حروف)
2 ـ تلاوت با لهجه فصیح عربی،
3 ـ رعایت یک طریق از یک راوی مشخص و عدم خلط طرق گوناگون، (مشهور به روایت حفص از عاصم)
4 ـ این فصل شامل 3 قسمت می‌باشد: 1) صحت قرائت 2)احکام 3) فصاحت
1: صحت قرائت:
در هریک از موارد زیر دو امتیاز کسر می‌شود:
1 ـ تبدیل کامل مخارج حروف و صفات. مانند تبدیل «ع» به «همزه»، «سین» به «صاد» و…،
2 ـ تبدیل حرکات. مانند تبدیل فتحه به کسره یا تبدیل صدای کوتاه به کشیده و بالعکس اشباع و عدم اشباع های ضمیر.
3 ـ حذف حروف و یا اضافه کردن آن. مانند نیاوردن تشدید، تنوین و یا اضافه نمودن آن.
4 ـ اضافه نمودن یا حذف کلمه و یا جمله و یا جا انداختن یک سطر.
5 ـ حذف حرکت و یا اضافه کردن آن. مانند: ساکن کردن حروف متحرک و بالعکس و امثال آن مانند: وقف به حرکت و وصل به سکون و….
تبصره1: در صورت اصلاح فوری موارد فوق «بدون قطع نفس» یک امتیاز کسر می‌گردد.
تبصره: چنانچه در تلاوت قاری موارد مذکور در بندهای 2 تا 5 دوبار پیش آید و در همان نفس تصحیح نشود، شرکت کننده از دور مسابقات حذف خواهد شد.
2: احکام:
موارد کسر امتیاز:
1 ـ عدم رعایت کامل احکام تجویدی. از قبیل: ادغام، اخفا، اظهار، اقلاب، قلقله، تسهیل، تفخیم، ترقیق، تغلیظ، مدها، غنّه و موارد استثنا و… یک امتیاز کسر می‌شود.
تبصره: در صورت «نقصان» موارد مذکور 5٪ امتیاز کسر خواهد شد.
2 ـ ازدیاد یا نقصان میزان کشش غنّه، (نّ ومّ) 5٪ امتیاز کسر می‌شود،
3 ـ ازدیاد یا نقصان مقدار مدها و عدم «توازن» آن، 5٪ امتیاز کسر می‌گردد،
4 ـ عدم رعایت صحیح حروف به علت «داشتن لکنت زبان»، مثل: «سین» به «ثا»…،
برای هر حرف در مدت تلاوت دو امتیاز کسر می‌شود،
5 ـ عدم رعایت هریک از مخارج، صفات و احکام حروف که به صورت مکرر در تلاوت قاری رخ دهد در هرمورد حد اکثر چهار امتیاز کسر می‌گردد،
تبصره: جمع امتیازات بخش‌های صحت قرائت و احکام 36 می‌باشد.
3: فصاحت:
ادای حروف و تلفّظ روان و حرکت آنها براساس «لهجه فصیح عربی» و متقن، ممتاز و نداشتن تکلّف موجب کسب چهار امتیاز به شرح زیر می‌گردد.
1 ـ ادای حروف ممتاز: (ث ـ ح ـ ص ـ ظ ـ ط ـ ع ـ غ ـ ق ـ ک ـ و ـ ج) حد اکثر دو امتیاز کسر می‌شود،
2 ـ ادای طبیعی حرکات حد اکثر یک امتیاز کسر می‌گردد،
3 ـ لهجه فصیح عربی حد اکثر یک امتیاز کسر می‌شود.
تبصره: اغلاط اعرابی، حرفی، کلمی و عبارتی فقط توسط داوران حفظ محاسبه و منظور می‌شود.
تبلیغات
