شناخت قرآن:استغاده‌های ظریف قرآنی(نقل از رساله خطّی «مشکول» تألیف حاج بابا قزوینی)

حکایت اسمعیل
اسمعی، حکایت کرده که می‌خواندم: «السارق و السارقة فاقطعوا ایدیهما جزاءً بما کسبا نکالاً من اللّه و اللّه غفور رحیم»
مرد عربی پهلوی من بود، آن مرد عرب گفت: این که می‌خوانی کلام کیست؟
گفتم: کلام خداست. مرد عرب گفت: بار دیگر بخوان. آنچه را که می‌خواندم بار دیگر خواندم. مرد عرب گفت: این کلام الهی نیست! من دانستم که آیه را غلط خواندم. تصحیح کردم و خواندم: «و اللّه عزیز حکیم» آن مرد گفت: حالا درست خواندی! این کلام الهی است.
از آن مرد عرب پرسیدم: قرآن خوانده‌ای؟
گفت: نه!
گفتم: پس از کجا دانستی که نوبت اول غلط خواندم و دیگر بار، درست؟
گفت: ای برادر! چون خداوند غالب بود، حکم به بریدن کرد. پس حکم کرد بریدن را، و اگر می‌آمرزید و رحم می‌کرد، هرگز حکم به بریدن نمی‌کرد؛ یعنی دانستم که غالب شدن و حکم کردن، مناسب‌بریدن است و آمرزیدن و گذشت مناسب عفو و بخشش است.
دل مؤمن
از عالمی پرسیدند: قول خدای عزوجل که فرموده است:
«وَ بِئرً مُعَطَّلَةً وَ قَصرً مَشیدً؛ و چاه‌های متروک و کوشکهای افراشته». (سوره حج، آیه 45) اشاره به چه دارد و مراد چیست؟
عالم گفت: «بئر معطّلة»، دل کافر است که معطّل از گفتن «لا اله الاّ اللّه» است و «قصر مشید»، دل مؤمن است به گفتن: «لا اله الاّ اللّه» مشغول است.
انواع مستی
بعضی از مفسران در تفسیر این آیه: «یا اَیهَا الّذینَ آمَنُوا لا تقرَبُوا الصَّلاةَ وَ اَنتُم سُکاری…؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، نزدیک نماز نشوید در حالتی که مست باشید». (سوره نساء، آیه 43) گفته‌اند: «مستی» بر چند قسم است:
یکی از آنها مستی «شراب» است و آن زودتر از همه مستی‌ها بر طرف می‌شود،
دیگر مستی «غفلت» است،
دیگر مستی «هوا و خواهش» است،
دیگر مستی «دنیا و آرزوهاست»،
دیگر مستی «اهل و فرزند» می‌باشد،
دیگر مستی «معصیت» است،
دیگر مستی «طاعت» است.
مستی و آنچه شبیه به آنست صاحب خود را از تمام کردن نماز به شرایط عبودیت و بندگی منع می‌کند و مانع می‌شود.