تأملّی درباب ترجمه ی کتاب کلمات اثر ژان پل سارتر در ایران (Quelques réflexions sur la traduction de: Les Mots de Sartre en Iran) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

شاهکار ادبی سارتر با عنوان کلمات، اثر ادبی این فیلسوف فرانسوی و شرح حال زندگی اوست. کلمات گونه ای حسب حال نامتعارف است که عوالم درونی سارتر کودک را در دو قلمرو در هم تنیده خواندن و نوشتن به تصویر می کشد و چگونگی تأثیر این فرایند را در زندگی اندیشمندانه سارتر بزرگ سال شرح می دهد . سارتر در این اثر، سلوک ذهنی اش را به شیوه ای گاه سهل ممتنع، گاه بسیار دشوار، شگفت انگیز و در عین حال دلربا بیان می کند . حیات این اثر ادبی همانند سایر آثار ادبی، از خلال ترجمه های متعدّد آن در زبانها و در زمانهای مختلف تجلّی و ادامه می یابد. این اثر با توجه به اقبال بسیار شایسته خوانندگان ایرانی تاکنون چهار باردر فاصله زمانی سالهای 1351 تا به امروز، توسط مترجمین مختلف به فارسی برگردانده شده است. اولیّن ترجمه از این اثر توسط «حسینقلی جواهرچی» در سال 1351 ارائه گردیده است. «ابوذر صداقت» یک سال بعد، یعنی در سال 1352 ، ترجمه دوّم را به انجام رسانیده و سومین ترجمه این کتاب به فارسی در سال 1386 توسط «ناهید فروغان» عرضه گردیده است. آخرین ترجمه از این اثر را «امیرجلال الدّین اعلم» در سال 1387 ارائه کرده است . با وجود اینکه هر کدام از این ترجمه ها در جای خود زیبا و برای خوانندگان جالب است ولی برخی از آنها با گذشت زمان وتغییرات به وجود آمده در حوزه ی زبان تازگی و جذابیّت خود را برای خواننده معاصر از دست می دهند. ضمن ارج نهادن به تلاشهای ارزنده ی تمام مترجمین اثر، سعی ما در این نوشتار، نشان دادن ویژگی های اوّلین و آخرین ترجمه این اثر با تکیه بر گزیده هایی از آن به زبان اصلی و ترجمه آنها در دو زمان متفاوت و پاسخ به این سؤال است که مترجمین یاد شده تا چه میزان نسبت به متن اصلی و معیارهای ترجمه ادبی وفادار بوده اند و موارد اختلاف ترجمه آنها بیشتر درکدام زمینه ها بروز پیدا کرده است؟