"مقاله حاضر بر اساس بخشی از نتایج یک فراتحلیل مربوط به تحقیقات انجام شده در حوزه اعتیاد در ایران بین سال های 1370 تا 1384 با رویکرد روانی اجتماعی تدوین شده است. عمده ترین و اساسی ترین اهداف مترتب بر کاربرد فراتحلیل در مطالعات مربوط به سوء مصرف مواد در تحقیقات داخلی حصول به فهمی کلی از نتایج تحقیقات انجام شده در باب سوء مصرف مواد از طریق ترکیب و تلفیق نتایج پیشین و وصول به برآیند کلی از نتایج، تمیز و تشخیص یافته ها و نتایح متفاوت، متضاد یا متشابه در تحقیقات برگزیده، تمیز و طبقه بندی فرضیه های مورد آزمون و تعین و برآورد میزان اثرگذاری و اندازه اثر هر یک از متغیرها و عوامل دخیل در اعتیاد و سوء مصرف مواد بوده است.
فراتحلیل 49 اثر تحقیقی با رویکرد روانی اجتماعی مربوط به پیشگیری از سوء مصرف مواد، نشانگر نتایج زیر است: با توجه به تعدد متغیرهای مستقل اثرگذار بر گرایش به سوء مصرف بر اساس ضرایب اثرگذاری درجه بندی کوهن به ترتیب میزان های تاثیر، متغیرهای آموزش مهارت های زندگی و مقاومت اجتماعی و گروه همال و نوع دوستان هر یک با 43 درصد میانگین اثرگذاری بر متغیر وابسته (رفتار اعتیادی و گرایش به سوء مصرف مواد)، آگاهی از اثرات مواد با 42 درصد میانگین اثرگذاری، کیفیت مناسبات و روابط فامیلی با 41 درصد میانگین اثرگذاری، عوامل خلقی و شخصیتی و جابجایی های مکانی و مهاجرت هر یک با 39 درصد میانگین اثرگذاری، سن با 38 درصد میانگین اثرگذاری، نظارت و کنترل والدین و بیماری افسردگی هر کدام با 36 درصد میانگین اثرگذاری، متغیرهای رفتاری شخصیتی با 35 درصد میانگین اثرگذاری، تعاملات درون گروهی و عملکرد تحصیلی هر یک با 34 درصد میانگین تاثیر، تاثیرات فیلم و کاریکاتور، عوامل خانوادگی و وضعیت فعالیت اقتصادی هر یک با 33 درصد میانگین اثرگذاری، گروه درمانی و اعتیاد پدر هر یک با 32 درصد میانگین اثرگذاری، سابقه اعتیاد در خانواده، اعتیاد پدر و حساسیت در روابط متقابل و سرند اختلال همراه هریک با 31 درصد میانگین اثرگذاری و آگاه سازی از طریق پوستر و کاریکاتور با 3â درصد میانگین اثرگذاری به عنوان عوامل موثر بر رفتار اعتیادی در مطالعات مرور شده مطرح اند که بر اساس ضرایب اثرگذاری درجه بندی کوهن در حد اثرات بالنسبه موثر می توان آنها را طبقه بندی کرد.
"
