نویسندگان: مرتضی شانی
حوزه های تخصصی:
دریافت مقاله

چکیده

متن

در ژوئن 1995 یک خبرچین فدرال، طرح تخلف کمپانی چند ملیتی برای کنترل فروش افزودنی‎های مواد غذایی و حفظ ‏قیمت آنها در سطح بالا را به بازپرسان اطلاع داد. او به مدت سه سال به طور مخفیانه مکالمات جلسات مدیران اجرایی با ‏رقبای آسیایی و اروپایی را ضبط می‌کرد‎. ‎
این خبرچین به نام مارک ویتاکر در سال 1989 به استخدام کمپانی آرکر دانیل‎ (Archer- Daniel= ADM) ‎درآمد و ‏نصف بیشتر سابقه کاری خود را در رابطه با رسیدگی به موارد ضد تراست صرف کرد. او سپس به معاونت کمپانی ‏منصوب شد و نامزد ریاست آن گردید‎. ‎او قبلاً در یک کمپانی شیمیایی آلمان مدیر مواد ارگانیک و افزودنیهای مواد غذایی ‏بود. موقعی که در کمپانی دانیل کار می‎کرد درجه کارشناسی از دانشگاه کالیفرنیا گرفت. سپس این کمپانی بورسی را در ‏اختیار او قرار داد تا از یک دانشگاه معتبر دیگر کارشناسی ارشد در رشته مدیریت اخذ کند. او بیش از سه سال مخفیانه به ‏بازپرسان کمک کرد که از جلسات مدیران عالی کمپانی عمدتاً رییس و معاونان او با همکاران آسیایی و اروپایی در نقاط ‏مختلف جهان، فیلم ویدئویی تهیه کنند. در این جلسات او میکروفن مخفی همراه داشت و کلیه گفت گوها در رابطه با تثبیت ‏قیمت را ضبط می‎کرد‎. ‎
مأموران اداره تحقیقات فدرال‎ (FBI) ‎در شب بیست وهفتم ژوئن وارد اداره مرکزی در دکاتور ایلینویز شده و کلیه ‏پرونده‎های موجود را برای تحویل به قاضی به منظور تأمین دلیل و مدارک تبانی قیمت کمپانی دانیل با سایر رقبا، با خود ‏بردند. «ویتاکر» به عنوان مدیر اجرایی همراه سایر مدیران جلب شد و دادستانی بعد از بازپرسی از مدیران، نقش «ویتاکر» ‏را به عنوان مأمور فدرال افشا کرد‎.‎
به هر صورت کمپانی در مقام تلافی برآمد. «ویتاکر» را اخراج و متهم به 5/2 میلیون دلار دزدی کرد. در جریان گزارش ‏بعدی به اداره دادگستری، اتهام دزدی «ویتاکر» را به ‏‎9 ‎میلیون دلار افزایش داد. کمپانی دانیل همچنین «ویتاکر» را متهم کرد ‏که با جعل صورت حساب هزینه‎های سرمایه‎ای، مبالغ زیادی تقلب کرده و آنها را به حسابهای بانکی خود در خارج واریز ‏کرده است. اداره دادگستری متوجه شد که اعتبار شاهد اصلی ماجرا، به لحاظ این اتهامات به ویژه زمانی که «ویتاکر» ‏صحت موضوع جعل صورت حساب هزینه‎های سرمایه‎ای را قبول کرد، به تدریج تضعیف می شود. ولی او اعلام کرد که ‏تمامی این موارد با اطلاع مقامات فدرال بوده است‎.‎
به هر صورت او و 12 مدیر دیگر کمپانی دانیل تحت تعقیب‎ ‎قضایی قرار گرفته و دایره تحقیقات جنایی فدرال موظف گردید ‏که اتهامات مدیران و پرداختهای انجام شده را رسیدگی کند‎.‎
چند روز بعد «ویتاکر» اقدام به خودکشی کرد‎. «‎ویتاکر» قبل از خودکشی نامه‎ای به وال استریت ژورنال نوشت و تأیید کرد ‏که از کمپانی دانیل مبالغی از راههای غیرمعمول دریافت کرده است ولی این مبالغ را کمپانی برای پرداخت به سایرین در ‏اختیار او قرار داده و امروز از آن علیه او استفاده می‎کنند‎.‎
اتهامات علیه کمپانی
تا پایان سال 1995 سه قاضی ارشد طرح تبانی کمپانی دانیل با رقبای خود برای تثبیت قیمت را رسیدگی کردند. هر سه خط ‏تولید کمپانی دانیل در معرض اتهام بود: خط لزین تولیدکننده خوراک طیور و دام، خط شیره ذرت غنی شده که در ‏کارخانجات تهیه شوینده‎ها به کار می‎رود و خط اسید سیتریک که مشابه لزین در مواد غذایی و صنایع تخمیری کاربرد ‏دارد‎.‎
در تأیید اتهامات وارده مبنی بر تثبیت قیمت، فیلم‎های ویدئویی ملاقات «میشل آندرس‎» ‎با رقبای خود در هتل‎ ‎هایت لس‎آنجلس ‏را نشان می‎دهد. در این ملاقات شرکت‎کنندگان میزان سهمیه خود را برای تنظیم میزان عرضه و حفظ سودهای خود با حفظ ‏تصنعی قیمتها در سطح بالا مورد بحث قرار دادند. این موضوع نقض نظام عرضه و تقاضا در بازار آزاد است که ‏سودآوری را از طرق عرضه آزاد و بالابردن اصول بهره‎برداری و راندمان معنی می‎کند‎.‎
اگرچه فیلم‎های ویدئویی کاملاً مدارک قابل قبولی به نظر می رسید ولی نقص اتهام تثبیت قیمت بیشتر به تلاشهای کمپانی ‏دانیل برای اثبات دروغگویی و دزدی «ویتاکر‎» ‎بستگی داشت‎.‎
در تقابل اتهام‎زنی «ویتاکر» و کمپانی به همدیگر، مقامات فدرال متعاقب بررسی موارد اتهام تثبیت قیمت، متوجه تقلبهای ‏مالیاتی ‏
مدیران ارشد کمپانی شدند. بخش جنایی اداره دادگستری موظف گردید که به موضوع میلیونها دلار هزینه‎های خارج از ‏دفاتر کمپانی و بانک‎های خارجی را رسیدگی کند. اگر موضوع تقلبهای مالیاتی و توطئه تثبیت قیمت مورد تأیید قرار گیرد ‏میزان جریمه آن به صدها میلیون دلار بالغ می‎شود و بعضی از مدیران ممکن است محکوم به حبس شوند و از طرف دیگر ‏شکایت سهامداران نیز می‎تواند اثرات بسیار سویی داشته باشد‎.‎
آندرس و کمپانی دانیل
داستان کمپانی دانیل در حقیقت امر، ماجرای رییس آن و «دواین آندرس» است. در سال ‏‎1947 ‎رییس کمپانی دانیل به نام ‏‏«شروآرگر‎» (Shreve Archer) ‎مرد و شرکت، ‏‎«‎دواین آندرس» را از کمپانی رقیب آورد. او در طول 18 سال به تدریج ‏رشد کرد و ضمن تصاحب مقام معاونت به یک فرد ثروتمند تبدیل شد. شرکت او در طول این مدت رشد تدریجی را داشت. ‏در سال 1966 از «آندرس» 47 ساله خواسته شد که مدیرکل کمپانی دانیل شود‎. ‎خاندان بنیانگذار کمپانی دانیل، سهم قابل ‏توجهی در اختیار او قرار داد و چهار سال بعد او به‎ ‎ریاست کمپانی منصوب گردید‎.‎
در سال 1995 آندرس هنوز هدایت کمپانی را به عهده داشت و در طول 25 سال او کمپانی را به یک واحد فرآوری مواد با ‏فروش 7/12 میلیارد دلار تبدیل کرد
مانور سیاسی
اگرچه اداره مرکزی کمپانی در دکاتوی ایلینویز قرار داشت ولی «آندرس» به عنوان یکی از پیشگامان تجارت نفوذ زیادی ‏در واشنگتن داشت. او در عرصه سیاسی دخالت کرد و صدها هزار دلار به هر دو حزب جمهوریخواه و دموکرات مساعدت ‏مالی کرد، به ستاد تبلیغات جیمی کارتر در سال 1981 و سپس به تبلیغات رونالد ریگان و جرج بوش کمک زیادی کرد‎. ‎هنگام ورود به بازارهای شوروی پیشگام سایرین بود و بعداً به یکی از نزدیکان میخائیل گورباچف ‏‎(‎آخرین رئیس جمهور ‏شوروی سابق) تبدیل گردید. چنین روابط سیاسی پاداش خوبی برای کمپانی به وجود آورد. کمپانی دانیل به عنوان ذینفع ‏اصلی حامی قیمت شکر فدرال بود زیرا چنین حمایتی سبب گردید که قیمت شکر به طور تصنعی در سطح بالا باقی بماند‎. ‎مواد شیرین‎کننده کمپانی دانیل برای غولهایی نظیر کوکاکولا حائز اهمیت بود و حدود ‏‎40 ‎درصد سود کمپانی را رقم می‎زد‎.‎
کمپانی دانیل همچنین از معافیت 54 درصد مربوط به کاربرد گاز اتانول به عنوان بزرگترین تولیدکننده سوخت ذرتی استفاده ‏می‎کند. توضیح اینکه در صنایع اتانول بهره‎مندی از این معافیت ضروری است و بدون آنها این صنعت نمی‎تواند ادامه حیات ‏دهد و سناتور «دال» بزرگترین پشتیبان این صنعت در کنگره آمریکاست‎.‎
هئیت مدیره: در اثنای رسیدگی به اتهامات وارده، پای بعضی از نهادهای دارنده سهام کمپانی دانیل به میان کشیده شد. به ‏عنوان مثال، نظام بازنشستگی کارکنان کالیفرنیا ‏‎(‎کالپرس) دارنده 6/3 میلیون سهم کمپانی دانیل شکایت کرد که هیئت مدیره ‏دارای روابط نزدیک با «آندرس» بوده و تحت تأثیر او قرار داشته و به جای درخواست استعفا، 14 درصد حقوق او را ‏افزایش داده است. سایر سرمایه‎گذاران ذینفع نیز چنین انتقادهایی را مطرح ساختند. سهامداران، چندین شکایت عمده به هیئت ‏مدیره را مطرح کردند که یکی از آنها صرف 250 هزار دلار برای انجام طرحی بود که می‎بایستی مورد مخالفت هیئت ‏مدیره قرار می‎گرفت‎.‎
تحلیل: آیا کمپانی دانیل به دلیل اعمال خلاف اخلاق و حتی خلاف قانون مقصر است؟ پاره‎ای از فعالیتهای این کمپانی غول ‏ممکن است خلاف قانون نباشد ولی خلاف اخلاق است. مثلاً پرکردن هیئت مدیره با اعضای خاص که منافع سهامداران را ‏مدنظر قرار نمی‎دهد، خلاف اخلاق است. پرکردن هیئت مدیره با هدف هماهنگ‎ ‎کردن آنها با ریاست کمپانی از طرف ‏سهامداران محکوم است. ولی باید دانست که «آندرس» در طول تصدی 25 ساله خود در دهه اخیر به طور میانگین ارزش ‏سهام را 17 درصد با این هیئت مدیره بالا برده است‎.‎
نقش «ویتاکر»: چرا «ویتاکر» خبرچین دولت باشد؟ او امکان پیشرفت و نیل به منصب بالا با حقوق مکفی (بالاتر از میلیون ‏دلار) در کمپانی را داشت. با این وصف او مکالمات به اصطلاح خلاف قانون را، روی نوار ویدئویی ضبط می‎کرد. چرا؟ ‏او چه چیز قرار بود به دست آورد؟ او سه سال خبرچین اف بی آی بود. آیا کلیات این ماجرا معقول به نظر می‎رسد؟
چه می‎توان یاد گرفت؟
تثبیت قیمت یکی از ساده‎ترین مورد برای تعقیب قضایی است. توطئه برای تثبیت قیمت در تضاد مستقیم با قانون است. در ‏این راستا دولت نیاز ندارد که ثابت کند اصل رقابت مخدوش و یا تجارت محدود می‎شود، بلکه تنها چیزی که باید اثبات شود، ‏این است که جلسات برای تثبیت قیمت، مناقصه و یا تخصیص سهم بازار تشکیل شده است. مجازات توطئه تثبیت قیمت از ‏زمان افشای توطئه قیمت تجهیزات الکتریک در سال 1961 افزایش یافته و هیچ مدیری ریسک آن را نمی‎پذیرد‎. ‎
آیا حمایت سیاسی لازم است؟ می‎دانیم که کمپانی دانیل دنبال حمایتهای سیاسی گسترده و بیش از حد متعارف رفت. بعضی‎ها ‏اعتقاد دارند که این امر اهداف دولت و نهادهای آن را تضعیف می‎سازد. بعضی‎ها باور دارند که این امر بخشی از فرایند ‏دموکراسی بوده و نمی‎توان آن را در جامعه حذف کرد‎. ‎
از برخورد تند سهامداران آگاه باشید. بعضی سهامداران کمپانی دانیل نسبت به رفتار آن مشکوک و مردد بودند در نتیجه ‏کمپانی با دو نوع برخورد سهامداران رو به رو بود. با نزدیک شدن به اکتبر ‏‎1995 ‎یعنی جلسه سالانه مجمع، تعداد 9 نهاد ‏سرمایه‎گذاری خواستار برکناری هیئت مدیره کمپانی شدند. وال استریت ژورنال گزارش داد که در جلسه، کلیه سهامداران ‏از «آندرس» انتقاد کرده و حرکتهای تراست و سایر اتهامات او را به باد انتقاد گرفتند به طوری که او میکروفن را گرفت و ‏گفت ((من رییس هستم و قانون را ضمن کار وضع می‎کنم)) و سپس آن را خاموش کرد. آیا این عاقلانه است؟ اگر مشکلی در ‏کمپانی به وجود آید چنین برخورد با سرمایه‎گذاران حتی با هیئت مدیره هماهنگ نیز ویرانگر است‎. ‎
اصول اخلاق در سازمان را مدیریت عالی معین می کند. هرگاه مدیریت عالی به موضوع اخلاق بی توجه باشددر این ‏صورت ناهنجاریهای اخلاقی در سازمان و تمام عرصه‌ها رواج یافته و در بین کارکنان با تاسی از مدیریت به ذهنیت ‏عمومی بدل می شود. درچنین فضای ناسالم ، معدود افراد خبرچین ممکن است بخواهند که با پذیرش ریسک بزرگ واکثرا ‏ناموفق وضع را تغییردهند‎.‎

تبلیغات