به سوی جامعه اطلاعاتی

قابلیت به کارگیری نیروی انسانی را می توان به صورت گستره ای تعریف کرد که در آن، افراد باتوجه به دانش ومهارت خویش جذب کسب و کارهای مرتبط می شوند. بنابراین، مفهوم مزبور به ماهیت استخدام و الگوی فعالیتهای کسب وکار بستگی دارد. این مقوله به جریان دانش و رفتارهای مناسب کاری از سوی کارکنان به سمت سازمانها اشاره دارد و گاه با مفهوم امنیت شغلی که موضوعی مرتبط با میزان پایداری روند فعالیتهای افراد است، در چالش است. تشکیل گروههای کاری مختلف و درگیری افراد در دسته های مختلف کاری، فضایی را ایجاد کرده است که متفاوت ازتعاریف سنتی اشتغال است. مهمترین موضوع در چنین شرایطی، تمرکز بر فرایند کلی حاکم بر کسب و کار و ایجاد روند روبه توسعه و پویایی در آن است. این امر، افراد را نسبت به فراگیری دانش و مهارتهای جدید حساستر کرده است و نسل نوین کارکنان دانشمدار را پدید آورده است. این موضوع در فناوریهای نوین و از جمله، اطلاعات و ارتباطات از وضوح بسیار بالایی برخوردار است.
در اتحادیه اروپا، فعالان خبره در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) حدود 7/1 درصدکل کارکنان را تشکیل می دهند. در این میان، سهم هلند با 2/3 درصد، بالاترین و یونان با 6/0 درصد کمترین است. 70 درصد از افراد مزبور را مردان تشکیل می دهند و سن بیش از 70 درصد از آنان بین 25 تا 40 سال است.
آزادبودن کسب و کار ارتباطات و توسعه اینترنت و تلفن همراه در شش سال اخیر باعث گسترش بازار مزبور شده است و تقاضای زیادی را از سوی بخشهای پشتیبانی و مشتریان نهایی نسبت به مهارتهای افراد خبره فناوری مزبور به دنبال داشته است. با این حال، شواهد حاکی از کاهش تمایل خبرگان فناوری اطلاعات و ارتباطات اروپا به افزایش دانش، مهارتها و انعطاف پذیری در مقابل شرایط جدید کاری و کسب شیوه های جدید است. علل عمده این امر را می توان به رکود اقتصادی پس از سال 2001 و کاهش توجه به شیوه های خلاقانه و مبتکرانه مشابه با دهه 1990 نسبت داد. سازمانها نیز در زمینه توسعه کارکنان در زمینه مزبور توجه کمتری از خود نشان می دهند که علت اصلی آن نیز همان محدودیت خبرگان است.
ازطرف دیگر، بسیاری از فعالیتهای مربوط به فناوری اطلاعات همچون اینترنت و کسب و کارهای مبتنی بر فناوری مزبور در کشورهایی همچون: آلمان، ایتالیا و نروژ به اشباع رسیده است، ولی درکشوری همچون هلند هنوز به عنوان یک مسئله مطرح است. دراغلب کشورهای مزبور بر فعالیتهای نرم همچون: نظامهای ارتباطی انعطاف پذیری، کارگروهی ومشاوره تاکید می شود و کمتر به مهارتهایی همچون توسعه نظامها و نرم افزارها توجه می شود. همه این موارد به دلیل توجه ویژه بر بهبود کیفیت خدمات قابل ارائه به مشتریان است. مدیران کسب و کارهای کوچک و متوسط توجه ویژه ای به نیازهای بازار و باقی ماندن در عرصه رقابتی دارند و نیروی انسانی را در این راستا به‌کار می گیرند.
بنابرنظرات ارائه شده ازسوی مدیران شرکتهای فعال در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات، توسعه مهارتهای افراد در زمینه موضوعهای سخت فقط به درد مواقع بحرانی می خورد و در شرایط عادی نیازی به این امر نیست. براین اساس، آنان حساسیت چندانی به سن افراد نشان نمی دهند و تفاوت چندانی بین گروههای سنی مختلف نمی بینند.
موضوع قابل توجه دیگر در شرکتهای کوچک و متوسط اروپایی فعال در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات، فعالیتهای منقطع و محدود به مرزهای کشور متبوع است. براین اساس، آنها تمایل کمتری به یکپارچگی و تشکیل گروههای قویتر دارند.
همکاری شرکتهای کوچک و متوسط در سویس
بر اساس طرحی که در سویس به اجرا درآمده است، شرکتهای کوچک و متوسط این کشور به تبادل اطلاعات با یکدیگر در زمینه انجام پروژه‌ها، مشارکت در سرمایه‌گذاری و شرکت در مناقصه‌ها می‌پردازند. بر این اساس، فرصتهای کسب و کار به‌ویژه در خارج کشور مورد شناسایی قرار می‌گیرد و شرکتها با توجه به منافع خویش بر اساس راهبردی مشترک اقدام به کار می‌کنند.
با توجه به اینکه هر یک از شرکتها از مزیت رقابتی ویژه‌ای برخوردار است، طرح مزبور نقش قابل توجهی در کاهش هزینه‌ها و چیرگی بر رقبا ایفا می‌کند. هم‌اکنون در سطح بین‌المللی، فراخوان به مناقصه بیش از 2500 میلیارد فرانک سویس در سال است. در این میان، سهم اتحادیه اروپا برای شرکت در مناقصه‌ها 1100 میلیارد فرانک سویس و سهم سویس نیز به‌طور متوسط 36 میلیارد فرانک در سال بوده است. با توجه به توافقات بین سویس و اتحادیه اروپا در زمینه بازار، پیش‌بینی می‌شود در آینده فرصتهای بهتری برای شرکتهای سویسی به‌منظور فعالیت در نواحی مختلف اروپا فراهم می‌شود.
مراکز دانش روستایی هند
این مراکز توسط موسسه پژوهشی «سامیناتان» و با سرمایه‌گذاری مرکز پژوهشی توسعه بین‌المللی کانادا راه‌اندازی شده، منبعی مهم برای دسترسی به اطلاعات مربوط به بسیاری از روستاهای کشور هندوستان به‌شمار می‌رود. اطلاعات مربوط به موضوعهای بهداشتی، کشاورزی و حمل و نقل توسط کادرهای مختلف زنان و مردان جوان مستقر در روستاهای مختلف جمع‌آوری و به‌اشتراک گذاشته می‌شود.
مراکز مزبور باعث بهبود دسترسی به اطلاعات بازار، افزایش دانش بهداشتی، دسترسی به اطلاعات مرتبط با محصولات کشاورزی شده است و عموم را به استفاده از رایانه برای امور روزمره ترغیب کرده است. این اطلاعات در امور مختلف همچون حوادث غیر مترقبه نقش بسزایی دارد. آنان هر لحظه می‌توانند اطلاعات هواشناسی و پیش‌بینیهای مربوط را از طریق اینترنت دریافت کنند و بر اساس آن در مورد وظایف روزمره تصمیم‌ می‌گیرند. برای مراکز دورافتاده تدابیر بهتری اندیشیده شده است و اطلاعات به‌طور ویژه بر اساس امواج رادیویی فرکانس بالا برای روستاییان و مردم نقاط یاد شده فرستاده می‌شود. با وجود منافع قابل توجه این مراکز از زمان تاسیس آن یعنی 1998، هنوز موانعی وجود دارد. فقر فرهنگی، بی‌سوادی و تفاوتهای زبانی و فرهنگی از مهمترین این موارد است که برای توسعه فعالیتهای این طرح باید رفع شود. از این‌گذشته، هماهنگی با مسئولان محلی و مجریان طرح در زمینه جریان اطلاعات و توجیه آنان درباره منافع اقتصادی و اجتماعی فناوری اطلاعات و ارتباطات و جریان آزاد اطلاعات ضروری است.
پارک علم و فناوری «ابردین» اسکاتلند
پارک علم و فناوری «ابردین» در شمال شهر ابردین اسکاتلند قرار دارد، اولین تاسیسات آن در سال 1989 ساخته شده و شامل سه محوطه برای توسعه شرکتهای مبتنی بر فناوری پیشرفته در حوزه‌های زیر است:
* نرم‌افزار و فناوری اطلاعات؛
* طراحی الکترونیک و مخابرات؛
* ابزار دقیق و مهندسی؛
* علوم زیستی؛
* پزشکی و فناوری زیستی.
هم‌اکنون 750 نفر در قالب 53 شرکت در این پارک فعالیت دارند. شرکتهای موجود در این پارک از نظر اندازه متفاوتند و از 2 تا 250 نفر شاغل را در بر می‌گیرند. تمامی آنها از تسهیلات محوری ویژه‌ای بهره می‌برند و توسط موسسه «اسکاتیش اینترپرایز» که مدیریت پارک را بر عهده دارد، پشتیبانی تجاری می‌شوند. این موسسه مسئولیت اصلی توسعه اقتصادی اسکاتلند را بر عهده دارد و توسط دولت این کشور تاسیس شده است. هدف اصلی این موسسه، ایجاد شرایط مناسب برای نقش‌آفرینی موثر در سطح اقتصاد جهانی است.
محدوده پارک در حدود 24 هکتار است و به‌زودی 4 هکتار دیگر بدان افزوده می‌شود. برخی خدمات و تسهیلات پشتیبانی این پارک عبارت است از:
* شبکه محلی فناوری اطلاعات، امکانات مذاکره تلویزیونی و اینترنت؛
* تایپ، فتوکپی، فکس و خدمات دیگر؛
* امکانات و تجهیزات برگزاری نشستهای علمی و رایزنی؛
* امکانات بهداشتی و غذایی؛
* تحلیل بازار و پشتیبانی بازاریابی و فعالیتهای تجاری؛
* حمایت از طریق شناسایی پشتیبان تجاری و سرمایه‌گذار؛
* حمایت از طریق استخدام و آموزش تخصصی افراد.
علاوه بر خدمات بالا، برخی خدمات ویژه نیز به متقاضیان ارایه می‌شود. شرکتهای فعال در این پارک از جاهای مختلفی شناسایی و به پارک معرفی می‌شوند که مهمترین آنها عبارتند از: دانشگاههای محلی، شرکتهای بزرگ و موسسات پژوهشی، بانک ها، سرمایه‌گذاران، صاحبان صنایع و کسب و کار. مجموعه‌ای از واحدهای رشد برای کمک به پاگیری و توسعه تدریجی شرکتهای کوچک وجود دارد. هم‌اکنون بیش از 90 درصد فضای قابل استفاده در اختیار شرکتهای فعال در این پارک قرار دارد.