اثر قهقرائی قوانین- اصل عدم عطف قوانین بماسبق

1-اثر قهقرائی قوانین siolsede tivitcaorteraL
قانون بدون اینکه اثر قهقرائی داشته باشد برای آتیه است ولی چون این قاعده‏ در اصول مشروطیت قید نشده مقنن می‏تواند بقانون اثر قهقرائی بدهد.در مادهء چهار قانون‏ مدنی ایران هم این موضوع پیش‏بینی شده بموجب آن قانون نسبت بماقبل اثری نداشته برای‏ آتیه است مگر اینکه در خود قانون مقررات خاصی نسبت باین موضوع اتخاذ شده باشد.
طبع بعضی قوانین اقتضا دارد که اصل تأثیر قانون نسبت بآتیه دربارهء آنها اجرا نشود و آنرا قوانین بشرح زیر است: 1-قوانین تفسیری که موضوع آنها شرح و روشن کردن معنای قانون سابق است. sevitatep retnisiol
2-قوانین اصلاحی که اشتباهان قانون سابق را ترمیم و اصلاح میکند. sevitacif itcersiol
3-بعضی قوانین سیاسی یا اداری-
مثلا عدم اهلیت اعلام شده بواسطه قانون انتخابات بعلت بعضی محکومیتهای‏ قضائی به محکومیت‏های قبل و بعد قانون جدید تسری میکند و همچنین است در مورد پارهء آئین‏نامه‏های اداری که شامل امور گذشته و آتیه میباشند.
4-قوانین مربوط بتشکیلات قضائی و همچنین قوانین مربوط بصلاحیت.
قوانین جدید مربوط به تشکیلات و صلاحیت دارای اثر قهقرائی هستند باین معنی که‏ شامل کارهای شروع شده میشوند مثلا قوانین که تشکیلات محاکم را تغییر میدهند و با قوانینی‏ که رسیدگی بعضی دعاوی را از یک دادگاه سلب و بدادگاه دیگری رجوع میکنند.
اثر قانون جدید که تغییر صلاحیت میدهد اینست که دادگاهی را که بواسطه این‏ قانون جدید سلب صلاحیت از آن شده است آنرا رد کند هر چه باشد وضع و موقعیت رسیدگی‏ حتی برای کارهای جاری که حکم قطعی درباره آنها صادر نشده و یا حکمی که صادر شده‏ قابل پژوهش است.
5-قوانین مربوط بآئین دادرسی اعم از حقوقی و جزائی serudeco predsiol آنچه مربوط به شکل) emrofal (با تحقیقات و رسیدگی) noitcurtsni (و با اصول‏ دادرسی است) erudecorpal (بموجب قانون جدید در روزیکه اجرا میشود عمل‏ خواهد شدی حتی در مورد دعاوی که محاکمه و رسیدگی آنها شروع شده است باستثناء اموریکه بموجب قانون قدیم تمام شده است.
قوانین جدید اصول دادرسی بدعاوی که حکم قطعی دربارهء آنها صادر شده است‏ تسری داده نمیشوند.
قوانین آئین دادرسی که اثر قهقرائی دارند نوعا قانون شکل هستند ولی منحصرا قانون شکل نیستند زیرا بعضی از قوانین آئین دادرسی از قوانین ماهوی محسوب‏اند بهمین‏ ملاحظات غالبا در قوانین جدید آئین دادرسی تکلیف دعاوی مطروحه را صریحا معین میکنند.
اثر قهقرائی قوانین جدید از بین میرود اگر خللی بحقوق مکتسبه و ثابت اشخاص‏ وارد بیاورد و حتی در مواردیکه قانون جدید ابطال و یا اسقاط حقی را در بر داشته باشد چنانچه قانونی که مدت قانونی پژوهشی را تغییر میدهد دربارهء احکامی که زمان قانون‏ سابق صادر شده است غیر قابل اجرا خواهد بود
2-اصل عدم عطف قوانین بماسبق
iolaled etivtcaorte rnonedel geraL اصل عدم عطف قوانین بماسبق در امور جزائی نیز نسبت بقوانینی که در طرز رسیدگی و تحقیقات و محاکمه قواعد جدیدی ایجاد مینماید قابل اجرا نیست
این قواعد جدید حتی دربارهء جرایم مرتکبه و یا جرائمی که تعقیب آنها قبل از قوانین مزبور شروع شده است قابل اجرا هستند.
خارج از موضوعات فوق مفهوم اصل عدم عطف قوانین بماسقبی اهلیت که اجرای‏ آن نباید بحقوق مکتسبه و ثابت اشخاص خللی وارد آورد اصل عدم عطف قوانین بماسبق‏ دربارهء مالکیت و حقوق عینی کاملا جاری است.
در باب احوال شخصیه-با جمع شرایط لازم احوال شخصیه حقوق ثابت و مکتسبه‏ تشکیل میدهند.قانون جدید نمیتواند حقوق و مزایای ناشیهء از آنها را سلب نماید.
در باب اهلیت-قانون جدید بدون اینکه بگذشته اثری داشته باشد میتواند این اهلیت را تغییر و یا ساقط کند و مادام که این اهلیت بموقع اجرا گذارده نشده حق ثابتی را ایجاد نمیکند.
اصل عدم عطف قوانین بماسبق قابل اجرا در امور جزائی است با این معنی قانونی‏ که عملی را جرم میداند و تا آنوقت جرایم مرتکبه بموجب آن قانون تحت تعقیب نیامده‏ و یا قانونی که مجازات جرمی را تشدید کرده بهیچوجه دربارهء جرائمی که سابقا ارتکاب‏ شده‏اند قابل اجرا نیست.از طرف دیگر قوانین جدید دربارهء جرائمی که هنوز تعقیب و محاکمه‏ نشده قابل اجرا است در صورتیکه مجازات قوانین جدید خفیف‏تر از مجازات قانون قدیم باشد.
قانون جدید که بحال متهم مساعدتر از قانون قدیم است اگر محکومیت متهم حین‏ اعلام اجرای قانون جدید) noitaglumorp (قطعی شده باشد درباره او اجرا نمیشود ولی اگر متهم از حکم محکومیت شکایت فرجامی نموده و قبل از رسیدگی دیوان کشور اعلام‏ اجرای قانون جدید بعمل آمده باشد محکوم از قانون جدید استفاده خواهد نمود.
در باب دعاوی حقوقی ناشی از جنایت-جنحه-خلاف همیشه قانون وقت که دعاوی‏ مزبور در زمان سلطه آن تولید نشده‏اند حکم فرما است.