مساله مطرح شده در این مقاله، قول به شان علمی تاریخ است؛ چون علم، بنا به تعریفی، کشف روابط علت و معلول میان پدیده ها است، پس تاریخ نیز نخست باید ماوقع، یعنی همان پدیده های تاریخ را بیان دارد، و سپس علل وقوع آنها را به دست دهد. روش حل این مساله، در کاربرد شناخت توصیفی و تحلیلی نهفته است؛ یعنی نخست باید ماوقع را توصیف کرد، و بعد تبیین علی آن را باز نمود. نتیجه آن می شود که تاریخ را از منظر جامعه شناسی بنگریم، یعنی تاریخ را جامعه شناسی کنیم. پس، جامعه شناسی تاریخ به میان می آید؛ که محتوای کلی این مقاله را تشکیل می دهد.
