برخى از مصادیق اتحاد ملى و انسجام اسلامى در قرآن‏

نامگذارى سال 86 از سوى مقام معظم رهبرى به نام اتحاد ملى وانسجام اسلامى فرصت مغتنمى است تا امت اسلام خصوصاً ایران اسلامى به واکاوى این واژه‏هاى پر معنا بپردازد و راههاى اجرائى کردن این معانى پر محتوا را درابعاد و موضوعات متعدد بررسى و بکار گیرد. نام گذارى سالها توسط مقام معظم رهبرى هر یک درایت و دوراندیشى خاص خود را دارد که این بینش و بصیرت فقط در ولایت جمع شده است و دقیقاً این نام گذارى‏ها بر اساس استراتژى بلند مدت جمهور اسلامى و سناریوهاى دشمنان این نظام انجام مى‏گیرد. نیم نگاهى به سالهاى گذشته و حوادث قبل و بعد از آن به خوبى ما را به این دوراندیشى رهبر فرزانه انقلاب رهنمون مى سازد و به خوبى متوجه خیرات و برکات ونتایج این نام گذاریها خواهیم شد. هر یک از نام گذاریهاى سنوات گذشته خود به تنهایى یک راهبرد بلند مدت جمهورى اسلامى و حتى جهان اسلام است و هر کدام هم دقیقاً در زمان و مکان خود انجام شده است و جالب‏تر آنکه این نام گذاریها هیچ‏گاه زمان مصرف ندارند و مجموعه واژه‏هایى را که براى نام گذارى‏ها به کار گرفته‏اند، اگر کنار هم قرار دهیم آن گاه به فلسفه و حکمت این دوراندیشى‏ها بهتر پى مى بریم و بهتر مى توانیم جایگاه ولایت را درک نماییم و مى توان به آسمانى بودن این نام گذاریها و ریشه قرآنى آنها و سرچشمه این دوراندیشى پى برد.
سناریوهاى نظام سلطه را در اواخر سال گذشته پس از ناامیدى و یأس آنها در هجمه به ثقل امت اسلام یعنى پیامبر اعظم (ص)؛ که در صدد ایجاد اختلاف و چند دستگى در دنیاى اسلام و حتى کشور ایران بودند، را به یاد داریم که از یک طرف با سفر به کشورهاى اسلامى و اتخاذ مواضع ضد ایرانى درصدد به هم زدن روابط کشورهاى اسلامى با جمهورى اسلامى ایران بودند و با طرح موارد اختلاف انگیز فرقه هاى اسلامى خصوصاً شیعه و سنى و هتک حرمت حرمین شریفین و حمله بر تجمعات سنى با هدف راه اندازى جنگ مذاهب اسلامى و از طرف دیگر مطرح کردن ادعاهاى مرزى در کشورهاى اسلامى همسایه و همچنین دامن زدن به اختلافات قومى در همه کشورهاى اسلامى خصوصاً ایران اسلامى و حتى مطرح کردن و بزرگ نمودن اختلافات جاریه مذاهب اسلامى و انگشت گذاشتن روى موارد ضعف اختلاف بین علماى شیعه و سنى و به همراه این اقدامات عملى، راه اندازى جنگ روانى و امپریالیسم خبرى در راستاى ایجاد تفرقه و تشتت بین امت اسلام و هزاران ترفند دیگر، همه و همه درصدد بودند تا سال 86 را سال تفرقه و از هم گسیختگى و جدائى ملت ها و دولت هاى اسلامى و سال اختلافات قومى و حزبى و گروهى در ایران قرار دهند و از رهگذر این سناریو اقدامات و توطئه‏هاى شوم خود را که سالهاى سال براى آن بر نامه‏ریزى کرده بودند، یکباره به فازهاى اجرائى ببرند . اما به قول شاعر:
مدعى خواست که آید به تماشا گه راز
دست غیب آمد و بر سینه نامحرم زد

زهى خیال باطل، امتى که کشتیبان آن ولایت است، همیشه آگاهتر از زمان اقدام مى نماید و در واقع پیام نوروزى رهبر انقلاب و اعلام استراتژى اتحاد ملى و انسجام اسلامى همه آن پیش بینى ها و نقشه‏هاى استکبارى را در نقطه خاموش و بلاى جان خودشان کرد. اما در این راستا وظیفه همه امت اسلامى خصوصاً ایران اسلامى است تا انگاره‏هاى اتحاد ملى و انسجام اسلامى را از تمام زوایا مورد بررسى قرار داده و راه‏هاى تحقق عینى اتحاد و انسجام را عرضه نماید و صرف برگزارى همایش‏ها و فراخوان مقالات اگرچه در نوع خود گام مهمى است اما به تنهایى نمى تواند در این خصوص راهگشا باشد. بلکه باید تمام ایده ها و راهکارهاى اتحاد ملى و انسجام اسلامى را در عمل بکار بگیریم و یکى از منابع استخراج راه‏هاى اتحاد ملى و انسجام اسلامى متون دینى خصوصاً قرآن مى‏باشد که این نوشتار در حد مقدورات و بضاعت خویش به مصداق آب دریا را اگر نتوان چشید در این خصوص مصداقهایى را از قرآن بیان مى نماید تا شاید گامى هرچند کوچک در این راستا داشته باشد.
به راستى اگر بخواهیم مفهوم اتحاد و انسجام اسلامى را در قرآن و یا سایر متون دینى ردیابى و ریشه یابى نماییم به مفسرانى بزرگ نیاز است که سالها در قرآن و سایر متون دینى تدبر و تفکر داشته باشند که این حقیر نه چنین توفیقى و نه چنین ادعائى داشته‏ام. اما همانگونه که در مقدمه ذکر آن رفت، آب دریا را اگر نتوان چشید، هم به قدر تشنگى باید چشید و لذا از این لحاظ و با همین نگرش و با مطالعه ترجمه بعضى از آیات کلام وحى و همچنین مطالعه شرح آیات خصوصاً تفسیر آیت اللّه مکارم شیرازى، آیات متعددى را که در راستاى اتحاد و انسجام انسانها در راه خدا و علیه کفر و نفاق و یا آیاتى را که به همبستگى و وحدت در امت اسلامى و پرهیز از تفرقه و پراکندگى امت ها هشدار داده‏اند؛ یادآورى و به شرح مختصرى از آنها در حد بضاعت خویش پرداخته ایم در واقع توصیه عمومى قرآن دعوت به اتحاد و انسجام اسلامى و انسانى است.
درقرآن بعد از نام خداوند دومین آیه «الحمد لله رب العالمین»(1) از بارزترین آیات الهى است که خواهان وحدت همه مخلوقات است و آن هم حول یک رب و آفریدگار است. «سپاس و ستایش خدایى که پروردگار جهانیان است» یکى از موارد اختلاف در جوامع بشرى و آئین و دین‏ها و مذهب‏ها، تعدد خدایان و پرستشهاى غیر الهى و رب النوعهاى ساختگى است و در این آیه همه مخلوقات و همه انسانها را به یک نقطه واحد که آفریدگار جهان است متوجه ساخته است و این عالیترین مفهوم اتحاد و انسجام است که در آیات بعدى سوره این مفهوم زیباتر مى شود در آنجا که مى فرماید: «مالک یوم الدین، ایاک نعبد و ایاک نستعین»(2) و همه باید از آن خداى واحد که مالک همه چیز است پرستش کنند و کمک بخواهند و پرستش و کمک غیر از آن همان تفرقه و پراکندگى و از هم گسیختگى است. بنابراین یکى از مصداقهاى اتحاد در قرآن پرستش خداى یکتا و تنها یارى خواستن از اوست.
در اول سوره توحید «قل هو الله احد»(3) نیز تأکید بر یگانگى ذات مقدس پروردگار است و در این تأکید نیز به این نکته که همه چیز در آفرینش از یک ذات مقدس هستند تصریح دارد که به قول سعدى:
بنى آدم اعضاى یکدیگرند
که در آفرینش زیک گوهرند

این آیات که هر مسلمان در شبانه روز 17 مرتبه آنها را تکرار مى‏کند و از ذکرهاى واجب در نمازهاى یومیه مى‏باشند ؛ بلندترین فریاد اتحاد ملى و انسجام اسلامى است و انسجام اسلامى همان لبیک به نداى رب العالمین و قل هو الله احد است .
در قران آمده است که «ان اللّه یحب الذین یقاتلون فى سبیله صفّاً کانهم بنیان مرصوص»(4)
خداوند کسانى را که در راه او در صفى آهنین (بنائى) پیکار مى کنند دوست مى‏دارد. در این آیه آنچه که موجب رضاى خداوند متعال است یکپارچه و منظم و محکم بودن و آن هم در راه خدا بودن است و مى دانیم که در عرف هر چیزى راکه در یک خط واحد قرار دارند صف مى‏گویند و هر چیز محکمى را مرصوص مى گویند و لذا هر وقتى که این دو مفهوم در راه خدا بکار گرفته شوند، آنچنان زیباست که موجبات خشنودى خدا را فراهم مى کند که بالاترین مرتبه ایمان و عمل صالح است. لذا اتحاد ملى و انسجام اسلامى در کشور ما هم اگر در راه خدا باشد که هست خشنودى و یارى خداوند منان را به همراه دارد و نظام اسلامى ما که اکنون پس از یأس و خیانت همه مدعیان کذایى حقوق بشر در دفاع از جنبش‏هاى حق طلبانه؛ امید بخش مظلومان جهان و خاصه مسلمانان جهان است با یکپارچگى و اتحاد داخلى خویش مى تواند زمینه ساز انسجام اسلامى هم باشد که در نهایت بنیان مرصوص را بوجود خواهد آورد و نقطه مرکزى این بنیان مرصوص اتحاد ملى در ایران اسلامى خواهد بود.
از دیگر نمادهاى عینى اتحاد در قرآن که نه فقط در شرح آن مى توان نتیجه‏گیرى کرد که کلام صریح و مؤکد قرآن مى‏باشد این است که مى فرماید: «واعتصموا بحبل الله جمیعاً و لا تفرقوا و ...»(5)
همگى به ریسمان الهى (قرآن و اسلام و هر گونه وسیله ارتباط با خدا) چنگ زنید و پراکنده نشوید و نعمت خدا را بر خود بیاد آرید که چگونه دشمن همدیگر بودید و او در میان دلهاى شما الفت ایجاد کرد و به برکت نعمت او برادر شدید و ...
بعضى تفرقه ها و اختلافات بر اثر سناریویهاى دشمنان دانا مى‏باشد که در قرآن هم به آنها اشاره شده است و لذا دشمنان تابلودار و دانا و آگاه امت اسلام که هیچ گاه از دشمنى با اسلام و اسلام خواهان دست بردار نبوده و نیستند و انتظارى هم از آنها نیست که با ما متحد و برادر شوند. چرا که تا ظلم هست عدالت و اتحاد با ظالم محلى از اعراب ندارد. پیام اتحاد ملى و انسجام اسلامى باید آویزه گوش همه دینداران و مسلمانان باشد و در خصوص آیه فوق آنچنان که مفسران نوشته‏اند این آیه خطاب به اختلافات و تفرقه هایى بود که توسط دوستان نادان و تعصبهاى جاهلانه بوجود آمد و امروز هم پیام دلسوزانه و معجزه گونه رهبر انقلاب مبنى بر فرمان به اتحاد ملى و انسجام اسلامى نه خطاب به بیگانگان که قبل هر چیز هشدارى جدى به دوستان نادان و یا احیاناً تعصبهاى ناصواب اعم از قومى، طایفه‏اى، حزبى، گروهى، منطقه‏اى در درون کشور ایران و فراتر از آن تعصبهاى جاهلانه مذهبى در بین سایر مسلمانان است. به عنوان مثال مفسران در شان نزول آیه فوق نوشته اند (که این آیه زمانى بر قلب پیامبر اسلام نازل شد که دو نفر از مسلمانان قبیله اوس و خزرج که هر دو تاى آنان هم از افراد مؤمن وشاخص بودند بر اثر تعصب‏هایى کاملاً جاهلانه و ناصواب بین آنها نزاع بوجود آمد و علت آن هم این بود که یکى مى گفت حنظله (غسیل الملائکه) و خزیمة بن ثابت (ذوالشهادتین) از طایفه ماست و دیگرى هم مى‏گفت: ابوزید و زیدبن ثابت و ... از طایفه ما هستند.(6) و بر اثر این تعصبات خشک چنان بین آنان نزاع در گرفت که نزدیک بود بر اثر جنگ طایفه‏اى زمین از خون آنان رنگین شود وقتى خبر به پیامبر رسید، آن حضرت با تدبیر خاص خود آن وضع خطرناک را پایان داد و آیات «و اعتصموا بحبل الله تا آخر» در این جا بر پیامبر نازل شد و به صورت یک حکم عمومى همه مسلمانان را با بیانى رسا و مؤثر دعوت به اتحاد نمود، در این آیه ضمن دعوت و حکم خداوند به مسلمانان براى اتحاد و انسجام ؛ مبارزه با هر گونه تفرقه و شرک هم تأکید شده و راهکار اتحاد را هم چنگ زدن به ریسمان الهى دانسته است و لاغیر. اینکه چه چیزى ریسمان الهى است مفسران موارد متعددى را هم ذکر نموده‏اند، پرواضح است که ریسمان الهى همان چیزى است که در شرایط عادى در فطرت پاک انسان نهفته است و موارد عینى آن هم قرآن و پیامبران و امامان و جانشینان آنان مى باشد راستى اگر امروز همه مسلمانان قرآن را آن طور که شایسته است عامل و پیرو باشند چه اختلافى با هم دارند؟ راستى اگر همه احزاب و گروههاى اسلامى و ایرانى، قرآن و ولایت را محور قرار دهند چه اختلافى با هم دارند؟ و
چه اختلافى بین آنها باقى مى‏ماند؟ و امروزه هم سرچشمه پراکندگى‏ها و اختلافات ناشى از دورشدن و رها کردن ریسمان الهى و چنگ انداختن به هوا و هوس و منافع شخصى و گروهى است. حضرت امام خمینى (ره) در فرازى قریب به مضمون مى‏فرماید: اگر همه انبیاء الهى در یکجا جمع شوند هیچ اختلافى با هم ندارند و این همان چنگ زدن به ریسمان الهى است و ترجمان اتحاد و انسجام است .
هشدار دیگر آیه این است که تنها در پرتو اسلام و ایمان است که دلها با هم گره مى خورند و با هم متحد مى شوند و دشمنان دیروز برادران امروز مى شوند و این اتحاد با توجه به ذات بشرى و خودخواهى بشر فقط و فقط در صورت توجه به اسلام و ایمان به خدا امکان پذیر است و به غیر از ایمان هیچ عاملى نمى تواند بطور جاودانه مرکز اتحاد و انسجام باشد و تمام ائتلاف هایى ظاهرى موقتى بوده و بعد از مدتى از هم مى پاشد و ما امروز به وضوح شاهد از هم پاشى ائتلاف هاى بشرى هستیم. پیامبر اسلام در این خصوص مى فرماید «افراد با ایمان نسبت به یکدیگر همانند اجزاى یک ساختمانند که هر جزئى از آن جزء دیگر را محکم نگه مى دارد و در دوستى و نیکى به یکدیگر همچو اجزاى یک پیکر است که اگر بعضى از آن رنجور شود، اعضاى دیگر نیز آرامش نخواهند داشت»(7)
چو عضوى بدرد آورد روزگار
دگر عضوها را نماند قرار
در آیات دیگر سوره آل عمران آمده است «و لا تکونوا کالذین تفرقوا و اختلفوا من بعد ما جائهم البینات»(8) و مانند کسانى نباشید که پراکنده شدند و اختلاف کردند (آنهم) پس از آنکه نشانه‏هاى روشن به آنها رسید و آنها عذاب عظیمى دارند.
آرى هرچه در قرآن بیشترتدبر نماییم، بیشتر به اوج و عظمت پیام نوروزى رهبر معظم انقلاب پى مى بریم و اگر به این پیام الهى خداى نکرده کم توجهى شود، عذاب عظیمى در انتظار ماست. این آیات هشدار و اتمام حجتى است براى همه کسانیکه باور دارند وعده الهى تحقق پذیر خواهد بود. این آیه مجدداً بحث اتحاد و انسجام و یکپارچگى امت اسلام و دورى و پرهیز از تفرقه و اختلاف و پراکندگى را گوشزد مى کند و مى دانیم که در قرآن موضوعى که روى آن اصرار و تأکید و تکرار شده از مهم‏ترین موضوعات مبتلابه جامعه اسلامى است که سرنوشت مسلمانان به آن گره خورده است. در این آیه به صراحت بیان شده است مانند کسانیکه با دلایل روشن الهى پراکنده شدند و اختلاف ورزیدند نباشید که عذاب دردناک و عظیمى در انتظار اختلافها و اختلاف افکنان است. این آیه با این هشدار، مسلمانان را دعوت به اتحاد کرده است و به آنها گوشزد مى نماید که اگر راه اختلاف و تفرقه را پیش گیرند، دچار عذابهایى مى‏شوند که بعضى از این عذابها در تاریخ بارها تکرار شده است و اگر مسلمانان به این اشتباه گرفتار شوند عذابهاى سختى را براى خود خریده‏اند و در حقیقت مسلمانان باید تاریخ پیشینیان و سرنوشت دردناک آنها را مورد مطالعه قرار دهند تا با اتحاد لازم از عذابهاى پیش رو مصون بمانند. زیرا هر جا که قرآن در بیم دادن از چیزى زیاد اصرار نموده است بنا به تعبیر مفسران هشدار به وقوع آن مى‏باشد و این موضوع بارها در قرآن بارها تذکر داده شده است وعلاوه برآن پیامبر اسلام در فرازهاى متعددى به صراحت به مسلمانان خبر داده بود که: «قوم یهود بعد از موسى 71 فرقه شدند و مسیحیان 72 فرقه و امت من بعد از من 73 فرقه خواهند شد»(9) که در خصوص اعداد به اعتقاد بعضى از مفسران اشاره به کثرت مى‏باشد و نه عین این اعداد . در میان این همه فرقه ها در هر کدام از ادیان همیشه یک فرقه بر حق بودند و بقیه بر باطل بوده‏اند و این پیش بینى پیامبر اسلام و هشدار قرآن و عذاب آن براى ما مسلمانان دقیقاً بعد از رحلت پیامبر اسلام آنچنان نمایان شد که ما دورانى را به تاریکى آن دوران و عذابى را دردناک‏تر از آن دوران تاکنون ندیده‏ایم. آرى فرقه گرایى و اختلاف انگیزى و تعصبات جاهلانه و عدم تمسک به قرآن و چنگ زدن به منافع شخصى و گروهى و پیروى از هوا و هوسهاى خویش آنچنان جامعه اسلامى را دچار تفرقه کرد و آنچنان تخم نفاق و کینه
در میان مسلمانان پراکنده شد که بعد از رحلت پیامبر اسلام مسلمانان همدیگر را تکفیر مى کردند و اختلاف به جائى رسید که مسلمانان ریختن خون همدیگر را مباح مى دانستند و نتیجه آن هم اگرچه در آخرت به مراتب سخت‏تر از دنیا خواهد بود اما در همین دنیا ؛ چه عذابى دردناک تر ازاینکه در فاصله چند روز بعد از رحلت پیامبر فاطمه زهرا(س) بین در و دیوار مجروح شود، چه عذابى بالاتر از اینکه در جامعه اسلامى ، على (ع) مظهر عدالت خداوند و نور چشم پیامبر در واقع نماد عینى اسلام و قرآن در قفس خانه گرفتار شود و شمشیر آلوده به نفاق و تفرقه و اختلاف در عزیزترین لحظه شب و روز، عزیزترین بنده خدا على (ع) را آن هم نه از جلو که از پشت سر مورد هجمه قرار دهد و فرق مبارکش را بشکافد و بشریت را به سوگ ابدى بنشاند.
همین نفاق و اختلاف و دودستگى و تعصب جاهلانه و بى‏بصیرتى امت اسلام بود که در طول تاریخ بزرگترین مصیبت‏ها را براى مسلمانان و بزرگترین مشقت‏ها را براى خاندان پیامبر رقم زد، و همین چند دستگى و چنگ انداختن به منافع شخص و گروه بود که در سقیفه تصمیم گرفت و اسلام ناب محمدى را قرنها در مظلومیت نشاند. همین عدم اتحاد ملى و انسجام اسلامى بود که به تابوت امام حسن مجتبى (ع) سنگ مى زد، همین پراکندگى امت اسلام بود که گوشواره از گوش اسلام برید و حسین بن على‏ها را به مسلخ کربلا برد، همین عدم اتحاد ملى و انسجام اسلامى بود که زینب و فرزندان خردسال آل الله را به اسارت برد و همین عدم اتحاد و انسجام اسلامى بود که گوساله‏هاى زرین سامرى مى ساختند و مى پرستیدند، امروزه نیز همین کم رنگى و بى توجهى به اتحاد ملى و انسجام اسلامى کشورهاى اسلامى است که غربیها بویژه آمریکا و اسرائیل در منطقه خاورمیانه لنگر انداخته و عروسکهاى خیمه شب بازى دارند ، همین عدم توجه به اشتراکات مهم اسلامى و تأکید جاهلانه و متحجرانه بر برخى اختلافات جزیى بوده و هست که بوجود آورنده استعمار در اشکال مختلف در کشورهاى اسلامى است و قرنها قداره بندان بى منطقى را بر ممالک اسلامى حاکم کرد. اگر نگوییم بى‏اعتقادى بلکه بى‏توجهى به اصول اولیه و مشترک اسلامى؛ امروزه بلاى خانمانسوز اشغالگرى را در کشورهاى اسلامى رقم زده است و زنان و کودکان بى‏دفاع و بى‏پناه فلسطین ، عراق و افغانستان و .... بزرگترین قربانیان عدم اتحاد ملى و انسجام اسلامى هستند . اخراج زنان و دختران محجبه مسلمان از مراکز آموزشى و بعضاطً علمى در نظام‏هاى لائیک، بى‏ادبى سلمان رشدى مرتد که انشاء اللّه بدست امت حزب اللّه به سزاى اعمالش خواهد رسید، جسارت بعضى روزنامه هاى قلم به مزد سازمانهاى جاسوسى یهودى، حرف زدن از محور شرارت و شروع جنگهاى صلیبى توسط سران استکبار ، اراجیف گویى‏هاى رسانه‏هاى مزدور علیه مسلمانان ، مظلومیت قبله اول مسلمانان در چنبره دولت تروریست و اشغالگر صهیونیسم و ... همه و همه ناشى از خلاء اتحاد ملیو انسجام اسلامى در کشورهاى اسلامى است. در عوض همانگونه که امام راحل تأکید داشتند رمز پیروزى ملت مسلمان ایران که یکباره خواب خوش تمام دنیاى کفر را به هم ریخت و حکومت ظلم را از ایران اسلامى برچید؛ وحدت کلمه و اتحاد ملى و انسجام حول محور اسلام و قرآن و ارزشهاى اسلامى و انسانى بود. و در واقع نه تنها پیروزى ملت مسلمان ایران که رمز پیروزى مسلمانان در طول تاریخ اتحاد و عامل شکست آنان هم تفرقه و اختلاف بوده است و هر ملتى که اساس قدرت و ارکان آن با تیشه‏هاى اختلاف در هم کوبیده شود هرگز روى سعادت را نخواهد دید و سرزمین آن براى همیشه جولانگاه بیگانگان و قلمرو حکومت جباران خواهد بود و در حال حاضر تنها درمان و چاره ملت‏هاى مسلمان خصوصاً عراق، فلسطین، افغانستان و ... اتحاد ملى و انسجام اسلامى است و گرنه براى همیشه روى سعادت و امنیت را به خود نخواهند دید چرا که این وعده قرآن است که کسانیکه با ادله روشن در دین اختلاف کنند به عذاب دردناک گرفتار خواهند شد و چه عذابى بالاتر از این مصیبت‏ها. در ادامه آیه 105 و آیه 106 سوره آل عمران اشاره مى شود که چگونه تفرقه و نفاق موجب روسیاهى و چگونه اسلام و اتحاد و ایمان و صمیمیت موجب روسفیدى است و این روسیاهى اهل نفاق و روسفیدى اهل اتحاد هم در دنیا مى‏باشد و هم در آخرت که به مراتب عینى‏تر و تجسم یافته‏تر مى‏باشد.
در آیات دیگر قرآن نیز به این حقیقت اشاره‏هاى زیادى شده است خصوصاً اینکه هر گروه به آنچه خود مى پسندند ، دل خوش کرده اند «من الذین فَرقوا دینهم و کانوا شیعا کُلُ حزب بمالدیهم فرحون»(10)
از کسانى نباشید که دین خود را پراکنده ساختند و به دسته ها و گروه ها تقسیم شدند و به اوهام و عقیده و خیالات فاسد خود دلشاد هستند و جاى تعجب هم در همین نکته است که با تمام تضادها و اختلافات عینى که با هم دارند، هر کدام به دار و دسته خود شاد و خوشال هستند و گمانى هم بر اینکه بر باطل هستند نمى کنند و قابل توجه اینکه در این فراز قرآنى از تفرقه افکنان به عنوان مشرکان نام مى برد. که در حقیقت از نشانه‏هاى عینى شرک، پراکندگى و تفرقه مى باشد و به خصوص اینکه شرک همراه خودخواهى و خود برتر بینى باشد. لذا مى توان چنین نتیجه گرفت که هر جا تفرقه و جدایى است نوعى شرک حاکم است و منجر به ناتوانى و زبونى خواهد شد.
در فراز دیگرى از قرآن مى خوانیم «یا اهل الکتاب لا تغلوا فى دینکم و لا تقولوا على الله الا الحق انما المسیح عیسى بن مریم رسول الله و ... ولا تقولوا ثلاثه انتهوا خیرا لکم انما الله اله واحد ...»(11)
اى اهل کتاب در دین خود غلو نکنید و درباره خدا غیر حق نگویید، ... نگوئید که خداوند سه گانه است از این سخن خود دارى کنید که به سود شما نیست ...»( این گفتار شرک است).
در این آیه هم غلو (همان زیاده روى و افراط و تفریط)نهى شده است و هم از اهل کتاب خواسته شده که مسئله تثلیث را مطرح نکنند، زیرا که تثلیث یکى از علت‏هاى اصلى و اساسى مسیحیت در انحراف از توحید و تفرقه و نفاق بین آنهاست از طرف دیگر افراط و تفریط در دین نیز از مصداقهاى اختلاف و تفرقه است که از آن نهى شده است و زیاده روى حتى در مورد دین و مذهب گاهى سبب نفاق مى شود و باید بین زیاده روى و دفاع از حق به طور جداگانه اقدام شود تا بعضى مواقع دفاع از حقانیت به یک سوژه اختلاف انگیز تبدیل نشود، در هر حال زیاده روى یکى از معایب بزرگ در اتحاد و انسجام است. در سوره مائده هم آمده است که «اى کسانیکه ایمان آورده‏اید یهود و نصارى را تکیه گاه خود قرار ندهید، زیرا آنها تکیه گاه یکدیگرند و کسانى از شما که به آنها تکیه کنند از آنها هستند و خداوند جمعیت ستمکار را هدایت نمى کند»(12)
این آیه نیز حکمى است براى اتحاد ملى و انسجام اسلامى مسلمانان با همدیگر و پرهیز از اتکاء و اتحاد با یهود و نصارى تا بدانند که تنها در سایه اتحاد و انسجام گروه ها و ملت‏هاى اسلامى است که مى توان به نصرت و وعده خداوند امیدوار بود و اگر کسى از مسلمانان با یهودیان و کفار، اتحاد و ائتلاف و یا تکیه‏اى داشته باشد از خود آنهاست. راستى نمى دانیم بعضى از سران کشورهاى اسلامى که با سران کفر به پیمانهاى نظامى، اقتصادى سیاسى دلخوش کرده‏اند و یا عده‏اى دیگر از سران مسلمانان که در کنفرانس‏هاى مشرکان شرکت دارند و امید بسته‏اند، حتى ترجمه ساده و روان این آیات الهى را هم نمى خوانند؟ امروزه آنچه در بعضى از کشورهاى اسلامى رخ مى دهد و منجر به اختلاف وترور و... مى شود نوعى زیاده روى و کم بصیرتى و افراط و تفریط در دین و... است.
در حقیقت پیمانهاى بعضى مسلمانان با سران کفر على رغم این تأکیدات و صراحتهاى قرآن، درد بى درمان جامعه اسلامى است که جز خنده بر آن دردى نیست؟ در آیه دیگر قرآن «ان الذین فرقوا دینهم و کانوا شیعا لست منهم فى شى‏ء انما امرهم الى الله ثم ینبئهم بما کانوا یفعلون»(13) این قضیه جالب تر هم مى شود که خود قرآن خطاب به پیامبر مى فرماید کسانیکه آئین خود را پراکنده ساختند و به دسته جات گوناگون تقسیم شدند، هیچگونه ارتباطى با آن نداری از آنها چشم پوش که به درد تو نمى خورند و از دست آنان غمگین مباش که کار آنها با خداست و به عاقبت آنچه انجام مى‏دهند آگاهشان مى‏گرداند.
در پى تکرار دستورات قرآن مبنى بر اتحاد و انسجام اسلامى در این آیه خداوند مى‏فرماید که کسانیکه آئین و مذهب خود را پراکنده نمودند و به دسته‏هاى مختلف و متضاد تقسیم شدند و نافرمانى مى نمایند، دیگر از آنها چشم بپوش زیرا که اینگونه افراد دیگر به درد شما (به درد اسلام و مسلمین) نمى خورند و حساب آنها با خداوند است و خداوند از کارهاى آنان آگاه است و آنها را به عذاب گرفتار خواهد کرد و از نتیجه کارهاى خود؛ آگاهشان خواهد ساخت. آرى هر کسى که از صراط مستقیم الهى روى گردان شد و با افکار و ایده‏هاى انحرافى سبب تفرقه شود دیگر به درد جامعه اسلامى نخواهد خورد زیرا مکتب اسلام مکتب توحید و صراط مستقیم است و راه راست همواره یکى بیش نیست و آنان که صراطهاى مستقیم را به زعم خود ترویج مى کنند از این دسته هستند که باید از آنها ناامید شد و حساب آنها با خداست.
در ادامه این همه تذکر و هشدار قرآن به اهل ایمان خطاب مى‏نماید که «ایها الذین آمنوا استجیبوا لله و للرسول اذا دعاکم لمایحییکم...»(14)اى اهل ایمان چون خدا و رسول شما را به ایمان دعوت کنند اجابت کنید تا به حیات ابدى رسید و بدانید که خدا در میان شخص و قلب او حایل است و همه به سوى او محشور خواهید شد.
در این آیه اتحاد و انسجام اهل ایمان به گونه‏اى دیگر بیان شده است که اگر مسلمانان به دستورات خدا و رسول الله عمل نمایند و در واقع به همان حبل الله چنگ زنند به حیات ابدى خواهند رسید که همانا سربلندى و سرافرازى در دنیا و آخرت مى‏باشد و در هر صورت همه مخلوقات در روز محشر اجتماع خواهند کرد. در جاى دیگر نیز به بعضى ائتلافهاى نامیمون مسلمانان و یا اتحادهاى منافقانه که براى رضاى خدا نمى‏باشد نیز اشاره شده است از آن جمله «و الذین اتخذوا مسجداً ضراراً و کفرا و تفریقاً بین المؤمنین و ...»(15) آن مردم منافقى که مسجدى براى زیان به اسلام بر پا کردند و مقصودشان کفر و عناد و تفرقه بین مسلمانان و مساعدت با دشمنان دیرینه خدا و رسول بود و با این همه قسم‏هاى مؤکّد یاد مى‏کنند که جز قصد خیر و توسعه اسلام را نداریم خدا گواهى مى دهد که محققاً دروغ مى گویند. آرى اتحاد و انسجام در صورتى باعث نجات است و یارى خداوند را به همراه دارد که خالصانه در راه خدا باشد و در حقیقت بر صراط مستقیم باشد نه بر صراطهاى دیگر و حتى ساختن مسجد با اتحاد و انسجام در صراطهاى دیگر غیر خدا مورد لعن واقع شده است و نمونه آن مسجد ضرار است که به صراحت به آن اشاره شده است. این نکته‏اى بسیار مهم مى باشد که تمام اتحادها و انسجام ها باید در راه خدا و کمک به اسلام باشد و حتى تجمعات ما در ساختن مساجد و در خود مساجد و نمازهاى جماعت و اقدامات دسته جمعى همه و همه باید در صراط مستقیم باشد و امروزه اگر مساجد با شکوهى که در کشورهاى اسلامى است مرکز کانونهاى تجمع خداجویان باشد طولى نخواهد کشید که بساط تمام این استکبارها برچیده خواهد شد و نمونه بارز آن همین مساجد ایران اسلامى است که مراکز ثقل تجمعات دینى و مبارزاتى علیه حکومتهاى ظالم بود و سرانجام نیز به پیروزى رسیدند.
در آیه 36 سوره توبه نیزخداوند به پیکار دسته جمعى با مشرکان حکم داده است و چنین بیان مى دارد که «... و قاتلوا المشرکین کافه کما یقاتلونکم و اعلموا ان الله مع المتقین» و متفقاً همه با مشرکان پیکار کنید چنانچه مشرکان نیز همه متفقاً با شما پیکار مى کنند به این مضمون که مشرکان با وجود تمام تضادها و تفاوتهایى که با هم دارند در هنگام جنگ علیه مسلمین با هم متحد مى‏شوند.
از تمام اتحادها و ائتلاف‏هاى مشرکان در طول تاریخ اسلام علیه مسلمانان که بگذریم در عصر حاضر به وضوح مى بینیم در لشکرکشى آمریکا علیه افغانستان و عراق تمام سران غربى على رغم تمام تضادهایى که در اصل و ریشه با هم دارند حتى با تمام اختلافات ایدئولوژیک؛ با هم ائتلاف مى نمایند و جنگ صلیبى راه مى‏اندازند و فقط با مسلمانان کار دارند و اینها در بحث کشورهاى غیر مسلمان ائتلاف آنچنانى ندارند و این وعده قرآن است که مشرکان با هم علیه مسلمانان متحد مى شوند و پیکار مى کنند، اما نمى دانیم چرا این طرف قضیه محقق نمى شود و متأسفانه کشورهاى اسلامى على رغم تمام اشتراکاتى که در اصل و ریشه و ایدئولوژیک با هم دارند و اینکه همه آنها یک دین واحد دارند، تاکنون به یک ائتلاف عملى دست نیافته‏اند اگرچه بحمدالله با نداهاى رهبر کبیر انقلاب اسلامى حضرت امام(ره) و اکنون هم هدایتهاى پیامبر گونه رهبر معظم انقلاب؛ اتحاد و ائتلاف بسیار مناسبى بین ملت‏هاى اسلامى است که روز قدس و مناسک حج خصوصا مراسم برائت از مشرکان و... از نمونه هاى بارز آن است و در حقیقت تمام ملت هاى مسلمان در مواضع ضد استکبارى و بیدارى اسلامى هم نوا و متحد شده‏اند، اما هنوز که هنوز است بعضى از سران و دولت‏هاى اسلامى غافل از این موضوع و بى‏تفاوت از احکام قرآن بعضاً با سران شرک هم پیمان مى‏شوند که این مصیبتى است بزرگ بر پیکره امت اسلامى، که امیدواریم با بیدارى ملت‏هاى اسلامى خصوصاً در سال اتحاد ملى و انسجام اسلامى و با اتحاد ملى ایران اسلامى این دولت ها از خواب غفلت بیدار و همراه مردم به تقویت اتحاد و انسجام اسلامى همت گمارند. و امروزه حضور تانک‏هاى صهیونیستى و تفنگداران یهودى در کوچه و خیابانهاى کشورهاى اسلامى و له شدن کودکان مسلمان زیر شنى این تانک‏ها، ناشى از این غفلت دولت‏هاى اسلامى است.
در آیات 44 تا 47 سوره مبارکه توبه نیز آیاتى است که در نهایت مسلمانان را به این امر رهنمون مى سازند که از ورود کسانیکه در دلشان شک وتردید وجود دارد ، در سپاه و اردوگاه خود بپرهیزید، زیرا آنها اگر همراه شما به میدان بروند چیزى جز اضطراب و تردید به شما کمک نمى کنند و این ها افرادى هستند که به فتنه انگیزى و تفرقه و اختلاف مى پردازند و عدم همراهى از سوى چنین افرادى نه تنها مایه تأسف نیست که جاى بسى خوشحالى دارد زیرا وجودشان نه تنها به اتحاد و انسجام کمکى نمى کند بلکه مخل اتحاد و انسجام است و سرچشمه بسیارى از مشکلات هستند و در واقع به مسلمانان این درس را مى دهد که هیچ‏گاه به فکر افزایش سیاهى لشکر و کمیت و تعداد نباشند، بلکه به فکر این باشند که افراد مخلص، معتقد قوى ایمان انتخاب کنند هرچند که نفراتشان کم باشد و این حرف امروز و فرداى ما مسلمانان نیز خواهد بود.
نتیجه:
اتحاد ملى و انسجام اسلامى که فرمان نوروزى ولى امر مسلمین جهان حضرت آیت الله العظمى خامنه‏اى «حفظه الله تعالى» در سال 86 مى باشد از جنبه‏هاى گوناگون قابل تحلیل و بررسى است یکى از این جنبه‏ها، قرآن است که با نیم نگاهى به صفحات نورانى قرآن مجید به وضوح به قرآنى بودن این فرمان پى مى بریم و این رهنمودى است جامع و کامل براى رشد اعتلاى هرچه بیشتر امت اسلامى و راه میان برى است براى تشکیل امت واحده اسلامى و هشدارى است به تمام دولت و ملت‏هاى اسلامى که یکبار دیگر تاریخ اسلام و سرگذشت پیشینیان را مورد مطالعه و مداقه قرار دهند تا از عبرتهاى تاریخ درس بگیرند و از اختلاف و تفرقه در بین ملل اسلامى با هر تفکر و سلیقه‏اى جلوگیرى و بر نقاط اشتراک که خیلى بیشتر از موارد اختلاف است تأکید نموده و حول اشتراکات اسلامى خویش متحد شوند و در دفاع از کیان اسلام به تشکیل امت واحد اسلامى مبادرت نمایند و از طرف دیگر در بحث اتحاد ملى فرمانى است براى عموم مردم ایران خصوصاً احزاب، گروه ها، اقوام و اقشار مختلف که ضمن احترام به تمام سلیقه ها و اختلاف نظرها و روشهاى مرسوم یکدیگر، وحدت کلمه ی خود را که راز و رمز پیروزى آنان بوده و هست را حفظ و در تقویت بیش از پیش آن بکوشند و هشیار باشند که امروز محور اتحاد جهان اسلام، همین اتحاد ملى امت حزب الله در ایران است و در هر صورت چه در کشور ایران و چه در کشورهاى اسلامى غفلت از اتحاد، عذاب دردناکى را در پى خواهد داشت که در قرآن وعده داده شده است.
2- آنچه در این نوشتار تحت عنوان اتحاد و انسجام در قرآن آمده است تنها یک نکته از آن معنا بود و سراسر قرآن پیام به وحدت مسلمانان و توحید است که همانگونه در مقدمه هم گفتیم این نوشتار هم به قدر تشنگى بود و خود حدیث مفصل خوان از این مجمل و در واقع دفتر ما به پایان آمد و لکن حکایت همچنان باقى است.
3- مى توان چنین نتیجه گرفت که پیامبر اسلام با اتحاد و تمسک به قرآن و چنگ زدن به ریسمان الهى توانست از قبایل پراکنده عرب که تا آن زمان جزو هیچ تمدنى نبودند، جامعه‏اى منظم، فشرده و متدین بسازد و در حقیقت راز و رمز موفقیتهاى مسلمین در طول تاریخ اتحاد و انسجام بود و علل شکست ها، مصیبت ها و چالش‏هاى دنیاى اسلام نیز اختلاف و تفرقه بوده است و نمونه بارز نتایج مصیبت بار تفرقه در بین مسلمانان را بعد از رحلت پیامبر اسلام مى توان به وضوع مشاهده نمود و در ثانى این وعده قرآن است که اگر مسلمانان با هم متحد و منسجم نباشند دچار عذاب دردناکى خواهند شد، لذا جامعه اسلامى باید اتحاد ملى و انسجام اسلامى را به عنوان یک استراتژى بلند مدت و جاودانه در رأس هرم برنامه ریزیهاى خود قرار دهد و بر این اساس حرکت نماید چرا که بر اساس نص صریح قرآن راز سعادت جاودانه مسلمانان در اتحاد است.
4- از این تحقیق مى توان چنین نتیجه گرفت که بسیارى از نارسایى ها و عقب افتادگى و حتى ناامنى‏هاى جهان اسلام در اثر بى تفاوتى و غفلت از احکام قرآن خصوصاً در مسئله اتحاد ملى و انسجام اسلامى است و تنها راه حل بسیارى از مشکلات کنونى جهان اسلام اتحاد ملى و انسجام اسلامى است که اگر چنین نشود این مشکلات برچیدنى نیستند.
5 - نتیجه‏نهایى اینکه (انّ هذا امتکم امة واحده و انا ربّکم فاعبدون)(16)
به پایان دفترى بردم مسیرى گشته آغازم‏
پى‏نوشت‏ها:
1. سوره حمد،آیه 2.
2. سوره حمد،آیات 4و5.
3. سوره توحید،آیه 1.
4. سوره صف،آیه 4.
5. سوره آل عمران،آیه 103.
6. شرح آیه فوق آیت الله مکارم شیرازى.
7. همان.
8. سوره آل عمران، آیات 105 و 106.
9. شرح آیه 105، سوره آل عمران.
10. سوره روم،آیه 32.
11. سوره نساء،آیه 171.
12. سوره مائده،آیه 51.
13. سوره انعام،آیه 159.
14. همان،آیه 24.
15. سوره توبه،آیه 107.
16. سوره انبیاء،آیه 92.