برخى مقامات کریمه اهل بیت(ع)

اى اختر آسمان هفتم‏
رعنا گل گلستان هفتم‏
هم دختر هفتم از امامان
هم خواهر هشتمین ایشان‏
هم عمّه حضرت جوادى
همچون تو کجاست پاکزادى‏
معصومه رضا نهاد نامت‏
مى‏خواست نشان دهد مقامت‏
آن کس که تو را کریمه خوانده‏
بر لب سخنى ثمینه رانده‏
کى جان دگر سزا به قربان
چون گشته پدر تو را به قربان‏
هجران پدر ترا ز یک سو
دورى تو از رضا ز یک سو
آن پیکر خسته تو فرسود
طاقت ز کف و قرار بر بود...(1)

ابن جوزى یکى از علما و مورخان اهل سنّت در قرن هفتم مى‏نویسد: در بین اولاد موسى کاظم(ع) چهار دختر به نام فاطمه وجود دارد:
1- فاطمه صغرى که به او بى‏بى هیبت گفته مى‏شود، و در مدخل جنوبى شهر باکو در آذربایجان شوروى (سابق) دفن است.
2- فاطمه وسطى که در شهر رشت مدفون مى‏باشد.
3- فاطمه اخرى (ستّى فاطمه) که در اصفهان دفن شده است.
4- فاطمه کبرى (فاطمه معصومه) که مدفن او در قم، زیارتگاه شیعیان و اهل دل مى‏باشد.(2)
حضرت معصومه در یک نگاه‏
نام آن حضرت فاطمه کبرى، نام پدرش موسى بن جعفر(ع) و نام مادر بزرگوارش نجمه خاتون است. القاب او عبارت اند از: معصومه، کریمه اهل بیت، طاهره، حمیده، رشیده، تقیّه،مرضیّه، رضیّه، برّه اختُ الرّضا(ع).(3)
ولادت آن حضرت در اول ذى قعدة الحرام 173 هجرى قمرى در مدینه منوّره واقع شده است و در 23 ربیع الاول 201 هجرى وارد قم شد، و بعد از 17 روز سرانجام در دهم ربیع الثانى 201 در سن 28 سالگى دار فانى را وداع گفت و مرقد شریف آن بانو، زیارتگاه عاشقان اهل بیت در قم گردید.
مقامات و منزلتهاى معنوى‏
کمتر امام زاده‏اى به اندازه حضرت معصومه(ع) مورد توجّه و سفارش امامان معصوم قرار گرفته است. حضرت عبدالعظیم حسنى با آن همه عظمت، بیش از یکى دو روایت در موردش وارد نشده است، ولى در باره عظمت و مقامات فاطمه معصومه (ع) حدود یازده روایت وارد شده است، حتى سالها قبل از ولادت آن حضرت (حدود 45 سال قبل) امام صادق(ع) سخنان بسیار ارزشمندى درباره عظمت و فضیلت آن بانو بیان داشته است که نشان از اوج عظمت و فضیلت آن حضرت دارد.
یکى از شیعیان به محضر امام صادق(ع) شرفیاب شد و مشاهده کرد که آن حضرت در کنار گهواره با کودکى سخن مى‏گوید، تعجب کرد و عرض کرد: آیا با کودک نوزاد سخن مى‏گویى؟ حضرت صادق(ع) فرمود: اگر تو هم مایل هستى مى‏توانى نزد او بیایى و با او گفتگو کنى. او مى‏گوید: نزد گهواره آن نوزاد رفتم، سلام کردم، جواب سلام را داد و به من فرمود: نامى که براى دختر تازه به دنیا آمده‏ات برگزیده‏اى عوض کن، زیرا خداوند آن نام را دشمن مى‏دارد (سخن نوزاد اشاره به نام دخترى بود که به تازگى، خداوند به من عنایت فرموده بود، که او را «حمیرا» نامگذارى کرده بودم).
سخنان آن نوزاد و اطلاع او از اخبار پنهانى و نهى از منکر او، مرا بیشتر به تعجب واداشت و بهت زده شدم، امام صادق(ع) فرمود: تعجب نکن! این کودک فرزندم موسى است خداوند از او دخترى به من عنایت کند که نامش فاطمه است او در سرزمین قم به خاک سپرده مى‏شود، و هر کس او را زیارت کند، بهشت بر او واجب مى‏شود.(4)
و در جاى دیگر فرمود: «ستُدْفنُ فیها امْرأةٌ منْ اوْلادى تُسمّى فاطمةُ فمنْ زارها وجبتْ لهُ الجنّةُ؛ به زودى بانویى از فرزندان من به نام فاطمه در آن (قم) دفن مى‏شود، هر کس او را زیارت کند، بهشت براى او واجب مى‏گردد.»
در ذیل روایت آمده است که امام صادق(ع) این سخن را قبل از ولادت امام کاظم (ع) فرمود.(5) با توجه به این که امام کاظم(ع) در سال 128 (ه.ق)چشم به جهان گشوده است و تولد حضرت معصومه در سال 173 رخ داده است امام صادق(ع) این سخن را 45 سال قبل از تولد حضرت معصومه فرموده است.
الف: ارزش یافتن قم‏
قم یکى از سرزمین‏هاى برگزیده الهى است که بابى از بهشت در آنجا قرار دارد و در پذیرش ولایت امیرمؤمنان بعد از مکّه و کوفه در رتبه چهارم قرار دارد چنان که پیامبر اکرم(ص) فرمود: «یا على انّ اللّه عزّ اسمهُ عرضَ ولایتک على السّماوات فَسَبَقَتْ الیها السماء السابعه... فبصّت الیها مکه... ثم سبقتْ الیْها قُم فزَیّنَها بالعرب و فتح الیه باباً من ابواب الجنّةِ؛(6) اى على! خداوند ولایت تو را بر آسمانها عرض کرد، آسمان هفتم براى پذیرش ولایت تو سبقت گرفت... آنگاه مکه سبقت گرفت... بعد قم براى پذیرش ولایت تو پیشقدم شد و خداوند آن را به واسطه عرب (اشعریها) زینت بخشید و درْبى از دربهاى بهشت را به سوى آن باز کرد.»
امّا یقیناً وجود با برکت فاطمه معصومه در ارزش برکات نازله بر قم سهم تعیین کننده‏اى دارد امام صادق (ع) فرمود: «انّ للّه حرماً و هو مکّةُ، و لرسولهِ حرماً و هو المدینةُ و لامیر المُؤمنین حرماً و هو الکوفة و لنا حرماً و هو قم، و ستُدفنُ فیها امرأةٌ من ولْدى تُسمّى فاطمه، من زارها وجبتْ لهُ الجنّةُ؛(7) براى خدا حرمى است که آن مکه است، و براى رسول خدا (هم) حرمى است که مدینه باشد، و براى امیرمؤمنان حرمى است که کوفه (نجف) باشد و براى ما (اهل بیت(ع)) حرمى است که قم باشد به زودى بانویى از فرزندان من در آنجا دفن مى‏شود که نامش فاطمه است، هر کس او را زیارت کند بهشت بر او واجب مى‏شود»
یکى از شاخسار رحمت اینجاست
یکى از خاندان عترت اینجاست‏
اگر بوى بهشت آید عجب نیست
یکى از هشت باب جنّت اینجاست‏

در جایى دیگر فرمود: «قُم بلدنا و بلدُ شیعتنا مطهّرةٌ مقدسّةٌ ؛(8) قم شهر ما و شهر شیعیان ماست قم پاک و پاکیزه است.»
وجود با عظمت حرم حضرت معصومه در قم برکات متعددى را در پى داشته که به نمونه‏هایى اشاره مى‏شود:
1- مرکزیت شیعیان:
وجود با برکت حضرت معصومه (س) باعث شد که شیعیان از تمام نقاط عالم همچون پروانه به گرد وجود شمع حرم جمع شوند، و این پیشبینى توسط امامان معصوم (ع) سالها قبل اعلام گردید.
در روایت پیش گفته امام صادق(ع) «بلد شیعتنا» تعبیر نمود، و در جاى دیگر فرمود: «اذا اصابتْکم بلیّةٌ و عناء فعلیْکُم بِقُمْ فانّه ماْوى الفاطمیین...؛(9) زمانى که رنج و زحمت و گرفتارى به شما روى آورد، به قم روى آورید، زیرا قم پناهگاه فاطمیان و محل آسایش مؤمنان است.»
امام هشتم (ع) فرمود: «انّ للجنّة ثمانیه ابواب و واحدٍ منْها لاهل قم، و هم شیعتُنا منْ بین سایر الْبلاد، خمر اللّه تعالى ولایتنا فى طینتهم؛(10) بهشت داراى هشت درب است و یکى از آنها براى مردم قم است، و آنان در میان مردم سایر شهرها بهترین شیعیان ما هستند خداوند ولایت ما را در طینت آنان قرار داد.»
امام هفتم (ع) فرمود: «قُمْ عُشّ آل محمّدٍ و ماْوى شیعتهمْ و لکن سیُهْلک جماعةٌ منْ شبابهمْ بمعْصیّة آبائهم و الاستخفافُ و السّخریّةُ بکبرائهم و مشایخهمْ و مع ذلک یدْفعُ اللّه عنْهُمُ شرّ الاعادى و کلّ سوء ؛(11) قم آشیانه آل محمد(ص) و پناهگاه شیعیان آنهاست، ولى به زودى گروهى از جوانان به خاطر نافرمانى پدرانشان و سبک شمردن و مسخره کردن بزرگان و کهنسالان نابود مى‏شوند، ولى با همه این‏ها خداوند شرّ دشمنان و هرگونه بدى را از آنان دفع مى‏کند.»
روایت فوق در عین حالى که هشدارى است براى آن دسته از جوانهایى که حرمت علما و بزرگان و پدران را نگه نمى‏دارند بشارتى است در این زمینه که قم مرکز شیعیان و آشیانه آل محمد(ص) مى‏شود و با برکت وجود حضرت معصومه(س) بلا از آنها دفع مى‏گردد.
امام صادق(ع) فرمود: «در جبل مکانى است که به آن «بحر، دریا» گفته مى‏شود «و یسمّى بقم و هو معدن شیعتنا؛(12) و آن قسمت قم نامیده مى‏شود و آنجا مرکز شیعیان ماست.»
و در حدیث دیگر فرمود: «اهل خراسان نشانه‏هاى ما هستند، و مردم قم یاران ما...»(13)
2- نزول رحمت و برکت:
على (ع) فرمود: «صلواتُ اللّه على اهل قم، و رحمة اللّه على اهل قم، سقى اللّه بلادَهُمُ الْغیْثَ؛(14) درود خدا بر مردم قم، رحمت و لطف خدا بر آنها باد، خداوند شهرهاى آنان را از باران سیراب نماید.» و نکته بسیار جالبى در این روایت آمده که نشان از استجابت دعاى امام صادق(ع) و دیگر امامان دارد. چرا که قم با این که شهر کویرى است ولى بارندگى خوب و مناسبى داشته و دارد.
و در حضور امام هفتم(ع) وقتى نام قم برده شد و از تمایل آنها به حضرت مهدى(ع) سخن به میان آمد، حضرت فرمود: «رضى اللّه عنْهُم ؛(15)خداوند از آنان (اهل قم) خشنود گردد.»
3- مرکز علم و دانش:
از زمانى که حضرت معصومه در قم دفن شده است، این شهر مرکز علم و دانش بوده و هست و در این زمان به اوج خود رسیده است. و تاکنون صدها مرجع و عالم دینى و هزاران کتاب درباره اسلام و معارف اسلامى به جامعه بشرى تحویل داده شده است و این هم امرى است که پیشاپیش توسط امامان معصوم اعلام گردیده است.
امام صادق(ع) فرمود: «کوفه به زودى از مؤمنان خالى مى‏شود، و علم از آن جمع مى‏شود، همانطورى که مار در لانه‏اش جمع مى‏شود، «ثمّ یظهرُ العلم ببلْدةٍ یُقالُ لها قُم و یصیرُ معدناً للعلم و الْفَضْل حتّى لا یبْقى فى الارض مستضْعف فى الدّین حتّى المخدّرات فى الحجال، و ذلک عند قرب ظهور قائمنا ؛(16) سپس علم و دانش در شهرى که به آن قم گفته مى‏شود، ظاهر مى‏گردد، و آنجا مرکز علم و فضیلت مى‏شود، تا جایى که هیچ کس حتى خانمهاى پشت پرده در دین (آگاه مى‏شوند) مستضعف باقى نمى‏مانند و این نزدیک ظهور قائم ما (مهدى(ع)) خواهد بود.
راستى چه روایت زیبایى و چه بشارت مسرّت آورى. امیدواریم که آن زمان همین دوران باشد.
و در جاى دیگر فرمود: «خدا به کوفه بر سایر شهرها احتجاج کرده و به مؤمنان آنجا در مقابل مردم سایر شهرها احتجاج مى‏کند، و به واسطه شهر قم به سایر شهرها (هم) احتجاج مى‏کند، خداوند قم و مردم آن را رها نکرده تا مستضعف (فکرى و فرهنگى) نشوند، بلکه آنان را موفق و تأیید کرده است.»(17)
و در روایت دیگرى ضمن دعا درباره اهل قم و بیان اوصاف آنان فرمود: «سلام اللّه على اهل قم یسقى الله بلادهم الغیث و ینزّل اللّه علیهم البرکات، و یبدّل اللّه سیئاتهم حسناتٍ، هم اهل رکوعٍ و سُجُودٍ و قیامٍ و قعودٍ، هم الفقهاء العلماء، هم اهل الدرایة و الروایة و حُسْنُ الْعبادةِ؛(18) سلام بر مردم قم، خداوند شهرهاى آنان را با باران سیراب مى‏کند، و برکتها را بر آنان نازل مى‏کند، و بدیهاى آنان را به خوبى تبدیل مى‏کند، آنان اهل دانش و از علماء هستند، اهل درک حقایق و روایت و نیکو عبادت کردن هستند.»
4- مرکز یاران مهدى (ع)
به برکت وجود حرم کریمه اهل بیت نه تنها قم مرکز شیعیان، و شهر اجتهاد و علم فقاهت و مرجعیت و دانش گشته بلکه مرکز یاران حضرت مهدى نیز خواهد بود، چنان که این را نیز امام صادق(ع) پیشگویى نموده است.
عفان بصرى مى‏گوید: امام صادق (ع) به من فرمود: مى‏دانى چرا قم (قم) نامیده شد؟ گفتم خدا و پیامبرش و شما آگاه ترید حضرت فرمود: «انما سمّى قم لانّ اهلهُ یجْتمعونَ معَ قائم آل محمّد - صلوات اللّه علیه - و یقومون معهُ و یسْتقیمونَ علیْه و ینصُرونهُ ؛(19) به این علّت قم نامیده شده چون اهل آن با قائم آل محمد (ص) همراه مى‏شوند با او قیام مى‏کنند و او را یارى مى‏کنند و (بر این یارى) استوار خواهند بود.»
یکى از اصحاب مى‏گوید: خدمت حضرت صادق(ع) نشسته بودم حضرت این آیه را خواند «حتى اذا جاء وعدُاولیهما...؛(20) یعنى هنگامى که نخستین وعده فرا رسد مردانى پیکار جو را بر شما مى‏فرستیم (حتى براى بدست آوردن مجرمان) خانه‏ها را جستجو مى‏کنند و این وعده‏اى است قطعى، پس ما گفتیم: فداى شما شویم، اینها چه کسانى هستند؟ حضرت سه بار فرمود: «هم و اللّه اهْلُ قم ؛ به خدا قسم آنان اهل قم هستند.»
ب - پاداش زیارت حضرت معصومه:
ارزش معنوى دیگر که حکایت از مقام معنوى بالاى حضرت معصومه دارد پاداش فراوانى است که بر زیارت آن حضرت مترتب است.
از آنجا که آن بانو در سه ضلع ولایت یعنى: فرزند و خواهر و عمه امام، قرار گرفته، چنان که در زیارتنامه آن حضرت مى‏خوانیم «السلام علیک یا بنت ولىّ اللّه، السلام علیک یا اُخت ولىّ اللّه، السلام علیک یا عمّة ولىّ اللّه» از همان سه ضلع امامت نیز روایت فراوانى درباره پاداش زیارت آن حضرت نقل شده است. از جمله:
امام صادق(ع) فرمود: «فمن زارها وجبت له الجنّةُ ؛(21) پس هر کس او (فاطمه) را زیارت کند، بهشت بر او واجب مى‏گردد.»
از امام رضا (ع) از فاطمه دختر موسى بن جعفر (ع) سؤال شد :فقال:من زارها فلهُ الجنّة ؛(22) هر کس او (فاطمه) را زیارت کند بهشت براى او خواهد بود.»
و امام جواد (ع) فرمود: «من زار عمّتى فلهُ الجنّه؛(23) هر کس عمه‏ام (فاطمه) را درقم زیارت کند براى او بهشت خواهد بود.» به همین مضمون روایات متعددى از حضرات معصومین نقل شده است.
ج - طهارت و پاکى:
هر چند عصمت در مرحله عالى، اختصاص به معصومین دارد، ولى شواهدى در دست است که نشان مى‏دهد فاطمه معصومه (ع) در مرحله‏اى از عصمت قرار دارد، امام هشتم (ع) آن بانو را با لقب «معصومه» یاد کرده است و فرموده است: «من زار المعصومة بقم کمن زارنى؛(24) که نشان از پاکى و طهارت نسبى آن حضرت دارد. در زیارت آن حضرت مى‏خوانیم «السلام علیک ایّتها الطّاهرة الحمیدة الکبّرة الرّشیدة التّقیّة النّقیّة المرضیّة ؛(25) سلام بر تو اى پاکیزه ستوده، اى نیکوکار رشیده، پاک و پاکیزه، اى بانوى شایسته و پسندیده.»
د - کریمه اهل بیت (ع):
از دیگر مقامات آن حضرت که توسط امام باقر(ع) به آن حضرت نسبت داده شده است، کریمه اهل بیت بودن است. از مرحوم آیت الله العظمى سید محمود مرعشى نقل شده است که بسیار علاقمند بودم که به طریقى محل قبر شریف جده‏ام حضرت زهرا(س) را بیابم. براى این مقصود، ختم مجرّبى انتخاب کرده و چهل شب به آن مداومت کردم، تا شاید با این طریق، از محل مرقد شریف حضرت زهرا(س) آگاه گردم. شب چهلم بعد از انجام ختم و توسل فراوان به بستر خواب رفتم در عالم خواب به محضر امام باقر(ع) یا امام صادق(ع) رسیدم، امام به من فرمود: «علیک بکریمة اهل البیت ؛به دامن کریمه اهل بیت چنگ بزن.» تصور کردم که منظور امام (ع) از این جمله حضرت زهرا(س) است. عرض کردم: آرى قربانت گردم، من نیز ختم را براى همین گرفتم که محلى شریف قبر حضرت را دقیق‏تر بدانم و زیارتش کنم. حضرت فرمود: منظور من، قبر شریف حضرت معصومه در قم است. سپس افزود: به خاطر مصالحى، خداوند اراده کرده است که قبر حضرت زهرا(س) براى همیشه براى همگان مخفى باشد. از این رو قبر حضرت معصومه تجلیگاه قبر شریف حضرت زهرا(س) قرار داده و شکوه و عظمت مرقد حضرت زهرا(س) را در قبر حضرت معصومه متجلّى کرده است.
مرحوم سید محمود مرعشى وقتى از خواب بر مى‏خیزد، تصمیم مى‏گیردکه با اعضاى خانواده خود روانه قم شود و در آنجا ساکن گردند.(26)
ه - مقام شفاعت‏
هر چند شفاعت کبرى مخصوص پیامبر اکرم (ص) و بعد از او در اختیار امامان معصوم (ع) مى‏باشد اما در بین صالحان و اولیاء الهى و امامزادگان حضرت معصومه(س) نیز داراى مقام شفاعت است و مى‏تواند در حق شیعیان خویش شفاعت نماید.
امام صادق (ع) فرمود: «الا انّ قم کوفتنا الصّغیرةُ الا انّ للجنّة ثمانیة ابواب ثلاثٌ فیها الى قم تُقبضُ فیها امرأةٌ هى من ولدى، اسمها فاطمة بنت موسى تدْخُلُ بِشفاعتها شیعتى الْجنّة باجمعهم؛(27) قم، کوفه کوچک است. براى بهشت هشت در است که سه در آن به سوى قم است. زنى در قم وفات مى‏کند که از اولاد من است و نامش فاطمه دختر موسى بن جعفر است در روز قیامت با شفاعت او تمام شیعیان من وارد بهشت مى‏شوند.»
در زیارت نامه آن حضرت مى‏خوانیم «یا فاطمة اشفعى لى فى الجنّة؛(28) اى فاطمه (معصومه) مرا در داخل شدن به بهشت شفاعت کن.»
و از این شفاعت این است که «فانّ لک عنداللّه شأناً من الشّأن ؛(29) (اینکه ما از تو شفاعت طلب مى‏کنیم به خاطر این است که) تو در محضر الهى شأن و منزلت وصف ناپذیرى دارى.»
مقام علمى‏
محل رشد و نموّ و تربیت فاطمه معصومه (س) خاندانى بود که مخزن اسرار دانش الهى و منبع علم و معرفت شمرده مى‏شد. حضور وى در کنار پدرى همچون امام موسى بن جعفر(ع) و برادرى چون حضرت رضا(ع) که از علم «لدنّى» بر خوردار بودند، سبب شد فاطمه معصومه(س) از نظر علمى و آگاهى به مسائل دینى و معارف اسلامى اعم از احکام و اخلاق و... در حدّ بالایى از رشد علمى برسد تا آنجا که گاهى با نبود پدر بزرگوارش به پرسش‏هاى دینى و فقهى شیعیان پاسخ مى‏داد. از جمله نقل شده است که روزى گروهى از شیعیان وارد مدینه شدند و براى حل مشکل خویش سراغ خانه موسى بن جعفر را گرفتند، کاروانیان وقتى به در خانه امام آمدند، متوجه شدند که آن حضرت به مسافرت رفته است. خستگى راه و نبود امام هفتم (ع) سخت بر کاروانیان گران آمد، ناگهان یکى از دختران آن حضرت سکوت غمبار کاروانیان را شکست و فرمود: پرسش‏هاى خود را به من بدهید تا به تمام آنها پاسخ دهم. پاسخ‏ها را با دقت تمام نوشت و به کاروانیان باز گرداند. کاروانیان شگفت زده به پاسخ‏ها نگریستند و با سبک شدن بار غم و اندوه‏شان راه دیار خویش در پیش گرفتند. در مسیر راه به امام هفتم(ع) برخوردند و داستان پاسخ گویى دخترش فاطمه معصومه را بازگو نمودند و پاسخ‏ها را به او نشان دادند، حضرت لبخندى زد و سه بار فرمود: «فداها ابوها؛ پدرش فدایش باد.»(30)
حضرت معصومه (س) علاوه بر پاسخگویى به سؤالات شرعى مراجعه کنندگان، احادیثى را نیز از خود به یادگار گذاشته است.
قابل ذکر است تاریخ اسلام بانوان محدّثه متعددى را در صفحات خویش جاى داده است که این محدّثات در عصر رسالت به 45 نفر و در عصر امیرمؤمنان على(ع) به سیزده نفر و همچنین راویان زن از فاطمه زهرا(س) به هفت نفر از امام حسن(ع) به چهار نفر، راویان زن از امام حسین به سه نفر، از امام سجاد(ع) به سه نفر، امام باقر(ع) چهار نفر، امام صادق(ع) 33 نفر، امام کاظم(ع) به پنج نفر، امام رضا(ع) به هشت نفر، و از امام جواد(ع) به پنج نفر و از امام هادى (ع) به سه نفر، و از امام حسن عسکرى(ع) به یک نفر مى‏رسند.(31)
در بین این محدّثه‏ها نام فاطمه معصومه سلام‏اللّه علیها در بین راویان پدرش امام هفتم(ع) و برادرش حضرت رضا(ع) مى‏درخشد. که به نمونه از روایات آن بانو اشاره مى‏شود.
1- حضرت فاطمه معصومه از فاطمه دختر امام صادق(ع) از فاطمه دختر امام باقر(ع)، از فاطمه دختر امام سجاد(ع) از فاطمه و سکینه دختران امام حسین (ع) از ام کلثوم دختر فاطمه زهرا(س) از فاطمه زهرا نقل مى‏کند که فرمود: «انسیتم قول رسول اللّه یوم غدیر خمٍّ :من کنتُ مولاهُ فعلى مولاه و قوله: انت منّى بمنزلة هارون من موسى ؛(32)آیا سخن رسول در روز غدیر را فراموش کردید که فرمود: هر که من مولاى اویم على مولاى اوست (و آیا فراموش کردیدکه) جایگاه تو (على) نسبت به من مانند (جایگاه) هارون (در برابر) موسى است.»
2- حب اهل بیت (ع)
حضرت فاطمه معصومه با سند فوق تا مى‏رسد به زینب دختر على(ع) و او از مادرش فاطمه زهرا(س) نقل نموده که فرمود: «الا من مات على حبّ آل محمدّ مات شهیداً؛(33) همانا هر کس با محبّت آل محمد(ص) بمیرد شهید مرده است.»
3- دوست داران على(ع)
فاطمه معصومه(ع) از فاطمه دختر امام صادق (ع) با همان سند فاطمیات نقل مى‏کند تا مى‏رسد به ام کلثوم دختر امیرالمؤمنین(ع) و او از فاطمه زهرا(س) نقل مى‏کند که پیامبر اکرم(ص) فرمود: «هنگامى که مرا به آسمان بردند داخل بهشت شدم، در آنجا قصرى از درّ سفید میان خالى دیدم که داراى درى بود زینت شده با درّ و یاقوت و روى آن پرده‏اى آویخته بود. وقتى سر بلند کردم دیدم بر بالاى آن نوشته‏اند «لا اله الّا اللّه، محمد رسولُ اللّه، علىّ ولى القوم ؛ خدایى جز خداى یگانه نیست، محمد رسول خداست، على ولىّ و صاحب اختیار مردم است و بر پرده نوشته شده بود: «بخٍ بخٍ مَن مثل شیعة علىٍّ؛ به به چه کسى مانند شیعه على است.»
وقتى داخل شدم قصرى از عقیق سرخ در آن دیدم که وسط آن خالى بود این خانه نیز درى داشت که پرده‏اى مزیّن به زبرجد بر آن آویخته بود. وقتى سرم را بلند کردم دیدم بر او نوشته «محمّد رسول الله، على وصىّ المصطفى ؛ محمد رسول خدا، على وصى مصطفى است.» و بر پرده نوشته بود «بشّر شیعةَ علىٍّ بطیب المولد؛ به شیعه على بشارت بده به حلال زادگى.» وقتى وارد شدم به قصرى از زمرد سبز رسیدم که زیباتر از آن را هرگز ندیده بودم. درى از یاقوت قرمز داشت که با انواع لؤلؤ زینت شده بود. بر پرده آن نوشته بود «شیعة علىّ هم الفائزون، شیعیان على رستگارانند، پرسیدم: دوست من جبرئیل، این کاخ از آن کیست؟
پاسخ داد: «یا محمّد، لابن عمّک و وصیّک علىّ بن ابى طالب(ع) یحشر النّاس کلّهم یوم القیامة حفاةٌ عراة الّا شیعة علىّ...؛ اى محمد! این خانه پسر عمو و جانشین تو على بن ابى طالب است، در روز قیامت همه مردم پا برهنه و عریان محشور مى‏شوند، جز شیعیان على، و همه مردم با نام مادرشان صدا مى‏شوند جز شیعیان على که با نام پدرانشان خوانده مى‏شوند.
درباره راز این مسئله پرسیدم، پاسخ داد: «لانّهم احبّوا علیّاً فطاب مولدهم ؛ چون على را دوست داشتند و لادتشان پاک (وحلال) گردید.»
4- پاکیزگى امام حسین (ع)
فاطمه معصومه با سندش تا مى‏رسد به صفیّه عمّه پیامبر اکرم نقل نموده که وقتى امام حسین متولد شد من پرستارش بودم. پیامبر(ص) فرمود: عمه جان فرزندم را نزد من آور، «فقلت: یا رسول الله انالم ننظفه لله فقال: یا عمه انت تنظفه ان اللّه تبارک و تعالى قد نظفه مطهّرة؛ عرض کردم، اى رسول خدا! من او را پاکیزه نکرده‏ام (و نشسته‏ام) فرمود: عمه! تو مى‏خواهى او را پاک کنى؟ خداوند او را پاکیزه و مطهر کرده است.»(34)
5- آن بانوى مکرمه هنگامى که در ساوه بیمار گشت به اطرافیان خویش فرمود: مرا به قم ببرید زیرا از پدرم شنیدم که فرمود: شهر قم مرکز شیعیان ما مى‏باشد.»(35)
منزلت معصومه در نزد امامان (ع)
امام صادق(ع) او را شفیعه روز جزا، و فرزند خود دانسته و زیارت او را باعث وجوب بهشت دانسته است و امام باقر(ع) او را کریمه خطاب نموده است و حضرت رضا(ع) او را معصومه خوانده و پاداش زیارت او را بهشت دانسته است و امام جواد(ع) نیز پاداش زیارت او را (36) بهشت معرفى کرده است. و امام زمان (ع) نیز براى عمه‏اش احترام فراوان قائل شده و هر گاه لازم بداند به زیارت آن بانو مى‏آید، و بزرگان خوابهاى متعددى درباره تشریف فرمایى آن حضرت به حرم حضرت معصومه (ع) نقل کرده‏اند.(37)
منزلت کریمه اهل بیت در نزد علما و مراجع‏
در این زمینه قصّه‏ها و گفته فراوان است به صورت فهرست وار به نمونه‏هایى اشاره مى‏کنیم:
1- صدرالمتألهین شیرازى: هرگاه شبهه‏اى برایم پیش مى‏آمد کنار قبر حضرت معصومه(س) در قم (از کهک) مى‏آمدم و از آن حضرت استمداد مى‏کردم و شبهه فلسفى من حل مى‏شد.(38)
2- شیخ عباس قمى: افضل دختران حضرت موسى بن جعفر سیده جلیله معظمه فاطمه بنت امام موسى بن جعفر(ع) معروفه به حضرت معصومه است که مزارش در بلده طیّبه قم است.(39)
3- آیةاللّه بروجردى: شاه وقت عربستان از آیةاللّه بروجردى درخواست ملاقات مى‏کند، ایشان درخواست ملاقات را رد مى‏کند و مى‏فرماید: این شخص اگر قم بیاید به زیارت حضرت معصومه(س) نرود توهین به آن حضرت خواهد شد و من تحمّل آن را ندارم به هیچ وجه.(40)
4- آیة الله اراکى، نامبرده در مقدّمه حاشیه «دُررالاصول» مى‏نویسد: «هر چند به خاطر کمى استعداد و اندک بودن وقت، من شایسته این کار (نوشتن حاشیه) نبودم ولى با تکیه به توجّه حضرت فاطمه (س) این کار را در جوار این بقعه منوره و با توسّل به لطف و عنایت آن بزرگوار انجام دادم...»(41)
5- آیةاللّه مرعشى: معظم له هنوز در قید حیات بود، فرمود: تا کنون شصت سال است که هر روز من اولین زائر حضرتم.(42)
6- علامه طباطبائى(ره): هنگام روزه پیش از افطار به حرم ملکوتى کریمه اهل بیت حضرت معصومه مشرف مى‏شد و با بوسه بر مزار آن بانوى بزرگ عالم اسلام روزه خود را مى‏گشود.(43)
7- آیةاللّه گلپایگانى: طلاب عزیز بر شماست که قصد را خالص کنید و ارتباط مداوم خود را با ائمه اطهار(ع) مخصوصاً حضرت صاحب و مولایم حضرت ولى‏عصر(ع) تداوم بخشید و کثرت تلاوت قرآن کریم و ادعیه صالحه و عرض اخلاص و ادب به دُخت حضرت موسى بن جعفر(ع) و اینها همه رمز موفقیّت و توفیق در راه ادامه تحصیل ما است.(44)
حسن ختام را اشعارى از آیةاللّه صافى گلپایگانى قرار مى‏دهیم:
این بارگه که خاک درش مشک ازفر است‏
بویش چو بوى خلد برین روح پرور است‏
درا الشفا و عقده گشا و فرح فزاست
باب امان زمحنت فرداى محشر است‏
طور حضور و مطلع نور و مطاف حور
آرامگاه دختر موسى بن جعفر است‏
خاتون دین پناه که برهان عزّتش
هر صبح و شام صیحه اللّه اکبر است‏
هر کس درى به خانه و راهى گزیده است
چشم امید لطفى صافى بر این در است‏
پى‏نوشت‏ها: -
1. محمد تقى مدّاح.
2. ابن جوزى، تذکرة الخواص، ص 315، و ر.ک: محمد باقر مجلسى، بحار الانوار، ج 48، ص 286، و ص 317، سید جعفر آل بحرالعلوم، تحفة العلوم، ج 2، ص 37.
3. ابن القادر زیارتنامه‏اى در کتاب انوار المشعشعین، شیخ محمد على بن حسن کاتوزیان تهرانى، 1327 هجرى، ج 1، ص‏211 آمده، و کریمه اهل بیت، على اکبر مهدى پور، 1415ه.ق، ص‏38.
4. ملبوبى،منهاج الدّموع، ص 441، محمدى اشتهاردى، حضرت معصومه، فاطمه دوم، ص 131.
5. محمد باقر مجلسى، بحارالانوار، ج 6، ص 117، دراالکتب الاسلامیه، و ج 99، بیروت، دار احیاء التراث العربى، ص 267،حدیث‏5.
6. بحار الانوار، ج 60، ص 212، دار مکتب الاسلامیه، مستدرک الوسائل، ج 10، ص 204و بحار چاپ بیروت، مؤسسه الوفا، ج 57، ص 212، حدیث 21.
7. بحار الانوار، ج 60، ص‏216، ج 48، ص 317، و چاپ بیروت، ج 57، ص 214، حدیث 31.
8. شیخ عباس قمى، سفینةالنبى،ج 2، ص 447.
9. مجالس المؤمنین، ج 1، ص 83، و بحارالانوار، بیروت، ج‏57، ص 215، روایت 32.
10. بحار الانوار، ج 60، ص 216، تاریخ قم، ص 100.
11. بحار الانوار، ج 60، ص 214،دارالکتب الاسلامیه تاریخ قم، ص 98، چاپ بیروت،ج 57، ص 214.
12. بحار الانوار، ج 60، ص 212، تاریخ قم، ص 98.
13. همان، ص 214، تاریخ قم، ص 98.
14. بحارالانوار، ج 60، ص 228، مجالس المؤمنین، ج 1، ص‏83.
15. بحار الانوار، ج 60، ص 213، و ج 57، چاپ بیروت.
16. همان، ص 213، تاریخ قم، ص 95.
17. همان، ص 217، و ج 57، چاپ بیروت، ص‏57.
18. همان، ص 216،چاپ بیروت؛ج 57، ص 216؛ تاریخ قم، ص‏100، اسراء، آیه 5.
19. همان، تاریخ قم، ص 100، و روضه کافى، ص 175، تفسیر عیاشى، ج 2، ص 281، تفسیر برهان، ج 2، ص 416.
20. بحار الانوار، ج 48،ص 317، بیروت.
21. همان، ص 316.
22. سفینة البحار، ج 2، ص 376.
23. هر کس معصومه را در قم زیارت کند مثل این است که مرا زیارت نموده، ناسخ التواریخ، ج 3، ص‏68و ریاحین الشریعه، ج 5، ص‏35.
24. محمد على کانوزیان، انوار المشعشعین، ج 1، ص 211.
25. کریمه اهل بیت (ع)، مهدى پور، ص 43-45، حضرت معصومه، فاطمه دوم، ص 139.
26. جامع احادیث الشیعه، ج 12، ص 617، بحار، ج 60، ص 216، و ج 102، و مجالس المؤمنین، ج 1، ص 83، بیروت ج 57، ص 367.
27. بحار الانوار، ج 99، ص 267، بیروت.
28. همان.
29. کریمه اهل بیت، على اکبر مهدى پور، ص 171، تاریخ اهل بیت، ص 82.
30. ر.ک اعلام النشا، ص 692، بارگاه معصومه تجلیگاه فاطمه زهرا، سید جعفر میر عظیمى، ص 35-43.
31. الغدیر، علامه امینى، ج 1، ص 197، بحار الانوار، ج 36، ص 353، عوالم، ج 1، ص 353، حدیث 2.
32. عوالم، ج‏21، ص 354، حدیث‏3، آثار الجنة، ج 1، ص 8-9، اللؤلؤ المشمینة، ص 217.
33. بحار الانوار، ج 68، ص 77، عوالم ج‏21، ص 325، ینابیع المودّه، ص 257، المسلسلات، شیخ ابوجعفر بن احمد قمى، ص‏108.
34. بحار الانوار، ج 43، ص 243.
35. دریاى سخن، سقازاده تبریزى به نقل بارگاه فاطمه معصومه، همان، ص 45-46.
36. برگرفته از روایاتى پیش گفته.
37. انوار المشعشعین، ج 1، ص 212، بارگاه فاطمه معصومه، همان، ص 46.
38. حسین مظاهرى، جهاد با نفس، ج 4، ص 185.
39. منتهى الآمال، ص 844.
40. مجله حوزه، شماره 43.
41. بارگاه معصومه، همان، ص 110.
42. همان، ص 119، فروغى از کوثر، ص 55.
43. جواد محدثى، پیام زن، ص 17، شماره 11بهمن 71.
44. وصیت نامه آیةالله گلپایگانى، ص 2.