برجسته کردن هویت اسلامى‏

وظیفه حاکمیت‏
در دیدارى که چندى قبل مقام معظم رهبرى با مسؤولان نظام و کارگزاران گذشته و حال داشتند با توجه به این که این سال هم به نام مبارک پیامبر اعظم صلى اللّه علیه و آله و سلّم نامگذارى شده مطالب بسیار مهمى را بیان فرمودند که نباید از دید مسؤولان در دولت و مجلس و قوه قضائیه و وزیران و مدیران دور بماند. این مقال توصیه‏هاى معظم له را از زاویه شعائر اسلامى و هویت دینى در چهره جامعه مورد توجّه قرار مى‏دهد. ایشان در بخشى از سخنان خود فرمودند: وظیفه دولت است هویت اسلامى را در دید جهانیان برجسته کنند، الگو به دیگران بدهند، فضیلت‏هاى اخلاقى را رشد دهند.
یکى از وظائف مهم حکومت اسلامى سالم سازى فضاى اجتماعى و دفاع از ارزشهاى دینى است، چرا که فضاى اجتماعى و سلامت آن از یکسو هویت اسلامى را در نگاه دیگران برجسته مى‏نماید و از سوى دیگر زمینه رشد و پویائى فرهنگ و اخلاق را فراهم مى‏سازد. از اینرو دو اصل «امر به معروف ونهى از منکر» در اسلام به عنوان یک فریضه بنیادین عنوان شده و قرآن کریم به صراحت وظیفه دولت را اجرائى کردن امر به معروف و نهى از منکر دانسته و مى‏فرماید: «الذین ان مکناهم فى الارض اقاموا الصلواة و اتوالزکات و امروا بالمعروف و نهوا عن المنکر...» آنانکه اگر در زمین قدرت و حاکمیت دادیم نماز را بپادارند و زکات را به نیازمندان برسانند و به نیکى‏ها فرمان دهند و از منکرات جلوگیرى کنند.
در این آیه کریمه به چهار وظیفه حکومت تصریح شده است:
1- اقامه نماز.
اقامه نماز فراتر از نماز خواندن شخص حاکم است. این یک وظیفه شخصى اوست که هر فرد مسلمان بدان مکلف است. وقتى قرآن از اقامه نماز به عنوان یک وظیفه حکومتى سخن مى‏گوید، ترویج نماز و اشاعه فرهنگ عبودیت را در گستره جامعه منظور نظر دارد. احیاى این فریضه دینى از سوى حاکمیت به فراهم ساختن شرائط برگزارى نماز و ترویج آن در کشور اسلامى و مساجد و مدارس و دانشگاه‏ها و دوائر دولتى و اعلام اوقات نماز بوسیله اذان و دعوت به حضور در مصلّاها و نماز خانه‏ها و کمک به برگزارى هرچه با شکوه‏تر آن است و بدون تردید مراقبت اوقات نماز و تعطیل کارهاى جارى اداره و بازار و شتافتن به نماز و متجلّى ساختن نیایش جمعى از مظاهر آن است.
براى یک کشور اسلامى بویژه کشورى مانند ایران زیبنده نیست که در اوقات نماز مردم به مشاغل دیگر پرداخته و چانه زنى بر سر مادیات آنان را از ذکر خدا و حضور در مساجد و معابد باز دارد و مع الأسف ما گرفتار چنین وضعى هستیم و ستاد اقامه نماز نیز با همه تأکید و اهتمامى که به امر نماز داشته و دارد نتوانسته تعطیلى بازار را در شهرهائى چون قم و تهران و مشهد واصفهان و سایر شهرهاى بزرگ و کوچک یک رسم جارى کند و مؤمنان نیز توجه به این موضوع نداشته و دستورالعمل جدى از سوى دولت در این خصوص داده نشده که بنظر مى‏رسد در این سهل انگارى باید تجدید نظر شود و تحولى در احیاى این شعار بزرگ اسلامى پدید آید.
یکى از مظاهر تجلّى فرهنگ دینى همان حضور جمعى مسلمین در میعادگاه عبودیت است که در نماز جمعه بحمد اللّه اجرائى شد اما در روزهاى دیگر بدان شکل جاى آن خالى است. این براى ما زیبنده نیست که بازار ابوسفیان در مکه وقت نماز بسته باشد اما بازار تهران و قم و اصفهان و مشهد در کشور ما سرگرم کاسبى و خرید و فروش باشد! بیائیم براى این امر فکر اساسى کنیم و عزمى جدى بکار گیریم و هویت اسلامى را در نگاه جهانیان بهتر به نمایش بگذاریم. در این وظیفه دولت و ملّت همه مسؤولیت دارند تا چه اندازه به آن توجه کنند؟
جنبه بازدارندگى نماز
نماز علاوه بر آنکه فریضه دینى و تجلّى بندگى و تسلیم در برابر پروردگار و شعار باشکوه اسلام است در اصلاح جامعه و تهذیب نفوس تأثیر جدى واساسى دارد که قرآن کریم به بیان آن پرداخته است: «انّ الصلوة تنهى عن الفحشاء و المنکر و لذکر اللّه اکبر» نماز از فحشاء و منکر باز مى‏دارد اما ذکر خدا بالاتر و برتر است. نماز براى یاد خدا است و این یک توجه قلبى است که اگر نماز از آن تهى شد قالبى است بدون روح و لذا قرآن کریم فلسفه و هدف از برگزارى نماز را ذکر خدا و یاد معبود دانسته است.
«اقم الصلوة لذکرى» بطور خلاصه همانگونه که در بعد تربیتى نماز تشریح شده این فریضه عمومى روح حاکم بر جامعه اسلامى را که همان خداباورى و خدامحورى و خداپرستى است، متجلّى مى‏سازد که در پرتو آن فرد و جامعه تهذیب و تربیت مى‏گردند.
حال چگونه مى‏توان مسؤولیت حکومت اسلامى را در احیاى امر نماز و اقامه و گسترش آن نادیده گرفت واز ابزارهاى حکومتى در احیاى فرهنگ نماز غفلت ورزید در حالى که قرآن آن را از وظائف حکومت اسلامى برشمرده و قصور و تقصیر از آن در پیشگاه خدا پاسخ دارد و مسؤولین کشورى باید در برابر آن پاسخگو باشند.
احیاى این فریضه از مدارس ابتدائى گرفته تا فضاى دانشگاه باید محور تعلیم و تربیت باشد چه در آموزش آن و چه در عمل به آن و براى آن امتیازى به دانش و دانشجویان داده شود چنانکه اگر در آموزش و فهم قرآن و سایر مسائل دینى و شعائر اسلامى این سیاست اتخاذ گردد جامعه در برابر هجوم فرهنگ بیگانه بیمه خواهد شد و فرهنگ زیربناى مستحکمى خواهد داشت.
همیشه این سؤال مطرح است که چرا فرهنگ ما طى سالهاى بعد از انقلاب نتوانسته نقش خود را بطور کامل ایفا کند و فارغ التحصیلان ما آنگونه که باید با معارف اسلامى و شعائر دینى و فرهنگ قرآنى آشنائى ندارند؟ و نتیجه آن مى‏شود که در سیماى بسیارى از دانش‏آموزان و دانشجویان مشاهده مى‏کنیم؟ شاید این نونهالان بى‏تقصیر باشند و قصور نهادهاى فرهنگى یا بى‏توجهى پدران و مادران در اینجا نقش آفرین باشد که عوامل تبلیغاتى بیگانه و رسانه‏ها و ماهواره‏ها بر بحران افزوده است و حاکمیت باید براى جبران آن دست به یک انقلاب فرهنگى بزند و به نسل آینده بى توجه نباشد.
البته در این میان نباید از روح مذهبى و فرهنگ دینى در میان بسیارى از دانشجویان و دانش‏آموزان و برنامه‏هاى حج و عمره و زیارت و اعتکاف و مسابقات قرآنى غفلت ورزیم و تلاش دست اندرکاران را نادیده بگیریم که این سرمایه معنوى مایه امیدوارى است و باید آن را تقویت کرد و توسعه داد و در ترویج فرهنگ و معارف اسلامى بیشتر سرمایه‏گذارى کرد. وزارتخانه هائى چون آموزش و پروش و علوم و تحقیقات و ارشاد اسلامى در صف اول این مسؤولیت قرار دارند که در این مجال پیش آمده براى حکومت اسلامى تضییع فرصت‏ها جز خسارت و ندامت ثمره‏اى نخواهد داشت تفصیل بیشتر این بحث را به مجالى دیگر موکول مى‏کنیم و به بیان بخش‏هاى دیگر آیه مى‏پردازیم.
2- زکات از سرمایه‏هاى ملى‏
از دیگر وظائف حاکمیت که آیه کریمه فوق بدان پرداخته دادن زکات است حکومت اسلامى با در دست داشتن منابع اقتصادى و ثروتهاى ملى و انفال عمومى باید در رساندن خدمات به آحاد ملت و مبارزه با فقر و محرومیت اهتمام ورزد از اینجا معلوم مى‏شود که زکات دادن حکومت فراتر از دادن گندم و جو و دیگر کالاهائى است که در باب زکات بیان شده، چرا که این وظیفه هر فرد مسلمان واجد شرائطى است که از محصولات و تولیدات (کشاورزى و دامدارى و طلا و نقره) سهمى براى نیازمندان طبق موازین فقهى اختصاص دهد. وقتى قرآن از دادن زکات به عنوان وظیفه دولت اسلامى سخن مى‏گوید، قاعدتاً ناظر به منابع ملى و انفال و درآمدهاى عمومى است که آحاد ملت در آن سهم دارند.
امروز سرمایه‏هاى ملى چون نفت و گاز یکى از بارزترین منابعى است که همه مردم باید از آن استفاده کنند و همانگونه که امروز گفته مى‏شود مردم نفت را سرسفره‏هاى خود ببینند! منظور از سفره‏ها تنها سفره آب و نان نیست بلکه مسکن و بهداشت و درمان و مسائل رفاهى و معیشتى و مادى و معنوى مردم را شامل است. اما چگونه مى‏توان به این آرمان رسید و این وعده‏هاى دولت را عملى کرد؟ آیا با این سیستم توزیع و فروش بنزین عدالت موعود قابل دسترسى است؟
امروزه بنزین از آب زلال ارزانتر است! بنزین را دولت از خارج هر لیتر پانصد تومان خریدارى مى‏کند و بدون هیچ ضابطه داده مى‏شود و دود آن به چشم اقشار محروم مى‏رود...
بطور مثال: در تهران و شهرهاى بزرگ خانواده‏هاى 4 - 5 نفره هستد که 4 تا 5 اتومبیل دارند. این خانواده‏ها که تعدادشان کم نیست هر ماه حداقل ششصد تا هشتصد لیتر بنزین مصرف مى‏کنند و هر ماه 250 تا 350 هزار تومان یارانه مى‏گیرند! یعنى دولت این مبلغ را از جیب مردم گرفته به جیب مصرف کنندگان پولدار و مرفه مى‏ریزد! هنگامى عدالت اجرا مى‏شود که معادل این مبلغ را به آن کشاورز روستائى و آن کارگر و معلم و پرستار و اقشار کم درآمد بدهد. سخن گفتن از عدالت آسان است اما عمل کردن به آن مشکل. دولت هنگامى در اجراى عدالت موفق است که افزون بر این، جلوى گرانى‏هاى نامعقول را بگیرد، زمین را از چنگال زمین خوارانى که با استفاده از قانون ظالمانه فروش یا مزایده روبه شهرکها و روستاها آورده و حق فرزندان روستائى را با خرید زمین و احتکار آن به عنوان تجارت مى‏برند، بیرون بکشد، زمین خدا را به بندگان نیازمند خدا جهت کشاورزى و تهیه مسکن واگذار کند. خلاصه آنکه ادامه وضع موجود با شعارهاى رئیس جمهور محترم همخوانى ندارد و باید براى آن چاره‏اى اندیشید که عدالت و خدمت در قالب شعار نماند.
3 - و 4- امر به معروف و نهى از منکر
اما بحث امر به معروف و نهى از منکر به عنوان وظیفه دولت اسلامى. مقصود از دولت، تنها قوه مجریه نیست بلکه همه ارکان نظام را از صدر و ذیل شامل مى‏گردد. بیائیم به داورى بنشینیم حاکمیت چقدر در اقامه معروف و مخصوصاً نهى از منکر موفق بوده است!؟ آیا اینهمه منکرات آشکار و فساد ویرانگر که حجم پرونده‏هایش در دادسراها گواهى مى‏دهد و نمودار آن در جامعه رنج مى‏دهد، چه برخوردى شده است؟ کدامیک از احکام اسلام و حدود الهى در برابر اینهمه سرقت و مروجان فحشا و دلالان ناموس و عوامل قاچاق سوخت و مواد مخدر و تولیدى‏ها و فروشگاه‏هاى لباس‏هاى مبتذل و پوشش‏هاى خلاف شرع زنان خیابانى در ملأ عام برخورد شده است؟ صدها کتاب ضد اخلاق و ضد دین چاپ و منتشر مى‏شود و در نمایشگاه کتاب زیر نظر مسؤولان به نمایش گذاشته مى‏شود، به مقدسات توهین مى‏شود و کسى جلوگیر نیست! ده‏ها فیلم سینمائى با لطائف هنرى به ارزشهاى اخلاقى و هنجارهاى اجتماعى بى حرمتى مى‏کنند و کسى مانع نیست.
دختران و زنان بازشت‏ترین هیأت و باکشف حجاب به خیابان‏ها و میادین و تفریحگاه‏ها و بعضى دانشگاه‏ها مى‏آیند و در اماکن دولتى ظاهر مى‏شوند و برخورد قانونى با آنان صورت نمى‏پذیرد و حتى همان اقدام نیروى انتظامى در تذکر و کنترل و نظارت بر خلاف انتظار مورد ایراد برخى دولتمردان قرار مى‏گیرد که نتیجه آن گستاخ‏تر شدن این زنان مبتذل پوش بوده و مردم به ما مى‏گویند پس این دولت اصولگرا که چشم امید به سوى آن بود در باب فرهنگ و لباس و کتاب و فیلم و سینما و غیره چه کرده است؟!
در دولت گذشته مردم شاهد تساهل و تسامح و چراغ سبز به هنجارشکنان بودند که این چراغ سبز هنوز روشن است و آقایان بى تفاوت از کنار آن مى‏گذرند. اینها است که موجب سستى باورها و ناامیدى‏ها مى‏شود و حاکمیت در همه شاخه‏هایش بویژه دولت نباید از کنار آن بى تفاوت بگذرد.
امید مردم این بود که با هماهنگى که میان سه قوه وجود دارد بهتر عمل شود، تحوّل و انقلابى در فرهنگ و عملکرد بوجود آید که متأسفانه اثرى از آن دیده نمى‏شود و این خطرناک است. راستى ما چه پاسخى در برابر تضییع امر به معروف و نهى از منکر داریم؟! امروزه مجموعه قدرت در اختیار اصولگرایان است هرچند در بدنه نظام و مدیریت‏هاى میانى موارد نامطلوبى احتمالاً وجود داشته باشد با این حال قانون الهى و مصوبات مجلس‏هاى گذشته و حال در برخورد با هنجار شکنى‏ها به اجرا در نمى‏آید. نتیجه این مى‏شود که ملاحظه مى‏کنیم، شیوع مواد مخدر، کشف حجاب و تظاهر به فسق، شیوع رشوه در دستگاه‏هاى قضائى و ادارى و خودسرى متخلّفان در حقوق ملى و گرانى و گرانفروشى و افزایش‏هاى بى‏رویه تعرفه‏ها بوسیله برخى از ارکان دولت و زیرمیزى حتى در بخش درمان و دارو و زمین خوارى و رانت و غیره...
پس آن شعارهائى که مى‏گفت: مفسدان اقتصادى را افشا مى‏کنیم، تیغ عدالت فاصله‏هاى ساختگى را بر مى‏دارد، ارزشهاى دینى به جامعه برمى گردد، چه شد؟!
بنظر اینجانب دولتمردان ما از مردم عقب افتاده‏اند و باید خود را به قافله ملت برسانند، این مردم که با تمام وجود نسبت به مسؤولان در هر شهر و روستا ابراز احساسات مى‏کنند و با اجتماعات میلیونى به آنان خوش آمد مى‏گویند از آنها انتظاراتى دارند که اگر برآورده نشود و وعده‏ها در قالب الفاظ بماند عواقب نامطلوبى خواهد داشت. ابراز علاقه این ملت به مسؤولان همراه با انتظارات است، انتظارات در مسائل مادى و معنوى و فرهنگى و بهداشت و مسکن و اشتغال و اصلاح فرهنگ اجتماعى و تحقق به آرمانهائى که به پاى آن عزیزان و فرزندانشان را قربانى کردند. آقایان مسؤولین! زمان بسیار حساس و وقت تنگ و زمان به سرعت مى‏گذرد. جاى درنگ نیست، بیائید همه دست در دست یکدیگر نهاده و با جبران کاستى‏ها و تقصیرها دَینِ خود را به ملت ادا کنیم با تمام توان به یارى اسلام بشتابیم، ناهنجاریهائى که با سکوت ما رشد کرد و مفاسدى که زیرنگاه بعض مسؤولین نظام و سکوت آنها گسترش یافت با امر و نهى و قانون و اجرا و اقامه حدود الهى از میان برداریم که اینست وظیفه مقرر قرآنى و قانونى و پیروى از سنت پیامبر اعظم صلى اللّه علیه و آله وسلّم.