گواهان روز قیامت‏

یکى از مواقف روز قیامت موقفى است که گواهان درباره اعمال انسان‏ها گواهى مى‏دهند و به همین جهت قرآن مجید روز قیامت را به عنوان «یوم یقوم الأشهاد یعنى ؛ روزیکه شاهدان براى اداى شهادت قیام مى‏کنند» معرفى مى‏کند.
شاید فلسفه برانگیختن این همه شاهد براى اعمال انسانها با اینکه خود همه حقایق و اسرار را مى‏داند این است که این موضوع در ترغیب مردم به انجام اعمال نیک و همچنین در بازداشتن آنها از اعمال بد تأثیر بسزائى دارد زیرا هنگامى که مردم بدانند که غیر از خداوند کریم شاهدان بسیارى مراقب اعمال آنها مى‏باشند و آنها را زیر نظر دارند و در صحنه قیامت همه آنها در پیشگاه حضرت حق و در حضور خلائق شهادت خواهند داد این موضوع در سرافرازى و سربلندى نیکان و سرشکستگى و افتضاح بدان فوق العاده مؤثّر است و در نتیجه در ترغیب به انجام حَسَنات و بازداشتن از سیّئات و گناهان تأثیر مى‏گذارد.
روزى که زمین بوسیله نور پروردگار روشن گردیده است تمام جریانها و حقایقى که در دنیا بوقوع پیوسته را آشکار کرده است و نامه‏هاى اعمال انسانها در پیشگاه عدل الهى نهاده شده و پیغمبران الهى و گواهان اعمال انسان‏ها احضار شده‏اند و میان مردم بر اساس حق و عدالت قضاوت صورت مى‏گیرد و به هیچ کس ظلم و ستم نخواهد شد در آنروز گواهان اعمال به این شرح است:
1- خداوند متعال‏
2- پیامبران الهى(ع)
3- جانشینان پیمبران علیهم السّلام‏
4- فرشتگانى که از جانب حضرت حقّ بر ثبت و ضبط اعمال گماشته شده‏اند
5 - زمانى که در آن زمان انسان مرتکب عمل شده است‏
6- سرزمینى که انسان در هنگام انجام عمل در آن مى‏زیسته است‏
7- اعضاء و جوارح انسانها گواهى خداوند متعال‏
نخستین شاهد اعمال، در روز قیامت خداوند متعال است، قرآن کریم در 18 مورد شهادت خداوند نسبت به اعمال انسانها را مورد تذکّر و تأکید قرار داده است که یکى از آن موارد به این تعبیر است:
«یَومَ یَبعَثُهُم اللّهُ جَمیعاً فَیُنَبِّئُهُم بِما عَمِلوا اَحصیه اللّهُ و نَسُوهُ وَ اللّهُ على کُلِّ شى‏ءٍ شَهید.»
روزى که خداوند همه مردم را بر مى‏انگیزد و آنها را از آن‏چه که در دنیا انجام داده‏اند آگاه مى‏سازد و همه آن اعمال را که آنها فراموش کرده‏اند خداوند با شماره و عدد مى‏شمارد و خداوند بر همه موجودات گواه است. گواهى پیغمبران و امامان‏
آیاتى از قرآن مجید با تعبیراتى از قبیل «و یوم نبعث من کلّ امّةٍ شهیداً» یعنى روزى که از هر امّتى شاهدى را بر مى‏انگیزیم دلالت بر این مطلب دارند که خداوند در روز قیامت با هر ملّتى شاهدى را بر مى‏انگیزد تا به اعمال آن امّت گواهى بدهد مفسّران قرآن در تفسیر این قبیل از آیات قرآن شاهدى که با هر امّت بر انگیخته مى‏شود را به پیغمبر آن امّت در عصر و زمان خود و از آن پس به امامى که قائم مقام آن پیغمبر است تفسیر کرده‏اند.
در تفسیر مجمع البیان مى‏گوید: این نمونه از آیات دلالت دارند که خداوند در هر عصرى در میان مردم کسى که گفتار او حجّت است را قرار داده است و هیچ عصرى از اعصار از وجود چنین کسى خالى نیست و از حضرت صادق علیه السلام نقل مى‏کند که حضرتش مى‏فرمایند:
براى هر عصرى و هر امّتى امامى وجود دارد و آن امّت در روز قیامت با امام خود محشور مى‏گردد. گواهى فرشتگان‏
خداوند متعال نگهبانانى از فرشتگان بر انسانها گماشته است که از طرفى وجود آنها را در برابر عواملى که حیات و هستى آنها را به مخاطره مى‏افکند و به نیستى و نابودى تهدید مى‏کند حفاظت مى‏کنند و از طرف دیگر مراقب اعمال آنان مى‏باشند و کلّیه کردارها و گفتارهاى آنها را ضبط و بایگانى مى‏نمایند و در این رابطه آیاتى از قرآن مجید مطالبى را بیان مى‏کنند مثلاً در موردى مى‏گوید:
«و السّماء و الطارق و ماادریک مالطارق النّجم الثّاقب ان کل نفسٍ لمّا علیها حافظ.»
سوگند به آسمان و ستارگانى که شبها نمودار مى‏گردند و تو چه مى‏دانى که طارق یعنى ستارگانى که شبها نمودار مى‏شوند از لحاظ عظمت چیست؟ آنها ستارگانى هستند (با فاصله هزاران سال نورى و قدرت درخشندگى هزاران برابر خورشید و نیز وزن و حجم هزاران برابر خورشید در پهنه فضا حرکت مى‏کنند) که نورشان اعماق فضا را مى‏شکافد، بر هر فردى حافظ و نگهبان گماشته شده است. شهادت زمانها
«عن جعفر بن محمد الصادق عن ابیه عن آبائه قال ما من یوم یأتى على ابن آدم الّا قال له ذلک الیوم یا ابن آدم انا یوم جدید و انا علیک شهید فافعل فىّ خیراً و اعمل فىّ خیرا اشهد لک یوم القیامة فانّک لن ترانى بعدها ابدا.؛حضرت صادق علیه السّلام از پدر بزرگوار خود و او هم از پدران بزرگوار خویش علیهم السلام نقل کردند که فرمودند: هر روزى از روزها که پدید مى‏آید فرزندان آدم را صدا مى‏زند و مى‏گوید من روز تازه‏اى هستم و بر اعمال شما گواه مى‏باشم در این چند ساعتى که همراه من مى‏باشى، بکوش که کار نیک انجام بدهى که من در روز قیامت در نزد پروردگار شهادت خواهم داد و مرا دیگر - جز در روز قیامت که براى گواهى دادن بر اعمال تو خواهم آمد - نخواهى دید. شهادت مکانها
مکانها، سرزمینهائى که انسان در آنها بسر مى‏برده و در آن به انجام اعمال - چه نیک و چه بد - پرداخته است در روز قیامت شهادت مى‏دهد که در این مورد قرآن مجید مى‏گوید: «بسم اللّه الرحمن الرّحیم اذا زلزلت الارض زلزالها و اخرجت الارض اثقالها و قال الانسان مالها یومئذ تحدّث اخبارها.»
هنگامى که به سخت‏ترین زلزله‏هاى خود بلرزه درآید و اجساد مردگان را از دل خاک بیرون بیفکند انسان با تعجب مى‏گوید براى زمین چه حادثه‏اى پیش آمده است؟ آنروز زمین همه جریانها و اعمالى که در روى آن واقع شده است را بازگو مى‏کند. شهادت اعضاى بدن‏
یکى دیگر از گواهان روز قیامت اعضاى بدن انسان است قرآن کریم مى‏فرماید:
«یوم تشهد علیهم السنتهم و ایدیهم و ارجلهم بما کانوا یعملون؛ روزى که زبانها، دستها و پاهاى انسانها به آن‏چه که در دنیا انجام داده‏اند شهادت مى‏دهد و نیز مى‏گوید: «الیوم نختم على افواههم و تکلّمنا ایدیهم و تشهد ارجلهم بما کانوا یکسبون؛امروز بر دهان آدمیان مُهر مى زنیم و دستهاى آنها با ما حرف مى‏زند و پاهاى آن‏ها به آنچه که در دنیا انجام داده‏اند گواهى مى‏دهد.
به امید روزى که اعمال ما به گونه‏اى باشد که گواهان مؤیّد ما باشند و در پیشگاه الهى سربلند باشیم.