صبر و استقامت‏

رسولخدا صلى اللّه علیه و آله و سلّم:
«عَلامَةُ الصّابِرِ فى ثَلاثٍ: اَوَّلُها اَن لایَکسُلَ وَ الثّانِیَةُ اَن لایَضجُرَ وَ الثّالِثَة اَن لا یَشکُو مِن رَبِّهِ تَعالى...» (علل الشرایع، ص 498)
صابر سه علامت دارد: 1- کسل نمى‏شود 2- از سختى‏ها ناراحت نمى‏شود 3- از خداى عزیز شکایت نمى‏کند. رسولخدا صلى اللّه علیه و آله و سلّم:
«اَلصَّبرُ ثَلاثَةٌ: صَبرٌ عِندَالمُصیبَة وَ صَبرٌ عَلى الطاعَة وَ صَبرٌ عَنِ المَعصِیَة.» (جامع السعادات، ج 3، ص 231)
صبر سه نوع است: صبر بهنگام مصیبت، صبر براى انجام عبادت نیکو، صبر براى ترک گناه و معصیت. رسولخدا صلى اللّه علیه و آله و سلّم:
«مِن کُنُوزِ البِّرِ:اِخفاءُ العَمَلِ وَ الصَّبرُ عَلى الرَزایاء و کِتمانُ المَصائِب» (عیون الاخبار، ج 2، ص 38)
از گنج‏هاى خوب این است که عمل را مخفیانه انجام دهى، در برابر مصیبتها صبر کنى و مصیبتها را (از آنانکه لایق نیستند) کتمان نمائى. امام على علیه السلام :
«اِحذَر اَن یَراکَ اللّهُ عِندَ مَعصِیَتِهِ اَو یَفقُدَکَ عِندَ طاعَتِه فَتَکُونَ مِنَ الخاسِرینَ فَاِذا قَویت فَاقو عَلى طاعَةِ اللّهِ فَاِذا ضَعُفتَ فَاضعُف عَن مَعصِیَةِ اللّهِ.» (وسائل الشیعه، ج 11، ص 189)
از اینکه خدا ترا در حال انجام گناه و یا ترک کردن اطاعتش ببیند دورى کن که در این هنگام از زیانکاران خواهى بود پس تلاشت را براى انجام عبادت خدا و سستى خویش را در عصیان خدا بکار ببر. امام على علیه السلام :
«ثَلاثٌ بِهِنَّ یَکمُلُ المُسلِمُ: التَفَقّه فى الدّینِ، التَّقدیرُ فى المَعیشَةِ وَ الصَّبرُ عَلى النَّوائِب.» (تفسیر نور الثقلین، ج 2، ص 285)
مسلمان به سه چیز کامل مى‏گردد: تفقه در دین، ارزیابى و کنترل خرج و صبر در برابر سختى‏ها. امام على علیه السلام :
«انّا وَجَدنا الصَّبرَ على طاعَةِ اللّهِ اَیسَرُمِنَ الصَّبرِ عَلى عَذابِه»
(ارشاد القلوب، ص 126)
ما درک کرده‏ایم که صبر براى فرمان خدا آسانتر از صبر بر عذاب خداست. امام باقر علیه السلام:
«مَن لایُعِدِّ الصَّبرَ لِنَوائِبِ الدَّهر یَعجُز»
(الحقائق، ص 140، و اخلاق شبر، ص 229)
کسى که براى مصیبتهاى روزگار آماده نیست عاجز است. امام باقر علیه السلام:
«مَن صَبَرَ عَلى مُصیبَةٍ زادَه اللّهُ عِزّا اِلى عِزّه وَ اَدخَلَه الجَنَّة مَعَ مُحَمّدٍ وَ آلِ بَیتِهِ.» (ثواب الاعمال، ص 235)
کسى که در گرفتارى‏ها صبر کند خدا بر عزت او بیفزاید و با محمد(ص) و اهل بیت او را در بهشت محشور گرداند. امام باقر علیه السلام:
«اَلصَّبرُ صبران: صَبرٌ على البلاء حسن جمیلٌ و افضل الصّبر الورع عن محارم اللّه تعالى.» (الحقائق، ص 142)
صبر بر دو نوع است: صبر بر سختیها خوب و جالب است. و بهتر از این صبر، خود نگهدارى و پرهیز از کارهائى که خدا حرام کرده است. امام صادق علیه السلام:
«اِنَّ الصَّبرَ وَ البِرَّوَ الحِلمَ وَ حُسنُ الخُلقِ مِن اَخلاق الاَنبِیاء»
(خصال، ج 1، ص 251)
صبر، نیکوکارى، بردبارى و خوش خلقى از صفات پیامبران است. امام صادق علیه السلام:
«مَن اِبتَلى مِنَ المُؤمِنینَ بِبَلاءٍ فَصَبر عَلَیه کانَ لَهُ مِثل اَجرِ اَلفَ شَهیدٍ» (الحقائق، ص 140، و اخلاق شبر، ص 226)
مؤمنى که به بلائى گرفتار گردد و صبر کند، پاداش هزار شهید را خواهد داشت. امام صادق علیه السلام:
«عَلَیکَ بِالصَّبرِ فى جَمیعِ اُمُورِکَ فَاِنَّ اللّهَ عَزَّ وَ جَلّ بَعَثَ مُحَمَّداً(ص) فَاَمَرَهُ بِالصَّبرِ وَ الرِّفقِ...» (جامع السعادات، ج 3، ص 234)
باید در تمام کارهاى خود صبر کنى، زیرا خداى عزیز محمد(ص) را که به پیامبرى مبعوث نمود، به او دستور داد که صبر و مدارا را پیشه خود سازد.