فاطمه معصومه(س) کریمه اهل بیت(ع)

در روز اول ذیقعده سال 173 هجرى قمرى در شهر مدینه مولودى پاک پا به عرصه وجود نهاد و مدینة النبى و بیت امامت را به نور جمال خویش روشن ساخت.
مادرش نجمه بانوى کمال یافته‏اى بود که حمیده خاتون مادر امام کاظم علیه السلام درباره‏اش فرمود: «هرگز بهتر از او ندیده‏ام.»(1)
ده سال از عمر با برکتش گذشته بود که با شهادت پدر بزرگوارش حضرت موسى بن جعفر علیه السلام در زندان هارون روبرو شد و از آن پس تحت هدایت و سرپرستى برادر والامقامش حضرت رضا علیه السلام قرار گرفت.
حضرت رضا علیه السلام در پى توطئه مأمون عباسى ناچار شد راهى خراسان شود و در روز پنجم یا ششم رمضان سال 200 هجرى قمرى عنوان ولایتعهدى تحمیلى را بپذیرد.
یک سال پس از این رویداد فاطمه معصومه علیها السلام براى حمایت از ولایت و دیدار با برادر به همراه جمعى از برادران و برادرزادگان راهى خراسان شد تا غم پرسوز فراق برادر را به پایان رساند و از نزدیک یار دلسوز مقام رهبرى گردد و در غم و شادى برادر و امامش شریک شود. مطابق پاره‏اى از روایات، هنگامى که به ساوه رسید دشمنان خاندان رسالت در یک جنگ نابرابر، برادرش هارون و جمعى از همراهانش را به شهادت رساندند و در ظرف غذاى آن حضرت زهر ریخته در نتیجه آن بانو مسموم و مریض شد و به سفارش آنحضرت در تاریخ 23 ربیع الاول سال 201 هجرى قمرى به شهر قم وارد و در منزل موسى بن خزرج اقامت گزید و پس از 16 یا 17 روز اقامت و عبادت سرانجام در سن 28 سالگى در دهم ربیع الثانى به سراى باقى شتافت و مردم قم و شیفتگان به خاندان رسالت را در غمى بزرگ رها نمود. پیکر مطهره‏اش پس از تشییع به خاک سپرده شد تا پناهگاه عارفان و ملجأ روحانیان و دعوت کنندگان به اسلام راستین در طول تاریخ گردد.

ایّام معصومیّه‏
گرچه به روایت معتبرى پیرامون تولد دقیق این بانوى مجللّه دست نیافتیم امّا با توجه به روز وفاتش که دهم، یازدهم و دوازدهم ذکر شده شایسته است امّت حزب اللّه این سه روز را به عنوان ایام معصومیّه به سوگوارى پرداخته و از این بانوى با عظمت که فاطمه دیگرى از آل محمد(ص) و اختر تابنده ولایت است تجلیل شایان نمایند.
کریمه اهل بیت هرچند عمرى کوتاه داشت امّا در همین دوره مختصر توانست به مقامات عالیه‏اى در علم و معنویت دست یابد چنانچه در زیارتنامه غیر معروفه آن حضرت از معصومین علیهم السلام خطاب به آن بزرگوار رسیده است که: «السلام علیک ایتها الطاهرة الحمیدة البرّة الرشیدة التقیّة النقیة الرضیّة المرضیّة؛(2) سلام بر تو اى پاک سرشت و پاک روش، اى ستوده، اى نیکوکار، اى بانوى رشد یافته و پاک و پاکیزه و اى بانوى شایسته و پسندیده.»
در این فراز، حضرت معصومه سلام اللّه علیها با هشت لقب که هر کدام بیانگر یکى از ابعاد شخصیّت اوست، تمجید شده است. القاب دیگر آن بانو: معصومه،کریمه، عالمه، محدّثه و... مى‏باشد.
در فرازى دیگر از همین زیارتنامه آمده است: «السلام علیک یا فاطمة بنت موسى بن جعفر و حجّته و امینه؛ سلام بر تو اى فاطمه دختر موسى بن جعفر(ع) و حجّت و امین آن بزرگوار»(3)
از زیارتنامه‏اش که از حضرت رضا علیه آلاف التحیة و الثناء نقل شده فهمیده مى‏شود که حضرت معصومه(س) داراى مقام شفاعت است در فرازى از این زیارت که حضرت رضا(ع) به سعد اشعرى تعلیم داد آمده است: «اتقرّب الى اللّه بحبّکم و البرائة من اعدائکم و التسلیم الى اللّه... یا فاطمة اشفعى لى فى الجنّة فانّ لک عند اللّه شأناً من الشأن».
زائر با استفاده از ابراز دوست داشتن اهل بیت(ع) و دشمنى با دشمنان آن‏ها و تسلم به خدا، خود را با آن بزرگواران همراه و همگام نشان مى‏دهد و بعد اعلام مى‏کند به وسیله این اعمال مى‏خواهم به خدا نزدیک شوم. و به طور ویژه از حضرت معصومه(س) نزد خدا شفاعت مى‏خواهد و دلیلى که، این بانو را براى شفاعت برگزیده بیان مى‏دارد: «فانّ لک عند اللّه شأناً من الشأن» زیرا تو در نزد خدا منزلت والایى دارى.
روایت بسیار جالبى از حضرت صادق علیه السلام سالها قبل از ولادت حضرت معصومه(س) نقل شده که سخن از قم به میان آمده و آن را حرم امامان دانسته، آنگاه فرمود: «تقبض فیها امرأة من ولدى اسمها فاطمة بنت موسى، و تدخل بشفاعتها شیعتى الجنّة باجمعهم؛(4) در قم بانویى از فرزندان من که نامش فاطمه دختر موسى است از دنیا مى‏رود، بانویى که به شفاعت او همه شیعیانم داخل بهشت مى‏گردند...»
روایاتى که بهشت را در مقابل زیارت حضرت معصومه (س) قرار داده‏اند مؤیّد مقام والاى این بزرگوار است.
1- شیخ صدوق از حضرت رضا علیه السلام نقل کرده که: «من زارها فله الجنّه(5)؛ هر کس او را زیارت کند، بهشت براى اوست.»
2- محمد بن قولویه قمى در کتاب کامل الزیارات از امام جواد علیه السلام نقل مى‏کند: «من زار عمّتى بقم فله الجنّة(6)؛ هر کس عمّه‏ام را در قم زیارت کند، بهشت براى اوست.
3- علّامه مجلسى از امام رضا علیه السلام نقل مى‏کند: «من زارها عارفاً بحقّها فله الجنّة؛(7) هر کس زیارت کند او را در حالى که عارف به حقّ او باشد، پس بهشت براى اوست.»
با آن که نام آن حضرت فاطمه است او را معصومه مى‏گویند که بیانگر اوج طهارت و مقام عصمت اوست از حضرت على بن موسى الرضا علیه السلام نقل شده که فرمود: «من زار المعصومة بقم کمن زارنى؛(8) کسى که معصومه را در قم زیارت کند مانند آن است که مرا زیارت کرده باشد.»
رحلت کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه سلام اللّه علیها را به حضور آقا و مولایمان حضرت بقیة اللّه الاعظم ارواحنا فداه، مقام معظم رهبرى دام ظلّه العالى، مسلمانان جهان، به ویژه مردم قهرمان قم تسلیت عرض نموده امیدواریم شفاعت آن بانوى بزرگوار شامل حال همه ما باشد.
یکى از شباهتهاى حضرت معصومه(س) به حضرت زهرا(س) دفاع او از حریم ولایت و مقام عظیم رهبرى صحیح اسلامى بود. تا آن جا که حضرت زهرا(س) در این راه به شهادت رسید، حضرت معصومه هم مطابق پاره‏اى از روایات در این مسیر به شهادت رسید.
حضرت امام(ره) با تواضع ویژه‏اى که نسبت به خاندان عصمت و طهارت دارد در قصیده‏اى آن حضرت را با حضرت زهرا(س) مقایسه کرده و عظمت آن گوهر عصمت را در اشعارى ترسیم نموده که در قسمتى از آن چنین آمده:
آیت رحمت زجلوه تو هویدا
رایت قدرت درآستین تو مضمر
جودت هم بسترا به فیض مقدس‏
لطفت هم بالشا به صَدرِ مُصدّر
عصمت تو تا کشید پرده به اجسام‏
عالم اجسام گردد عالم دیگر
جلوه تو نور ایزدى را مَجلى‏
عصمت تو سرّ مختفى را مظهر
گویم واجب تو را نه آنت رتبت‏
خوانم ممکن تو را زممکن برتر
وین نه عجب زانکه نور اوست ززهرا
نور وى از حیدر است و او زپیمبر
نور خدا در رسول اکرم پیدا
کرد تجلّى زوى به حیدر صفدر
وزوى تابان شده به حضرت زهرا
اینک ظاهر زدخت موسى جعفر
این است آن نور کز مشیّت کن کرد
عالم، آنکو به عالم است مُنوّر
عیسى مریم به پیشگاهش دربان‏
موسى عمران به بارگاهش چاکر
آن یک چون دیده‏بان فرا شده بردار
وین یک چون قاپقان معطّى بردر
آن یک، انجیل را نماید از حفظ
وین یک تورات را بخواند از بر
گر که نگفتى امام هستم بر خلق‏
موسى جعفر ولىّ حضرت داور
فاش بگفتم که این رسول خدایست‏
معجزه‏اش مى‏بود همانا دختر
دختر جز فاطمه نیاید چون این‏
صُلب پدر را وهم مشیمه مادر
دختر چون این دو از مشیمه قدرت‏
نامد و ناید دگر هماره مقدّر
آن یک امواج علم را شده مبدأ
وین یک افواج حلم را شده مَضدر
آن یک موجود از خطابش مجلى‏
وین یک معدوم از عقابش مُستَر
آن یک بر فرق انبیاء شده تارک‏
وین یک اندر سر اولیا رامغفر
آن یک در عالم جلالت کعبه‏
وین یک در ملک کبریایى مشعر
آن یک خاک مدینه کرده مزین‏
صفحه قم را نموده این یک انور
خاک قم این کرده از شرافت جنّت‏
آب مدینه نموده آن یک کوثر
عرصه قم غیرت بهشت برین است‏
بلکه بهشتش یساولى است برابر
زیبد اگر خاک قم به عرش کند فخر
شاید گر لوح را بیابد، همسر
خاکى عجب خاک!آبروى خلایق‏
ملجأ بر مسلم و پناه به کافر(9) پاورقی ها:پى‏نوشت‏ها: - 1. عیون اخبارالرضا، ج 1، ص 14. 2. شیخ محمد على بن حسین کاتوزیان، المشعشعین، ج 1، ص 211. 3. همان. 4. علامه مجلسى، بحارالانوار، ج 6، ص 228. 5. عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 271، و ثواب الاعمال، ص 98. 6. کامل الزیارات، ص 324. 7. بحارالانوار، ج 102، ص 265. 8. ریاحین الشریعه، ج 5، ص 35. 9. دیوان امام خمینى، ص 253 - 258.