اخلاص در عبادت
حوزه های تخصصی:
دریافت مقاله
آرشیو
چکیده
متن
«انّا أَنزَلْنَا إِلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ فَاعْبُدْ اللّهَ مُخْلِصًا لَهُ الدِّین» (سوره زمر - آیه 2).
ما این کتاب را بر تو به حق فرستادیم، پس حداى را پرستش کن و دین خود را براى او خالص و بى شائبه قرار ده.
بالحق: یعنى کتاب را که همان قرآن کریم است در حالى بر تو -اى پیامبر - نازل کردیم که جز حق در آن نیست، پس بالحق یعنى پوشش کامل قرآن حق است. بنابر این هر چه قرآن امر کند حق است.
الدین: دین در اینجا چنانچه بیشتر مفسرین ذکر کردهاند معنایش عبادت است. و در حقیقت دین چیزى جز پرستش و عبادت خدا نیست. مرحوم علامه طباطبائى مىفرماید: ممکن است سنت حیات از آن (دین) اراده شود یعنى طریقهاى که در زندگى اجتماعى انسانى پیموده مىشود.
و مقصود از عبادت اعمالى است که خضوع قلبى و پرستش درونى را مجسم مىکند. و به عبارت دیگر کلیه احکامى است که خداوند در قرآن نازل کرده و ما را امر به آن نموده است.
آنچه مهم است در این آیه مطلبى است که متأسفانه کمتر مفسران به آن اهمیت دادهاند و آن کلمه " اخلاص " است.
خداوند ما را دعوت مىکند به اینکه در دین خود و در اعمال خود اخلاص داشته باشیم. در این آیه خطاب به شخص رسول اکرم صلى الله علیه و آله و سلم مىکند و به او امر مىکند که خداى را با اخلاص عبادت کند. و سپس به طور عموم از همه مردم مىخواهد که اخلاص در عبادت داشته باشند و یک حکم کلى و سنت ابدى را جارى مىکند که: " ألا لله الدین الخالص " هان اى بندگان خدا متوجه باشید که دین خالص بدون هیچ شرک و ریائى براى خدا است. یعنى همه باید دین خود را خالص کنند و از هر نوع شرک و شائبهاى بیالایند. اخلاص چیست؟
خداوند در قرآن مىفرماید: " کل یعمل على شاکلته " هر کس طبق منش خویش عمل مىکند. شکل گیرى عمل منطبق است با منش و شخصیت انسان زیرا عمل چیزى نیست جز صورتى که در عالم خارج از ذهن طبق نیت عامل بسته مىشود. از این روى امتزاج عمل و انگیزه واقعى انسان ناگسستنى است.
از اینجا است که گفته شده است: " الاعمال بالنیات " بلکه در جائى مىفرمایند که نیت بالاتر از عمل است. حال اخلاص همان انگیزه و نیتى است که حقیقت و ماهیتش تنها و تنها رضایت پروردگار مىباشد و لا غیر.آن هنگام که امیرالمؤمنین علیهالسلام خلوص را معنى مىکند مىفرماید: کسى که نهان و آشکارش، کردار و گفتارش یکى باشد اگر کسى چنین بود امانتش را ادا کرده و عبادتش را خالص گردانیده است.
و در جاى دیگر مىفرماید: " اخلاص در عمل از یقین استوار و نیت شایسته سرچشمه مىگیرد".
بنابر این تمام اعمال باید فقط براى خدا باشد و هیچ نوع شرکى در آن پذیرفته نیست. اینکه مىگویند باید در نماز یا در سایر واجبات قصد قربت نمود و گرنه نماز یا دیگر عبادات باطل است معنایش این است که فقط براى خدا باشد.
خداوند مىفرماید: " و لا یشرک بعبادة ربه أحدا " به هر حال اینقدر دورى از ریا و اخلاص در عمل حساس و مهم است که امام عسکرى علیه السلام مىفرماید:" ورود شرک در کارهاى انسان از حرکت مورچه در شب تاریک، روى سنگ سیاه خارا و سخت، بىنمودتر است". و در کوتاه سخن عمل خالص تا آن حد در اسلام مورد اهمیت است که در حدیثى از پیامبراکرم(ص) مىخوانیم: «کسى که چهل روز اعمال خود را خالصانه انجام دهد،خداوند چشمه هاى حکمت و دانش را از قلبش بر زبانش مىگشاید».
حال باید دید آیا ما واقعا درعمل خلوص داریم یا خیر؟ اکنون که در آستانه ماه مبارک رمضان قرار گرفتهایم باید به این معنى دقت کنیم و واقعا اخلاص در عمل داشته باشیم و گرنه عملى طاقت فرسا انجام دادهایم بى آنکه ارزشى داشته باشد بلکه اگر خلوص و قصد قربت نباشد عمل، هم باطل است و هم پذیرفته نیست و قبول نمىشود.
نکته دیگرى که لازم است به آن اشاره شود و بسیارى از عزیزان شاید بدان توجه نداشته باشند این است که جز خدا کسى در عالم وجود نمىتواند تأثیر بگذارد و اگر پیامبر یا ولیى از اولیاى خدا معجزهاى مىکند قطعا به اذن و اراده خدا است زیرا هیچ کس به طور مستقل نمىتواند در عالم وجود کارى انجام دهد. بنا بر این دوستان توجه داشته باشند که هر عملى فقط براى خدا باید انجام دهند نه اینکه مانند عوام هم خدا و هم اولیاى خدا را در نظر مىگیرند که این در حقیقت شرک است.
بیائید در این ماه عبادت و پارسائى فقط خدا را عبادت کنیم و با معرفت و خلوص عبادت کنیم و همه باهم از او بخواهیم که ما را و کشور ما را از شرّ دشمنان حفظ کند و مکرشان را به خودشان بازگرداند و ایران اسلامى را پاینده و سرفراز بدارد. آمین رب العالمین.
ما این کتاب را بر تو به حق فرستادیم، پس حداى را پرستش کن و دین خود را براى او خالص و بى شائبه قرار ده.
بالحق: یعنى کتاب را که همان قرآن کریم است در حالى بر تو -اى پیامبر - نازل کردیم که جز حق در آن نیست، پس بالحق یعنى پوشش کامل قرآن حق است. بنابر این هر چه قرآن امر کند حق است.
الدین: دین در اینجا چنانچه بیشتر مفسرین ذکر کردهاند معنایش عبادت است. و در حقیقت دین چیزى جز پرستش و عبادت خدا نیست. مرحوم علامه طباطبائى مىفرماید: ممکن است سنت حیات از آن (دین) اراده شود یعنى طریقهاى که در زندگى اجتماعى انسانى پیموده مىشود.
و مقصود از عبادت اعمالى است که خضوع قلبى و پرستش درونى را مجسم مىکند. و به عبارت دیگر کلیه احکامى است که خداوند در قرآن نازل کرده و ما را امر به آن نموده است.
آنچه مهم است در این آیه مطلبى است که متأسفانه کمتر مفسران به آن اهمیت دادهاند و آن کلمه " اخلاص " است.
خداوند ما را دعوت مىکند به اینکه در دین خود و در اعمال خود اخلاص داشته باشیم. در این آیه خطاب به شخص رسول اکرم صلى الله علیه و آله و سلم مىکند و به او امر مىکند که خداى را با اخلاص عبادت کند. و سپس به طور عموم از همه مردم مىخواهد که اخلاص در عبادت داشته باشند و یک حکم کلى و سنت ابدى را جارى مىکند که: " ألا لله الدین الخالص " هان اى بندگان خدا متوجه باشید که دین خالص بدون هیچ شرک و ریائى براى خدا است. یعنى همه باید دین خود را خالص کنند و از هر نوع شرک و شائبهاى بیالایند. اخلاص چیست؟
خداوند در قرآن مىفرماید: " کل یعمل على شاکلته " هر کس طبق منش خویش عمل مىکند. شکل گیرى عمل منطبق است با منش و شخصیت انسان زیرا عمل چیزى نیست جز صورتى که در عالم خارج از ذهن طبق نیت عامل بسته مىشود. از این روى امتزاج عمل و انگیزه واقعى انسان ناگسستنى است.
از اینجا است که گفته شده است: " الاعمال بالنیات " بلکه در جائى مىفرمایند که نیت بالاتر از عمل است. حال اخلاص همان انگیزه و نیتى است که حقیقت و ماهیتش تنها و تنها رضایت پروردگار مىباشد و لا غیر.آن هنگام که امیرالمؤمنین علیهالسلام خلوص را معنى مىکند مىفرماید: کسى که نهان و آشکارش، کردار و گفتارش یکى باشد اگر کسى چنین بود امانتش را ادا کرده و عبادتش را خالص گردانیده است.
و در جاى دیگر مىفرماید: " اخلاص در عمل از یقین استوار و نیت شایسته سرچشمه مىگیرد".
بنابر این تمام اعمال باید فقط براى خدا باشد و هیچ نوع شرکى در آن پذیرفته نیست. اینکه مىگویند باید در نماز یا در سایر واجبات قصد قربت نمود و گرنه نماز یا دیگر عبادات باطل است معنایش این است که فقط براى خدا باشد.
خداوند مىفرماید: " و لا یشرک بعبادة ربه أحدا " به هر حال اینقدر دورى از ریا و اخلاص در عمل حساس و مهم است که امام عسکرى علیه السلام مىفرماید:" ورود شرک در کارهاى انسان از حرکت مورچه در شب تاریک، روى سنگ سیاه خارا و سخت، بىنمودتر است". و در کوتاه سخن عمل خالص تا آن حد در اسلام مورد اهمیت است که در حدیثى از پیامبراکرم(ص) مىخوانیم: «کسى که چهل روز اعمال خود را خالصانه انجام دهد،خداوند چشمه هاى حکمت و دانش را از قلبش بر زبانش مىگشاید».
حال باید دید آیا ما واقعا درعمل خلوص داریم یا خیر؟ اکنون که در آستانه ماه مبارک رمضان قرار گرفتهایم باید به این معنى دقت کنیم و واقعا اخلاص در عمل داشته باشیم و گرنه عملى طاقت فرسا انجام دادهایم بى آنکه ارزشى داشته باشد بلکه اگر خلوص و قصد قربت نباشد عمل، هم باطل است و هم پذیرفته نیست و قبول نمىشود.
نکته دیگرى که لازم است به آن اشاره شود و بسیارى از عزیزان شاید بدان توجه نداشته باشند این است که جز خدا کسى در عالم وجود نمىتواند تأثیر بگذارد و اگر پیامبر یا ولیى از اولیاى خدا معجزهاى مىکند قطعا به اذن و اراده خدا است زیرا هیچ کس به طور مستقل نمىتواند در عالم وجود کارى انجام دهد. بنا بر این دوستان توجه داشته باشند که هر عملى فقط براى خدا باید انجام دهند نه اینکه مانند عوام هم خدا و هم اولیاى خدا را در نظر مىگیرند که این در حقیقت شرک است.
بیائید در این ماه عبادت و پارسائى فقط خدا را عبادت کنیم و با معرفت و خلوص عبادت کنیم و همه باهم از او بخواهیم که ما را و کشور ما را از شرّ دشمنان حفظ کند و مکرشان را به خودشان بازگرداند و ایران اسلامى را پاینده و سرفراز بدارد. آمین رب العالمین.
تبلیغات
