انجام وعده

رسول خدا صلى‏الله علیه و آله:
«اِذا نَقَضُوا العَهدَ سَلَّطَ اللّهُ عَلَیهِم عَدُوَّهُم».(1)
آن گاه که پیمان شکنى در میان مردم رایج شود، دشمنان بر آنها سلطه مى‏یابند.
* پیامبر خدا صلى‏اللّه علیه و آله:
«من... وَعَدَهُم (النّاس) فَلَم یُخلِفهُم فَهُوَ مِمَّن کَمُلَت مُرُوءتُه وَ ظَهَرَت عَدالَتُهُ وَ وَجَبَت اُخُوَّتُهُ وَ حَرُمَت غِیبَتُهُ».(2)
وفا به عهد از عناصرى است که مردانگى و جوانمردى انسان را به حدّ کمال مى‏رساند، عدالت وى را آشکار مى‏سازد و لازم است دیگران از بدگویى وى بپرهیزند و با او پیمان برادرى منعقد سازند.
* رسولخدا(ص):
«ثَلاثَةٌ اَنَا خَصیمُهُم یَومَ القِیامَةِ...وَ رَجُلٌ اَعطانى صَفقَةٌ فغدر».(3)
در قیامت من از سه طایفه از مردم شاکى‏ام، از جمله آنها کسانى هستند که پیمان مى‏بندند و سپس به آن وفادار نمى‏مانند.
* امام على علیه‏السلام:
«ما باتَ لِرَجُلٍ عِندى مَوعِدٌ قَطُّ، فَباتَ یَتَمَلمَلُ عَلى فِراشِه لِیَغدُو بِالظَّفَرِ بِحاجَتِه، اشَدُّ مِن تَملمُلى عَلى فِراشى حِرصاً عَلَى الخُرُوج مِن دَینِ عِدَتِه وَ خَوفاً مِن عائِقٍ یُوجِبُ الخُلفَ فَاِنَ خُلفَ الوَعدِ لَیسَ مِن اَخلاقِ الکِرامِ».(4)
هرگز به کسى وعده‏اى نداده‏ام، مگر این که اندیشه شبانه‏ام را به خود مشغول ساخته و حرص بر وفا به عهد که چون دینى بر عهده‏ام آمده، استراحت شب را از من ستانده است. مى‏ترسیدم از این که مبادا در وفا به وعده تأخیرى رخ دهد. یا نتوانم به تعهّدم عمل کنم، چه این که خلف وعده شایسته انسانهاى باشخصیّت نیست. در این زمینه گمان ندارم کسى از من سبقت گرفته و بیش از من پاى بند به وعده‏ها بر اضطرابش افزوده باشد.
* امام على علیه‏السلام:
« ایّها النّاسُ اِنَّ الوَفاءَ تَوأَمُ الصِّدق... وَ ما یَغدِرُ مَن عَلِمَ کَیفَ المَرجِعُ وَلَقد اَصبَحنا فى زمانٍ قَد اِتَّخَذَ اَکثَرُ اَهِله کَیساً و نَسَبهُم اَهلُ الجَهلِ فیهِ الى حُسنِ الجبلة».(5)
وفاى به وعده با راستى همراه است، آن که به پیامدهاى ناخوشایند پیمان شکنى آگاه است به آن دست نمى‏یازد. چه بسا در زمانى مردم پیمان شکنى را هوشمندى بدانند و نابخردان آن را چاره اندیشى درست بپندارند.
* امام على علیه السلام:
«بِحُسنِ الوَفاءِ یُعرَفُ الابرار».(6)
با عنصر وفا به قرارها و پایبندى نسبت به تعهدات، انسانهاى فرهیخته را مى‏توان شناخت.
* امام على علیه السلام:
«مَن اَحَسَنَ الوَفاءَ اِستحَقَّ الاِصطِفاء».(7)
هر کس در امتحان پیمان دارى و انجام تعهّدات پیروز بیرون آید، لیاقت مى‏یابد در زمره نخبگان و افراد برگزیده درآید.
* امام باقر علیه السلام:
«اَربَعَةٌ اسرع شى‏ءٍ عُقُوبَةً... وَ رجُلٌ عَاهَدتَهُ عَلى اَمرٍ فَمِن اَمرِکَ الوفاءُ وَ مِن اَمرِهِ الغَدرُبکَ».(8)
چهار گروه هستند که هرچه سریعتر گرفتار مجازات مى‏شوند و به سوى نابودى مى‏روند... و کسى که با او پیمان مى‏بندى، تو بناى وفاى به عهد دارى امّا او بناى بر خدعه و نیرنگ دارد(و جامعه‏اى که در آن اکثرّیت مردم پایبند به تعهدات را با پیمان شکنى پاسخ گویند به سوى نابودى مى‏شتابند).
* امام صادق علیه السلام:
«اِذا حَضِرَتَ الذِّمةُ نصَر المُشرِکونَ علَىَ المُسلِمین».(9)
آن گاه که پایبندى به تعهّدات و پیمانها متزلزل شود دشمنان بر جامعه اسلامى چیره مى‏شوند.
*امام صادق علیه السلام:
«لا تَعِدَنَّ اَخاکَ وَعداً لَیسَ فى یَدِکَ وَفاؤُهُ».(10)
آنچه در اختیار انسان نیست و قدرت بر آن ندارد نباید به دیگرى وعده دهد.
* امام رضا علیه السلام:
«لا یَعدَمُ المَرءُ دائِرَةَ السَّوءِ مَعَ نَکثِ الصَفَقَةِ».(11)
با پیمان شکنى انسان از آفتها و آسیبها در امان نمى‏ماند.
پى‏نوشت‏ها: -
1- میزان الحکمه، ج 7، ص 49.
2- بحارالانوار، ج 72، ص 92.
3- مستدرک، ج 14، ص 31.
4- میزان الحکمه، ج 10، ص 531.
5- میزان الحکمه، ج 7، ص 176.
6- میزان الحکمه، ج 10، ص 603.
7- همان.
8- بحار الانوار، ج 72، ص 93.
9- میزان الحکمه، ج 7، ص 49.
10- میزان الحکمه، ج 10، ص 533.
11- میزان الحکمه، ج 1، ص 513.