پرتوهاى پرهیزگارى ، زندگى شهید قدوسى

پرورش هاى پرمایه
در مدرسه منتظریه یا حقانى با تلاش شهید قدوسى متون درس جدید متناسب با نیاز طلاب و مبتنى بر اصول و شیوه هاى علمى تعلیم و تربیت تدوین گشت و چون برخى از این منابع جدید التإلیف بود و از طرفى ضرورت داشت محتواى آنها در کلاسها تدریس شود, شهید قدوسى براى آن که در روند آموزشى مدرسه تإخیر و خللى وارد نیاید با دست خودش جزوات درسى را تایپ و تکثیر مى کرد و به رغم آن شخصیت علمى و پایگاه پرمایه اجتماعى و فرهنگى بدون هیچ گونه پروایى آستین ها را بالا مى زد و با عشق, علاقه و خلوص خاصى به عنوان انجام یک تکلیف الهى کارهاى دفترى و اجرایى را تا پایین ترین سطوح شخصا انجام مى داد تا چرخ مدرسه را در آن دوران سیاه استبداد به گردش درآورد.(1)
ایشان براى مدرسه برنامه اى دقیق تنظیم نمود که برخى مجامع علمى و آموزشى را شگفت زده کرد, براى مراتب دروس از مقدمات, سطوح و خارج, جلسات و کلاس هایى تشکیل داد و بطور دقیق آنها را پیاده کرد به نحوى که هر یک از شاگردان و حتى اساتید اگر به اندازه پنج دقیقه تإخیر در حضور داشتند مورد مواخذه قرار مى گرفتند و مقید بودند تا آخر ساعت, کلاس درس ادامه داشته باشد و هر روز مى بایست از شاگردها در درس قبلى پرسش شود و نمره مناسب آنها مشخص گردد و هر هفته یک امتحان کتبى داشتند, اوراق هر یک از طلاب را دو نفر دیگر از شاگردان تصحیح مى کردند و در سال هم دو مرتبه آزمون اساسى برگزار مى شد. در این مدرسه دروس تاریخ اسلام, ریاضى, زبان انگلیسى, و اخلاق هم تدریس مى گردید و روزهاى پنج شنبه که درسهاى رسمى حوزه تعطیل بود جلسات درس اخلاق در این مدرسه دایر بود و در نتیجه اجراى این برنامه در ظرف چند سال دانش آموختگان از حیث علم و تقوا و اخلاق به گونه اى پرورش یافتند که ممتاز بودند و در نشر احکام اسلام تلاش هاى ارزنده مى نمودند و براى تحقق انقلاب اسلامى و محو استبداد از جهات گوناگون فعالیت زیادى داشتند و پس از انقلاب اسلامى در بسیارى از نهادهاى جمهورى اسلامى ایران و از جمله در امور قضایى و حقوقى خدمات شایان تحسینى از خود نشان دادند.(2)
شهید قدوسى طلاب مدرسه را بلند نظر و با روح بزرگ بارآورد و حتى از بیم آثار منفى بر روح و روان آنان از پذیرش هدایایى که احیانا مردم مى خواستند به طلبه ها تقدیم کنند امتناع مى کرد.
وى در جهت ایجاد حس اعتماد و فراهم آوردن زمینه رشد معنوى طلاب استفاده از میزان شهریه مدرسه را به اختیار خودشان گذاشته بود تا هر کدام به مقدارى که نیاز دارند بردارند, فروشگاه تعاونى مدرسه مسوول خرید داشت ولى فروشنده نداشت و این خود طلاب بودند که کالاها و اجناس مورد نیاز را انتخاب مى کردند و پولش را در صندوق فروشگاه مى ریختند و اگر پول لازم را نداشتند, در دفتر خریدهاى نسیه, خودشان بدهى را یادداشت مى کردند, شهید قدوسى صبح هاى زود و گاهى نیمه شب به مدرسه مىآمد تا از نزدیک بر رفتار و اعمال و میزان تقید طلاب بر واجبات و مستحبات نظارت کند و گاه پیاده همراه شاگردان به مسجد مقدس جمکران مى رفت و از فرصت هاى مناسب براى کمک به رشد و کمال ایشان استفاده مى کرد.(3)
شهید قدوسى براى آنکه شاگردان با دروس غیر حوزوى آشنا شوند از اساتید دانشگاه دعوت کرد که به این مدرسه بیایند و علومى را به محصلین یاد دهند که به همین جهت رابطه بخصوصى بین حوزه و دانشگاه ایجاد گردید. این استادان زبان انگلیسى, جامعه شناسى, مباحث اقتصادى, ریاضیات و روان شناسى تدریس مى نمودند, اصولا شهید قدوسى در زمره کسانى بود که براى روشنفکران متعهد و مسلمان احترام قائل بود و ارتباط و تماس هاى فکرى زیادى با دانشگاهیان مبارز و مسلمان برقرار کرده و با جلال آل احمد مرتبط بود و سعى بسیار در ایجاد اتحاد و تماس بین روشنفکران و روحانیت نمود.(4)
شهید قدوسى با وقت گذرانى و تعطیلات مکرر مخالف بود و مى کوشید تا مدرسه در بسیارى از اعیاد و ایام رحلت و شهادت تعطیل نشود و حتى گاهى که شخصیتى برجسته رحلت مى نمود به شاگردان مى گفت شما به احترام ایشان روز ارتحالش را درس بخوانید و ثوابش را به روح او هدیه نمایید. گاهى در این موارد مثال جالبى را مطرح مى کرد:
ما مثل سربازان در حال نبرد هستیم, اگر یکى از ما کشته شود, نباید دیگران امور خود را متوقف کنند و به کنارى روند و استراحت کنند, بلکه با فقدان نیرویى, دیگر قوا باید جدیت بیشترى از خود بروز دهند تا آن ضایعه ترمیم گردد, البته اگر آن تعطیلى نقش سازنده و مبارزاتى داشت شهید قدوسى اجازه مى داد که دانش آموختگان درس و بحث را تعطیل کنند مثل سالروز شهادت آیه الله سید محمد رضا سعیدى. این مربى عالیقدر با مواردى مانند این که استادى کم درس دهد و یا مطالب غیر مرتبط با کلاس درس را مطرح کند مخالف بود و با چنین شیوه اى شدیدا مبارزه مى کرد, تإکید مى نمود اگر شاگردان وقت اضافى دارند آن را هدر ندهند و روى درسهاى قبل کار کنند. (5)
شهید قدوسى از یک سو براى طلاب سختگیرى مى کرد که وقت آنان تلف نشود و به درس هاى خود خوب برسند و متعهد و متدین بارآیند و از سویى به آنان مهربانى مى نمود و به اوضاع و مشکلات درسى و مالى آنان رسیدگى مى کرد که این کارش دو نتیجه مفید در بر داشت نخست این که عناصر مفید, سازنده و پرمایه پرورش یافتند و دوم آنکه شیوه هاى آموزشى و تربیتى اعمال شده در این مدرسه توسط شهید قدوسى براى دیگر مدارس علوم دینى الگویى خوب به شمار آمد و در جهت ساماندهى و ارتقاى محتواى این مدارس تإثیر فوق العاده اى داشت. بارها به شاگردان توصیه مى نمود این انتخاب شما انتخاب بزرگى است, این راهى است که اگر پیروز شوید به مقام اعلى مى رسید و گر نتوانید به هدف برسید وضعتان از یک انسان عادى که در راه قطع وابستگى ها به جایى نرسیده بدتر خواهد شد و این راهى است که علم تنها نمى خواهد بلکه عالم ربانى مى خواهد.(6)
در تربیت شاگردان غالبا از روش غیر مستقیم استفاده مى کرد, عیب اشخاص را به رخ آنان نمى کشید بلکه با مطرح کردن خودش افراد را متوجه نقطه ضعفشان مى نمود, عقیده داشت اگر در تلاشهاى مذهبى دقت و مراقبت نشود و کارها مورد نقد و بررسى و ارزشیابى قرار نگیرد امکان دارد از مسیر صحیح و اصولى دور شویم در توصیه به دانش پژوهان تإکید مى کرد شما بنا بگذار دو سطر از دعاى مکارم الاخلاق را در رفتار خودت پیاده کن من وعده کمال و بهشت مى دهم, نسبت به نهج البلاغه یادآور مى شد به یک جمله اش عمل کنید تا عمرى را نجات یابید. آن شهید شیوه هاى مختلف را در تربیت آزمایش کرد و از بهترین افراد براى پیشبرد طلاب استفاده نمود مى کوشید عزم و اراده شاگردان را تقویت کند و معتقد بود خودسازى و نیز مبارزه با نفس اماره و ستیز با طاغوت روح استوار و پرصلابت مى خواهد این مسیر به استقامت نیاز دارد, توإم با مشقت است باید روح تقید و عمل به اجزإ احکام اسلام ملکه شود, محیط مدرسه باید میدان عمل و مراقبت باشد و چنین فضایى را به خوبى پدید آورد. همین شیوه هاى تربیتى بود که دانش آموختگان مقاوم تحویل اجتماع داد که از دستگاه ستم نهراسیدند و مبارزه با جور و فساد را در رإس برنامه هاى خود قرار دادند و بعد از پیروزى انقلاب نسبت به مسوولیت هایى که به آنان تفویض شده بود احساس تعهد مى کردند و همچون خودش مخلصانه و فداکارانه از هیچ گونه کوششى در جهت پیشبرد اهداف نظام اسلامى دریغ نداشتند و از نام و شهرت پرهیز مى کردند.(7) یعنى در مدرسه اى که به مدیریت شهید قدوسى اداره مى گردید ضمن آن که ساختار نویى در برنامه هاى درسى طلاب پدید آمد و آنان با دروس جدید آشنا شدند علم اسلامى با عمل توإم گردید و بر حسب تعبیر برخى از آگاهان مدرسه حقانى یعنى مرکزى براى پاسداران فکرى و عملى نهضت امام خمینى بود.(8) پس از شهادت آیه الله قدوسى ساختمان مدرسه در اختیار بانى آن قرار گرفت و شاگردان آن به محل جدیدى تحت عنوان مدرسه شهیدین بهشتى و قدوسى انتقال یافته و به تلاشهاى علمى خود ادامه دادند و اکنون این مدرسه در شهر مقدس قم در تربیت طلاب مستعد مشغول انجام وظیفه است.

O بر مسند قضاوت
شهید آیه الله قدوسى بعد از پیروزى انقلاب اسلامى همچون دیگر یاوران امام خمینى از هیچ کوششى در راه تحقق آرمان هاى مقدس اسلام باز نایستاد. در آستانه ورود امام خمینى به ایران ایشان یکى از اعضاى فعال کمیته استقبال بود و به دلیل سابقه مدیریت و توانى که در این کار داشت برخى از مسوولیت هاى حساس به وى سپرده شد, پس از مدتى به دلیل احتیاج مبرمى که شهر قم به یک مدیر قوى داشت امام طى حکمى ایشان را مإمور اداره امور ستاد انقلاب اسلامى و دیگر مسائل شهرستان قم نمود که شهید قدوسى با توجه به هوش سرشار و تدبیر و تجارب مدیریتى این کار را به نحو احسن و مطلوب انجام داد و پس از مدتى که امام خمینى به قم مراجعت نمود مسائل مربوط به دفتر رهبر هم به این امور اضافه شد و هر روز ایشان بخشى از وقت خود را آنجا مى گذرانید.
شهید قدوسى از سوى حضرت امام مإموریت یافت که در دادگاههاى انقلاب که در تهران تشکیل مى گردید حضور بهم رسانیده, متصدى مقام قضاوت گردد در آن زمان این نهادها شکل نگرفته بود و غالب زندانیان در زیرزمین مدرسه رفاه که محل اقامت امام بود, نگهدارى مى شدند, شهید قدوسى با حکم امام به آنجا رفت و موارد مختلف را زیر نظر گرفت, در همین چند روز برخى از مهره هاى اصلى و قدیمى رژیم پهلوى از جمله هویدا, نصیرى (رئیس ساواک), سپهبد مقدم (آخرین رئیس ساواک), رحیمى فرماندار انتظامى تهران و عده اى دیگر اعدام شدند, مدتى پس از پیروزى انقلاب دو وظیفه خطیر از جانب امام به آیه الله قدوسى سپرده شد یکى عضویت در شوراى عالى قضایى و دیگرى دادستان کل انقلاب بود, حضور این فقیه عارف در نهاد مزبور موجب بهبود بسیارى از مشکلات گشت, در هنگام آغاز به کار ایشان بسیارى از نیروهاى نفوذى و حتى عده اى از منافقین در دادستانى بودند که آن شهید اصلاحات بنیادین را آغاز کرد و با روحیه اى انقلابى دقیق و عمیق به فعالیت پرداخت و با مشورت شهید بهشتى نیروهاى مومن و انقلابى را جایگزین این افراد نمود. براساس این پاکسازى دادستانى از لوث وجود عناصر وابسته پاک گردید و بسیارى از دسیسه هاى دشمن با شکست مواجه شد, به عنوان مثال ایشان به وسیله نماینده اى که تعیین کردند گمرکات را مورد رسیدگى اساسى قرار داده که این حرکت موجب کشف مقادیر زیادى مواد منفجره و اسلحه گشت و تحویل دادستانى گردید.(9)
شهید قدوسى که از همان ابتدا رضایت خالق را در نظر داشت در راه انجام وظیفه از کسى باکى نداشت و با شهامت بى نظیرى در مقابل اقدام هاى خلاف و تصمیم گیرىهاى خودسرانه و بدون رعایت ضوابط قضاوت اسلامى ایستاد و هر کجا شکایتى به حق از دادگاهها مى شد با جدیت تمام به آن رسیدگى مى کرد, آن گاه که بر مسند قضاوت اسلامى نشست کمر همت را براى اجراى این اصل بست و عهد کرد داد مظلوم را از ظالم بگیرد. ایشان اولین کسى بود که آیین نامه دادگاههاى انقلاب را نوشت, همچنین آن شهید اولین پیشنهاد دهنده براى بوجود آوردن تغییرات اصولى در وزارت ارشاد در شرایط آشفته آن روز بود و به دولت موقت فشار آورد که یک فرستنده رادیویى و تلویزیونى در قم ایجاد کند اما آنان به بهانه هاى مختلف با این پیشنهاد مخالفت کردند و موقعى که امام نامبرده را به عنوان دادستانى کل انقلاب منصوب فرمود خطاب به ایشان گفت: باید بدانید نخست وزیر واقعى در شرایط کنونى و اداره کننده واقعى و آرام بخش راستین دادستان انقلاب است.(10) اهتمام آن شهید بر این بود که احکام اسلام را در شعب دادگاههاى انقلاب پیاده کند و شب و روز خود را صرف اصلاح این نهاد مى کرد زیرا عقیده داشت این تشکیلات براساس ضوابط اسلامى بنیان نهاده شده و باید بر مبناى اسلام و قرآن و احکام این آیین قضاوت کند و مقررات ضد اسلامى و طاغوتى و دست و پاگیر از بین برود هم چنین او چنین عقیده اى را در مورد دادگاههاى دادگسترى هم داشت و اصرارش بر این بود که تحولات مزبور از قم شروع شود و به دیگر نقاط تسرى یابد.(11)

O جوانه هاى عدالت
در زمان تصدى ایشان در سمت دادستانى انقلاب اسلامى مطبوعات منحرف به پایگاههاى دشمن تبدیل گردید, در این نشریات که به منافقین, گروههاى چپ و ملى گراها تعلق داشت به اسلام, نظام و انقلاب توهین مى شد و نیز با تحلیل هاى غلط و درج گزارش هاى جعلى و دروغین اسباب یإس مردم از جمهورى نوپاى اسلامى را فراهم مى ساخت تا زمینه براى تغییر حکومت فراهم گردد حضرت امام با تیزبینى این توطئه را تشخیص و اخطار دادند و شهید قدوسى به خنثى نمودن آن همت گماشت, شهید قدوسى در مصاحبه اى خاطرنشان ساخت مدارکى از برخى روزنامه ها بدست آورده ایم و منتشر خواهیم کرد که کاملا نشان مى دهد که ارتباط مستقیمى با صهیونیست ها دارند, دیدید, که رژیم اشغالگر قدس بعد از توقیف روزنامه آیندگان اظهار تإسف کرد به چه مناسبت یک کشورى که به تمام معنا از صهیونیست بین المللى الهام مى گیرد از یک روزنامه اى که در یک کشور اسلامى توقیف شده اظهار تإسف مى کند. شهید قدوسى با گروههاى الحادى نظیر حزب توده, چریک هاى فدایى خلق و پیکار برخورد قاطعى نمود و عقیده داشت این ها علف هاى هرزى هستند که در مسیر حرکت امت اسلامى در همه جا سبز مى شوند و باید ریشه آنها خشکانیده شود و با برخوردهاى مقطعى و موردى مخالف بود و معتقد بود مسامحه در سرکوبى این ها موجب مى شود که ضد انقلاب قوت بگیرد لذا با یک اقدام قاطع ساختمان هاى بیت المال را که در اختیار این تشکیلات منحرف بود از دستشان گرفت و سپس نشریات آنان را توقیف نمود و مهره هاى اصلى را دست گیر نموده روانه زندان ساخت البته در آنجا نیز سعى بر هدایت آنان داشت.(12) ماهها قبل از آن که منافقین حرکت مسلحانه را آغاز نمایند شهید قدوسى با تیزبینى خاص خود خطر مزبور را تشخیص داد و نظرش این بود که جلوى آنها گرفته شده و فعالیتشان محدود گردد و از سال 1359 مصمم گشت تا در یک حرکت ناگهانى تمام مسوولین آنها دستگیر شوند تا نتوانند اقدامى بر علیه نظام و جامعه انجام دهند که متإسفانه این پیشنهاد از سوى دیگر مسوولان حمایت نشد و با وقوع حوادث جدید نظر آن شهید را پذیرفتند, اطلاعیه ده ماده اى که دادستانى کل انقلاب که از سوى آیه الله قدوسى صادر گردید در واقع اعلام موضع قوى و محکم نظام اسلامى در مقابل منافقین و گروههاى ضد انقلاب بود که بعد از صدور آن شهید قدوسى به طور کامل و جدى به مبارزه با گروهک ها پرداخت و ستادى تحت عنوان ستاد پیگیرى اطلاعیه دادستانى کل انقلاب به وجود آمد.(13) در دوران ایشان شهربانى ها و کلانترىها به دلیل شرایط اوایل انقلاب از نظم و انسجام کافى و لازم برخوردار نبود که با همت معاونین و موافقت آن شهید گرانقدر تشکیلاتى به نام ((گشت شب)) از نیروهاى مردمى و بدون تحمیل هزینه به بیت المال امنیت سطح شهر را در شب ها تإمین مى کردند. هم چنین وى با معتادان به مواد مخدر و قاچاقچیان آن برخورد قاطع کرد که در این راه توفیق هایى هم به دست آورد و تقریبا این باتلاق فساد ریشه کن گشت اما در مراحل بعدى و به دلیل برخى بى توجهى ها این جریان گسترش یافت. (14) از جمله ویژگى هاى شگفت و منحصر به فرد شهید قدوسى در سمت دادستان کل انقلاب, مهربانى وافر وتوجه بى دریغ وى به مراجعین بود, فردى نبود که به وى مراجعه کند و از برخوردش آزرده گردد, حتى اگر با برخوردهاى توهینآمیز طرف مقابل مواجه مى گشت آن را تحمل مى کرد و معتقد بود که در این موارد است که انسان خود را مىآزماید و به میزان تسلط بر نفس و قوه غضبیه پى مى برد, او مانند کوهى استوار حتى به حرف هاى افراد طاغوتى و بى بند و بار هم گوش مى کرد و مى گفت برایم سخت است که سخن کسى را که با امیدى به اینجا آمده قطع کنم, البته آنان ابتدا با شخصیتى قاطع, قدرتمند و با ابهت روبرو مى شدند ولى به تدریج مى دیدند این ویژگى با یک نوع دلسوزى پدرانه توإم است و او مى خواهد راهى براى رفع مشکل مراجعان بیابد به همین دلیل برخى دوستان ناآگاه در جراید نوشتند: چرا اینقدر ضد انقلاب ها با شهید قدوسى رابطه اى خوب دارند؟! رفتارش با محکومین نیز عدالت مولایش على(ع) را در اذهان زنده مى کرد, معتقد بود در عین این که باید در اجراى احکام شرعى قاطعیت داشت اما باید مجازات متناسب با جرم باشد و محکوم نباید مورد اهانت قرار گیرد و یا آنقدر بىآبرو شود که پس از آزادى از زندان دیگر جایى در جامعه نداشته باشد. با متهم و مجرم چنان با متانت, خونسردى و بزرگوارى برخورد مى نمود که همه تعجب مى کردند و بارها تإکید مى کرد که این گونه رفتارها زمینه ساز اجراى عدالت اسلامى است, با تمام این مهربانى ها وقتى که دادگاه حکم مجرمى را صادر مى کرد هرگز تصمیم ایشان عوض نمى شد و در اجراى آن و یا دستگیرى متهم سستى به خرج نمى داد هرچند که متهم داراى شهرت و موقعیت اجتماعى و سیاسى بود, هیچ گاه در اجراى عدالت بین شخصى گمنام و فرد مشهور فرقى قائل نبود. (15)

O شرح درد اشتیاق
شهید قدوسى ضمن آن که منضبط, قاطع و مقرراتى بود, روحى لطیف و ذوقى سرشار داشت, گاه دیده مى شد که در نیمه هاى شب در دفتر مدرسه رو به قبله نشسته و با معشوق خویش راز و نیاز دارد, جهان را نشانه اى از عظمت حق مى دید و از مشاهده آیات خلقت لذت مى برد. تهجد, نماز شب و دعاهاى متنوع و مإثور نزد وى جایگاهى خاص داشت, او معتقد بود انسانى که نتواند خواب و بستر گرم را رها کرده و براى نماز شب از این امور نگذرد در آینده خیلى چیزها نخواهد داشت, محبوب ترین شاگردان مدرسه اى که او مدیریتش را عهده دار بود متهجدترین آنها بودند نه درس خوان ترین افراد و ضرورت تعبد را در کنار تعلم گوشزد مى نمود, چون خانه اش نزدیک مدرسه بود نیمه هاى شب از خانه حرکت مى کرد که سرى به آنجا بزند و ببیند کدامیک از شاگردان مشغول شب زنده دارى هستند, نماز شب را براى روحانى لازم مى دانست. یک شب در مسجد گوهرشاد مشهد مى گفت: برایم بسیار ناگوار و غیرمنتظره بود که شنیدم یکى از اساتید مدرسه مقید به نماز شب نمى باشد با ایشان صحبت کردم مشخص گردید سبکى معده را در شب رعایت نمى کند, بار دیگر نقل مى کرد وقتى در نهاوند بودیم سالى یکبار به صورت خانوادگى به منزل یکى از آشنایان دعوت مى شدیم من پس از تکرار چند نوبت دیدم همان شبى که ما در آن میهمانى غذا مى خوریم نماز صبح روز بعد به آخر وقت کشیده مى شود, متوجه شدم در اموال آن شخص اشکالى وجود دارد.(16)
مرحوم آیه الله على احمدى میانجى نقل مى کرد شهید قدوسى نسبت به زیارت عاشورا مواظبت داشت, موقعى که ایشان دادستان کل انقلاب بود در رویایى مشاهده کردم که بر اثر مداومت در خواندن این زیارت علوم خاصى به وى داده شده است وقتى این خواب را برایش مطرح نمودم, گفت: مدتى است که این توفیق را پیدا نکرده ام, موقعى که برخى تهى مغزان وهابى مسلک, نسبت به برخى جملات و مضامین زیارت عاشوا انتقاد کرده و عباراتى را به باد مسخره گرفته بودند شهید قدوسى از این بى خردى آنان تعجب کرد و گفت زیارتى به این فصاحت و بلاغت وجود ندارد و کلام معصوم بودن از آن مى بارد و در جملات آن بالاترین لطافت دیده مى شود, مرحوم قدوسى تإکید مى کرد علامه طباطبایى به این معانى اصرار داشت و در ایام محرم و صفر زیارت عاشورایش ترک نمى شد و به زیارت جامعه کبیره اهتمام داشت و معتقد بود از معتبرترین نسخه ها استفاده کند مى فرمود در زیارت عاشورا از متن مورد استفاده عالم ربانى آیه الله حاج میرزا على آقا قاضى استفاده مى کنم.
شهید ق(17)دوسى به خاندان عصمت و طهارت عشق مى ورزید و سعى مى کرد این علاقه را در شاگردان خود نیز ایجاد کند و از روى همین اشتیاق بسیارى از خطبه هاى طولانى نهج البلاغه را با تسلط کامل حفظ مى کرد و در هر مجلس روضه و سوگوارى براى امامان شیعه گریه شدید ایشان باعث توجه دیگران مى شد, آیه الله احمدى میانجى خاطر نشان مى نماید در ایام عاشورا روزى خدمتش بودم بعد از آن که قسمتى از کارهاى مشترک انجام گرفت بنا شد به مجلس سوگوارى براى خامس آل عبا برویم, ایشان فرمود حدود یک قرن است که در منزل آیه الله میر سید حسن برقعى بطور مداوم در ایام عاشورا مراسم عزادارى برپاست و قطعا به این مکان عنایت ویژه اى از سوى ائمه مى باشد پس بهتر است در این مجلس حضور یابیم. به تربت امام حسین(ع) عشق مى ورزید و براى خودش تربت مخصوصى تهیه کرده بود و انگشترى که به نام مقدس معصومین زینت یافته بود براى شب اول قبرش تدارک دید در عین حال متظاهر به مسایل اعتقادى و سجایا و خلقیات ارزنده نبود.(18) همه ساله در ایام سالگرد شهادت حضرت امام کاظم(ع) در منزل خودش مجلس روضه برقرار مى کرد که در آن بزرگانى چون علامه طباطبایى حاضر مى شدند. تابستان ها که به مشهد مقدس مشرف مى گردید. هر روز در پیش روى مرقد مبارک آن حضرت زیارت جامعه کبیره را از حفظ با چشم گریان و توجهى خاص و حالتى پرجذبه و معنوى مى خواند بطورى که منظره حال و توجه او براى هر کسى که مشاهده مى کرد جالب و فراموش نشدنى بود. به حضرت ولى عصر(عج) ارادت مخصوصى داشت و پیوسته مى فرمود ما باید حضرتش را که صاحب امر ماست در تمامى امور و شئون خویش حاضر و ناظر بدانیم.(19)
شهید قدوسى با اهل معنا و عارفان و آنها که بدنهایشان در میان مردم است و دل و جانشان در ملکوت و عرش پرواز مى کند در ارتباط بود و این خصوصیت را در کتمان کامل نگاه مى داشت و در این باب اهل نظر و تشخیص بود و مدعیان کاذب را از عارفان راستین تشخیص مى داد, اشعار و غزلیات بسیارى را در حافظه قوى خویش نگاهدارى مى کرد علاوه بر این که خود طبع شعر داشت و سروده هاى خویش را در دفترى جمع کرده بود.(20)
به منظور تزکیه نفوس و اصلاح درون از زاهدان و پارسایان, نمونه مىآورد کمتر درس اخلاقى بود که شهید قدوسى در آن از حاج میرزا على آقا قاضى و کمالاتش سخن به میان نیاورد. چنان گیرا و جذاب آن استاد اخلاق و حکیم عارف را معرفى مى کرد که بر دل مى نشست و شنوندگان آرزو مى کردند یا مثل قاضى شوند یا مرگشان فرا برسد زیرا زندگى جز این گونه مساوى زیان و فناست.(21)
از کلاسهاى اخلاق قدوسى معنویت و عرفان و جذبه هاى ملکوتى ساطع بود, خطبه هاى نهج البلاغه و بویژه خطبه همام را که در وصف متقین هست با چشم هاى گریان و صداى لرزانش چنان اثربخش و تکان دهنده مى گفت که هرگز فراموش نخواهد شد, یک صبح پنج شنبه در درس اخلاق او نشستن کافى بود که کاخ آرزوهاى دنیایى و تعلقات فناپذیر آدمى فرو بریزد.ادامه دارد

پى نوشت ها:
1 . گفتگو با حجه الاسلام والمسلمین محمدى عراقى, مجله پیام انقلاب, شماره118 ص41.
2 . یادنامه شهید قدوسى, ص57.
3 . سیرى در زندگى و مبارزات استاد شهید آیه الله قدوسى, روزنامه اطلاعات, همان, ص6.
4 . پیشتازان شهادت..., ص67.
5 . یادواره دومین شهید سنگر فقاهت و قضاوت آیه الله على قدوسى, روابط عمومى دادستانى کل انقلاب, ص102.
6 . روزنامه اطلاعات, شماره 18555, ص6.
7 . یادنامه شهید قدوسى, ص68 ـ 69.
8 . یادمان هیجدهمین سالگرد شهادت دادستان کل انقلاب شهید قدوسى, سید امیرحسین اصغرى, کیهان, شماره 16600.
9 . مرد تقوا و استقامت (شهید قدوسى) به روایت یکى از یاران, نشریه شما شماره 179, ص8.
10 . پیام انقلاب, شماره 92, ص45.
11 . یادنامه شهید قدوسى, ص63.
12 . عدالت در خون, ص77.
13 . همان, ص63 و 65, یادنامه شهید قدوسى, ص120 و 121.
14 . مرد تقوا و استقامت, نشریه شما, شماره179.
15 . دیدار با ابرار, ج79, ص115 ـ 117.
16 . ویژه نامه شهید قدوسى, روزنامه جمهورى اسلامى, ص10, یادنامه شهید قدوسى, ص76 و ;129 عدالت در خون, ص100.
17 . سیماى فرزانگان, رضا مختارى, ص188.
18 . یادنامه شهید قدوسى, ص67.
19 . همان, ص80.
20 . ویژه نامه سالگرد شهادت آیه الله قدوسى, روزنامه جمهورى اسلامى, بى تا, ص8.
21 . یادنامه شهید قدوسى, ص140.