پاداش خوبى و کیفر بدى

((للذین إحسنوا الحسنى و زیاده و لایرهق وجوههم قتر و لا ذله إولئک إصحاب الجنه هم فیها خالدون والذین کسبوا السیئات جزإ سیئه بمثلها و ترهقهم ذله ما لهم من الله من عاصم کإنما إغشیت وجوههم قطعا من اللیل مظلما إولئک إصحاب النار هم فیها خالدون;(1) براى آنان که کار نیک انجام مى دهند, پاداشى نیکو و بالاتر از آن خواهد بود و هم چنین ـ در روز قیامت ـ سیه روى نخواهند بود و گرد خوارى بر رخسارشان دیده نخواهد شد, آنان اهل بهشت اند که در آن زندگى جاوید خواهند داشت.))
و اما بدکاران, در مقابل هر بدى, کیفرى به همان اندازه ـ نه بیش تر ـ برایشان خواهد بود, و با روى سیاه محشور خواهند شد و هیچ نگهدارنده اى ندارند که آنها را از خشم الهى نگه دارد, گویى قطعه هاى تاریک شب, رخسارشان را فراگرفته است; آنان اهل دوزخ اند که همیشه در آن جا خواهند بود.
در این دو آیه بین نیکوکاران و بدکاران مقایسه اى جالب شده است:
نیکوکاران = پاداش عمل لطف اضافى ـ سیه رویى بهشت جاویدان.
بدکاران = کیفر عمل سیه رویى و ظلمت دوزخ جاویدان .
در این کلمه ((زیاده)) معلوم نیست چه لطف و فضل افزون ترى نهفته شده, چون هر جاى قرآن که از این لطف مضاعف یاد شده, مبهم آمده است; آیا همان رضوان الهى است که مى فرماید: ((و رضوان من الله اکبر)) یا چیز دیگرى است؟ آیا این زیادى, مادى است یا معنوى یا هر دو؟ درست معلوم نیست ولى آن چه مسلم است, این است که انسان نیکوکار در برابر کار خیرش, نه تنها یک پاداش دریافت مى کند که ده پاداش, به اضافه آن لطف مضاعفى که خدا مى داند, چه بهره معنوى یا مادى است. در آیه اى دیگر کاملا روشن است که خدا نمى خواهد آن لطف را بشکافد; شاید مغز مادى ما گنجایش دریافت آن را ندارد; مى فرماید: ((فلاتعلم نفس ما إخفى لهم من قره اعین;(2) هیچ کس نمى داند چه چشم روشنى براى آنان نگه داشته شده است.))
معلوم مى شود واقعا, قدرت فکرى ما به آن اندازه نیست که بتوانیم آن همه فضل الهى را درک کنیم. پس باید تا توان داریم, در پى کار خیر باشیم, زیرا در آن جا نیاز بسیار است و آن روز را ((یوم الحسره)) گویند که هم خوبان و هم بدان حسرت مى خورند; خوبان که چرا بیش تر کار نکردند و بدان که چرا بدکار کردند.
به هر حال روشن است که این زیادى جداى از ((ما تشتهیه الانفس و تلذ الاعین)) است. در این آیه مى خوانیم: ((لهم ما یشاوون فیها و لدینا مزید; هر آن چه که مى خواهند در آن جا به آن ها داده خواهد شد و نزد ما چیز اضافه اى است.)) یعنى چیزى از دل خواه شما کم نمى شود و به اندازه کارهاى خیرتان پاداش مى گیرید, ولى باز هم از لطف الهى, نعمت دیگرى براى شما پنهان شده است.
در آیه دیگرى مى خوانیم: ((فإما الذین آمنوا و عملوا الصالحات فیوفیهم إجورهم و یزیدهم من فضله;(3) پس آنان که ایمان آوردند و عمل صالح داشتند, پاداششان کاملا به آنها داده مى شود ـ بى آن که چیزى از آن کم شود ـ و خداوند از فضلش بر آن ها مى افزاید.))
راستى چقدر خداوند به ما لطف کرده و ما نمى دانیم. درباره بدکاران در قرآن, تکرار شده است که به اندازه کار بدشان ـ نه بیش تر ـ کیفر مى بینند: ((جزإ سیئه بمثلها من العذاب)) ولى کار خیر و عمل صالح, ده برابر پاداش دارد به اضافه همان لطفى که جز خدا, کسى نمى داند چیست. ((من جإ بالحسنه فله عشر إمثالها و من جإ بالسیئه فلایجزى الا مثلها.))(4)
بیایید براى رسیدن به آن نعمت هاى جاویدان و دریافت جایزه بیش تر و نعمت ارزنده تر, در خیرات بر دیگران سبقت بگیریم و نگذاریم کار خیرى از ما فوت شود; چه رسد به این که ـ خداى نخواسته ـ اندیشه گناه و یا رفتار بدى را در سر بپرورانیم.
پاورقی ها:پى نوشت ها: 1 ) سوره یونس آیات 26 و 27. 2 ) سوره سجده آیه27. 3 ) سوره نسإ آیه173. 4 ) سوره انعام آیه160.