بهداشت و ورزش

برخی نکات بهداشتی به هنگام فعالیت‏های ورزشی
اهم اصول بهداشتی که در فعالیت‏های ورزشی باید رعایت گردند، عبارت‏اند از:
-سعی کنید در هوای آزاد و بدون آلودگی ورزش نمایید.در صورتی‏که تمرینات ورزشی در مکان‏های سرپوشیده انجام می‏گیرد، تهویه داخل این‏گونه اماکن الزامی است.
-هنگام ورزش از لباس‏های مناسب همان رشته ورزشی استفاده کنید.هرگز با لباس‏های معمولی و روزانه خود به ورزش نپردازید.
-در خرید کفش ورزشی توجه بیش‏تری نشان دهید و سعی کنید اندازه کفش را مناسب انتخاب نمایید تا پا در آن به راحتی قرار گیرد. مهندس پریوش حلم سرشت
مهندس اسماعیل دل پیشه
کفش‏های بزرگ‏تر یا کوچک‏تر از اندازه پا، به هیچ عنوان توصیه نمی‏گردد.
-سعی کنید هنگام ورزش از جوراب‏های نایلونی، کم‏تر استفاده کنید.استفاده از جوراب‏های نخی با الیاف طبیعی مناسب‏تر است.
-در هنگام ورزش کردن در زمین یا سالن‏ها دقیقا به موانع و خطراتی که امکان دارد پیش بیاید توجه کنید.از برجستگی یا فرورفتگی‏های محیط بازی اطلاع داشته باشید و سعی کنید برای هم‏بازی‏های خود خطری ایجاد نکنید.
-هنگام استفاده از ابزار و وسایل ورزشی‏هوشیار باشید و چگونگی استفاده از آن‏ها را بدانید تا از ورزش خود لذت ببرید.
-سعی کنید ورزش و تمرینات را با توجه به فصل انجام دهید.اگر در فصل گرما هستید، ورزش‏ها و حرکات را سبک، ملایم و با فاصله انجام دهید و اگر در فصل سرما قرار دارید، حرکات و تمرینات را پی‏درپی و به تندی اجرا کنید.
-از نوشیدن آب زیاد یا آشامیدنی‏های بسیار سرد در خلال ورزش بپرهیزید.
-در فصل تابستان برای استفاده از استخر و شنا کردن، حتما قبل از داخل آب شدن، دوش بگیرید تا بدن نسبت به آب سرد عادت نماید.
-پس از فعالیت‏های ورزشی در معرض جریان هوای سرد قرار نگیرد زیرا احتمال ابتلا به امراض مختلف از جمله بیماری‏های کلیوی همواره وجود دارد.
-پس از ورزش، برای نظافت بدن، دوش با آب گرم را فراموش نکیند.در ضمن از حوله مخصوص از فعالیت‏های ورزشی در معرض جریان هوای سرد قرار نگیرید زیرا احتمال ابتلا به امراض مختلف از جمله بیماری‏های کلیوی همواره وجود دارد.
-سعی کنید پس از تمرین و بازی، لباس‏های ورزشی خود را شسته، در زیر نور آفتاب خشک کنید.زیرا لباس‏های ورزشی آغشته به عرق بدن، محیط مناسبی برای رشد قارچ‏های بیماری‏زایی است که در صورت استفاده مجدد از آن‏ها می‏توانند انسان را مبتلا کنند.
-بهتر است فاصله مصرف غذا تا شروع تمرینات ورزشی، کم‏تر از 3 ساعت نباشد تا هضم و جذب مواد غذایی انجام گرفته، خون به مقدار کافی در دسترس ماهیچه‏ها باشد.در ضمن از نیم ساعت مانده به تمرین تا یک ربع بعد از تمرین، لازم است از صرف نوشیدنی خیلی سرد خودداری شود.
-احساس خستگی و کوفتگی در پایان تمرین، مخصوصا در مسابقات ورزشی، به فرد دست می‏دهد.در این حالت بدن کاملا به حالت عادی برنگشته، آمادگی هضم معمولی غذا را ندارد و مدتی طول می‏کشد تا پس از فعالیت شدید، اشتها به وجود آید.بنابراین بعد از تمرینات و مسابقات تنها ماده غذایی مناسب، نوشیدنی، مخصوصا آب میوه است.
-پیوسته اصول انسانی و احترام به دیگران را مدنظر داشته باشید و همانند یک ورزشکار واقعی رفتار کنید.
استراحت و تمدد اعصاب پس از فعالیت ورزشی
استراحت از نظر حفظ سلامت و کارایی بدن امر مهمی است که باید به خصوص در مورد جوانان که فعالیتشان بسیار زیاد است، مورد توجه قرار گیرد.استراحت و تمدد اعصاب، موجب آرامش خاطر و رهایی از عصبانیت و ناراحتی‏های روحی است. تحقیقات اخیر نشان داده است که عادت دادن یادگیری و آموزش آنان کمک نموده، اضطراب را می‏زداید و بر دقت و قدرت یادگیری می‏افزاید.بنانبراین لازم است، دانش‏آموزان به ارزش و اهمیت این امر آگاه شوند و استراحت بعد از هر فعالیت ورزشی جزء عادت دانش‏آموزان قرار گیرد تا به نیرومندی و سلامت آنان لطمه‏ای وارد نشود.باید توجه داشت که بدن از نظر قوای ذهنی و جسمی، بعد از هر فعالیت به استراحت نیاز دارد و هر عضو بدن که بیش‏تر فعالیت کرده باشد، به همان نسبت به استراحت بیش‏تری نیازمند است.
تمرینات زیر به استراحت و تمدد اعصاب و رفع خستگی، پس از فعالیت‏های زیاد و خسته شدن، کمک مؤثری می‏کند:
1-در هر نقطه‏ای که هستید، بدن را مانند شیئی که به آرامی به طرف زمین فرود می‏آید، با کمک دست‏ها روی زمین قرار دهید و به راحتی بنشینید.
2-وقتی که روی زمین نشستید، پاها را به راحتی دراز کنید و بدن را مانند شاخه‏ای که در اثر وزش نسیم تکان می‏خورد به آرامی به طرف راست و چپ به نوسان درآورید.
3-به آرامی دراز بکشید و چشم‏های خود را ببندید و به هیچ چیز فکر نکنید.
4-به پشت دراز بکشید و فکر کنید که پلک‏های چشم شما لحظه به لحظه سنگین‏تر و سنگین‏تر می‏شود.
5-به پشت بخوابید و تصور کنید که دست‏ها و پاهایتان به سنگینی آهنی است که به آرامی به زمین فرومی‏رود.
6-به پشت دراز بکشید و با شل کردن عضلات، بدن را با سنگینی روی زمین رها کنید و فکر کنید کم‏کم دارید به زمین فرومی‏روید.
اگر موارد چهار به بعد را پس از حرکت و فعالیت‏های بدنی با راحتی و بی‏خیالی و به قول معروف با خارج بودن از این دنیا، اجرا کنید، به احتمال قوی به خواب عمیقی هم فرومی‏روید. موارد فوق‏الذکر هم‏آهنگی قوای ذهنی و جسمی را برای تأمین استراحت و دستیابی به تمدد اعصاب و رفع خستگی پس از فعالیت‏های جسمی تضمین می‏نماید.
در خاتمه مجددا یادآور می‏شویم که رعایت بهداشت و ایمنی از موارد بسیار مهمی است که در اجرای هر رشته ورزشی، از نظر حفظ سلامت دانش‏آموزان بایستی به عمل آید. ایمنی و حفظ بهداشت، خود به خود به دست نمی‏آید و باید ضمن آموزش هر رشته ورزشی، مقررات ایمنی آن نیز تعلیم داده شود.هم‏چنین پس از آموزش مقررات ایمنی و بهداشت رشته‏های ورزشی، لازم است مربیان ورزش بر اجرای صحیح و کامل آن توسط دانش‏آموزان، نظارت داشته باشند تا همه افراد، تمامی توصیه‏ها را بدون کم‏وکاست رعایت کنند.
منابع:
-اداره کل تغذیه و بهداشت مدارس وزارت آموزش و پرورش:راهنمای بهداشت در مدارس، 1374.
-حلم‏سرشت، پریوش و دل‏پیشه، اسماعیل: اصول بهداشت فردی، انتشارات چهر، 1377.
-حلم‏سرشت، پریوش و دل‏پیشه اسماعیل: اصول بهداشت فردی، انتشارات چهر، 1374.
-ذکایی، محمود و نبوی، محمد:کلیات تربیت بدنی در مدارس، انتشارات سمت، 1376.
مشرف جوادی، بتول:تربیت بدنی و ورزش در مدارس، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی، 1369. -نوری، محمدرضا:بهداشت مدارس، انتشارات واقفی، 1378.