تجزیه و تحلیل کمّی فرسایش خندقی در حوضه ی آبخیز کلقان چای (شرق سهند)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
حوضهی آبریز کلقان چای با مساحت 5/235کیلومتر مربع و متوسط بارندگی290 میلیمتر در جنوبشرق شهر تبریز واقع شده است. ارتفاع متوسط آن 2615 متر و شیب 92/12% است و از پتانسیل بالایی برای فرسایش خاک برخوردار است. نتایج دادههای برخی از شاخصهای ارزیابی استعداد حوضه به فرسایش خطی بویژه خندقی(نظیر Ws وHTK ) نشانگر پتانسیل بالای خندقزایی در حوضه است. متوسط فرسایش خاک در حوضهی آبخیز کلقان چای ton/ha/y 79/235 می باشد و مجموع کل فرسایش خاک حوضهton/ha/y 5552845برآورد شد که نشانگر اتلاف شدید خاکهای سطح الارضی و زراعی حوضه عمدتاً به واسطهی فرسایش آبی روانآبها به صورت خندقی میباشد. نتایج تحلیلهای آماری نشان داد که بین پارامترهای طول و عمق خندقها همبستگی مثبت(75/.R=) معنیدار در سطح اطمیان 99% و بین طول و شیب محل با همبستگی معکوس معنیدار (5071/.R=) در سطح اطمیان 97%، وجود دارد. بعلاوه بین طول و عرض خندقها همبستگی مثبت معنی دار(85/.R= در سطح اطمیان 95%)، طول و ارتفاع متوسط و توپوگرافی با همبستگی مثبت معنیدار (596/.R=) وجود دارد. با توجه به شیب تند دامنهها، دخالت شدید انسانها (واقع شدن بیش از 19 روستا در حوضه)، بارشهای رگباری، اثرات) سیستم آبراههها بهشدت موجب تخریب و انتقال مواد سست سطحی (خاکهای زراعی حاصلخیز) میشوند. فرمولهای تجربی برآورد میزان رسوب.نشانگر شدت تخریب و حجم زیادی از سازندهای خاکی از حوضه است. لذا پیشنهادهای لازم متناسب با ویژگیهای حوضه برای مدیریت آن ارائه شد.