مناسبات کارگری در کارخانه ی قند آبکوه (1315-1325ش) به روایت اسناد آستان قدس رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)
در دوره ی پهلوی اول به دنبال سیاست های اقتصادی و در روند صنعتی شدن کشور کارخانه هایی در شهرهای مختلف ایران پدید آمد. در این میان، کارخانه های قند و شکر جایگاه ویژه ای داشت. هدف از تأسیس این کارخانه ها دستیابی به استقلال اقتصادی و سیاسی در برابر دولت روسیه بود. در کارخانه ی قند آبکوه که در 1315ش شروع به کار کرد، افرادی به عنوان کارگر، کارمند و کشاورز، استخدام شدند. این نوشتار بر آن است تا با تکیه بر روش تحقیق تاریخی و با استفاده از اسناد آرشیوی و مجموعه مصاحبه های تاریخ شفاهی موجود در آستان قدس رضوی به بررسی وضعیت رفاهی، آموزشی و بهداشتی کارگران و مناسبات آن ها با کارفرمایان در این کارخانه بپردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد مسئولین کارخانه ی قند آبکوه تا حد امکان انتظارات معیشتی و رفاهی کارکنان را مرتفع کرده اند و مدیران آن گام های اساسی در حوزه ی بهداشت و درمان، آموزش، و به طور کلی، رفاه کارکنان برداشته اند. در امور مالی نیز بازرسان نظارت شدیدی را بر قراردادهای خرید، سرمایه گذاری ها، نحوه ی کشت کشاورزان و خرید بذراعمال می کردند که در اسناد بازتاب پیدا کرده است.