توران شاه

بازتاب پندهای خواجه جلال الدین توران شاه در شعر حافظ   چکیده ارتباط شماری از سروده های حافظ با یکدیگر چشمگیر است. تحلیل عناصر این پیوندها گاه می تواند به درک دقیق تر شعر حافظ بینجامد. تأمل در روابط درون متنی دیوان حافظ ، اطلاعات بسیار مفیدی درباره ی رویدادهای زندگی او و برخی شخصیت های اثرگذار در آن رخدادها، در اختیار ما قرار می دهد. یکی از ممدوحان حافظ که نامش در شمار قابل توجهی از سروده ها ذکر شده، خواجه جلال الدین توران شاه، وزیر مشهور شاه شجاع مظفری، است. در این جستار با هدف تبیین نقش خواجه توران شاه در زندگی و شعر حافظ کوشیده ایم نخست اطلاعات حاصل از منابع تاریخی درباره ی وی را گردآوری کنیم و سپس با بررسی سروده هایی از حافظ که به تصریح درباره ی اوست، به توصیف مناسباتش با حافظ بپردازیم و آن گاه با تکیه بر بازیابی روابط درون متنی دیوان حافظ ، کیفیت و اهمیت حضور این شخصیت در شعر حافظ را تحلیل کنیم. نتایج نشان می دهد که میان خواجه و حافظ رابطه ی صمیمانه ای برقرار بوده است. در مقاطعی که مناسبات حافظ با شاه شجاع و دربار وی به تیرگی و کدورت می گرایید، توران شاه برای بهبود این روابط کوشش می کرد. حمایت از حافظ در برابر مخالفان و دستگیری از او در شرایط مضیقه ی مالی هم از موارد مهمی است که در ترسیم سیمای توران شاه، نباید از نظر دور داشت. افزون براین، حافظ برخی از پندهای بلند آن وزیر کاردان را در لابه لای سروده های خویش ثبت کرده است. دریافت و بررسی این سخنان ارزشمند می تواند نتایج مهمی درجهت شناخت بهتر زندگانی حافظ و حتی درک دقیق تر شعر او در پی داشته باشد.