رشد و افول علم

علوم اسلامی، حدیث، تفسیر، فقه و کلام در دوره معاصر رونقى دوباره یافته اند. تبیین علل و زمینه هاى این رونق، مسئله این پژوهش است که با نظریه روش شناسى بنیادین و روش تحلیلى مورد تبیین قرار گرفته است. احیاى حکمت صدرایی، توسعه علوم تجربی، ظهور رقباى علمی، حضور فلسفه ها و علوم غربى و از همه مهم تر باور به عدم کفایت آثار موجود، ازجمله عوامل معرفتى این امر به شمار می روند. توجه به نیازهاى روز، اتخاذ رویکردهاى جهانى و تقریبی، تأسیس مراکز علمی، تدوین آثار علمى و تلاش براى گسترش تعاملات علمی، در زمره عوامل فردى قرار دارند. درخصوص زمینه هاى سیاسى اجتماعى نیز می توان به ظهور استعمار، حکومت هاى استبدادی، مواجهه با غرب، انقلاب اسلامی، تحول در نظام آموزشى و تقسیم کار علمى اشاره کرد. عوامل معرفتى با ایفاى نقش علّی، و عوامل فردى و عوامل اجتماعى سیاسى با ایفاى نقش اعدادی، رونق علوم یادشده را در قم معاصر به دنبال داشته اند.