مجاوران ایرانی

در سده های میانه اسلامی شهر مقدس مکه  شاهد شکل گیری پدیده دینی و اجتماعی «مجاورت» بود. شماری از علمای مسلمان که به قصد حج به مکه می آمدند، به طور موقتی یا دائمی در این شهر اقامت می گزیدند و مجاوران نامیده می شدند. بسیاری از این عالمان مجاور اهل سرزمین های شرقی، ماوراءالنهر، ایران و عراق بودند. در این مقاله با بهره گیری از منابع اصیل، به ویژه تواریخ محلی و تراجم نامه ها،  سهم این عالمان مشرقی در حیات فرهنگی و اجتماعی مکه بررسی شده است. این عالمان که  غالباً به هدف دانش اندوزی به مکه می آمدند، به تدریج به بخشی از جامعه مکه بدل می شدند و در حیات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی آن نقش ایفاء می کردند. بنابر داده های منابع بیشتر مجاوران مکه اهل عراق و ایران بودند. مجاوران شرقی در  رشد و گسترش فعالیت های علمی در شهر مکه سهم بسیاری داشتند. حضور این عالمان مسجدالحرام را به یکی از مهم ترین مراکز علمی در سده های میانه بدل ساخت.