زیبایی شناسی تأثیر

واکاوی آثار ادبی ملل مختلف و کشف رابطه تأثیر و تأثُّر، در پرتو مطالعات تطبیقی ادبیات، لذت حاصل از خوانش و نقد آن را مضاعف می کند. رمان لولی خنده فروش، نوشته علی اکبرکرمانی نژاد و رمان کولی ها (1968) نوشته زاهاریا استانکو (Zaharia Stancu)، ضمن الهام و سرچشمه گرفتن از فرهنگ کولی ها، با اتکا به سبک واقع گرایی اجتماعی، روایتی جذاب و دل نشین از زندگی آن ها را نشان می دهد. هدف پژوهش حاضر، کشف تأثیر و تأثُّر دو متن روایی-داستانی، بر بنیاد نظریه «زیبایی شناسی تأثیر» (The Aesthetic of Influence) کلادیو گیین (Claudio Guillen) است. روش پژوهش حاضر، اسنادی-کتابخانه ای با رویکرد تطبیق نشانه های تأثیر است. نتایج پژوهش نشان می دهد که استانکو و کرمانی نژاد، با تکیه بر مبانی رئالیسم اجتماعی، در بازتاب جلوه های فرهنگی و اجتماعیِ زندگی کولی ها، تصویری واقعی از فقر و فرودستی، تبعیض قومیتّی و نژادی، آوارگی و سرگشتگی، دیگربودگی و بی عدالتی حاکم بر زندگی آنان را ترسیم کرده اند. گزینش متناظر شخصیت های داستانی، تناظر در پیرنگ روایت، درونمایه متناظر تحقیرشدگی و تبعیض قومیّتی، مقدمه چینی و توصیف های آغازین همسان، فضاسازی های متناظر داستانی و همانندی عنوان رمان ها، فرضیه تأثیر و تأثُّر دو اثر را تقویت می کند. از وجوه خلاقیت کرمانی نژاد در روایت پردازی، می توان به بن مایه پُررنگ رمانتیک داستان، فضاسازی های بومی و ملموس، بهره گیری از سبک جریان سیّال ذهن در بخش هایی از رمان، تعدد راوی، ساختار دو بخشی رمان و بهره گیری از شیوه گذشته نگر درونی، اشاره کرد.