محمد بن حسن شروانی

یکی از اندیشمندان کمتر شناخته شده دیار کاشان در سده یازده و دوازده هجری غلام رضا بن عبدالعظیم کاشانی است. او در ترویج فرهنگ شیعه و دفاع از آن در برابر مخالفان، آثار مختلفی را تألیف کرده است. از جمله اینکه به یکی از آموزه های شیعی پراهمیت یعنی آموزه بداء نظر ویژه دوخته، افزون بر تألیف رساله مستقلی در این باب، ضمن شرحی که بر صحیفه سجادیه نوشته، مطالب نسبتاً مفصلی دراین باره ذکر کرده است. او در این راستا علاوه بر اینکه کوشیده است به روایات واردشده از سوی معصومین درباره بداء توجه کافی را مبذول دارد، به تقریرهای مختلفی که از سوی اندیشمندان شیعه درباره این آموزه ارائه شده نیز توجه کند و به بررسی آن ها بپردازد و از میان آن ها تقریری را ترجیح دهد. او همچنین اعتراضاتی را که از سوی مخالفان شیعه به این آموزه وارد شده، پاسخ داده و گاه به داوری میان پاسخ های بزرگان امامیه به آن اعتراض ها هم پرداخته است؛ چنان که به نوعی به دفاع از خواجه طوسی در برابر میرداماد و علامه مجلسی روی می آورد. نوشتار حاضر می کوشد پس از معرفی این شخصیت و آثار علمی برجای مانده از وی که معمولاً مخطوط هستند، با اعتماد به نسخه های خطی برجای مانده از آثاری از وی مانند رساله البداء و حدائق الصالحین به تحریر و تحلیلی از دیدگاه او درباره آموزه بداء بپردازد. نوآوری این نوشتار افزون بر معرفی این شخصیت خطّه کاشان، نشان دادن مخالفت های وی با تقریرهای بسیاری از اندیشمندان امامیه و نیز موافقت وی با برخی دیگر است.