موزه شیخ احمد جامی

موزه قرآن شیخ احمد جامی در شهرستان تربت جام، مجموعه ای کم نظیر از قرآن های خطی دارد. صفحات افتتاح این قرآن ها، با تزیینات و صفحه آرایی ظریف و سنجیده، قابل تامل و در خور اندیشه و مطالعه بوده که بر اعتبار و منزلت آنها تأکید نموده است. پژوهش حاضر، به بررسی اصول و قواعد بصری صفحات افتتاح مجموعه ای از قرآن های محفوظ در موزه شیخ احمد جامی از سده 8 تا 13 هجری پرداخته است. اهداف پژوهش حاضرعبارت است از: 1-بررسی ارزش های بصری صفحه آرایی و تزیینات صفحات افتتاح وانجام قرآن های محفوظ در مجموعه شیخ احمد جامی2-تطبیق صفحه آرایی و تزئینات این صفحات از قرن8 تا 13هجری. و سوالات این پژوهش عبارت است از:1. صفحه آرایی وتزئینات صفحات افتتاح در قرآن های محفوظ در موزه شیخ احمد جامی از قرن 8 تا13 هجری چه ویژگی هایی دارد؟2.وجوه افتراق و اشتراک در صفحه آرایی وتزئینات قرآن ها چگونه است؟این پژوهش با رویکرد کیفی و روش توصیفی و تحلیلی به انجام رسیده است. جامعه آماری قرآن های مجموعه شیخ احمد جامی و روش نمونه گیری، هدفمند با انتخاب موارد بارز و موارد مرزی و انتهایی انجام گرفته است. یافته ها نشان می دهد ابتکار مذهبان دوره سلجوقی، تحریر حروف و علامات و حرکات خوش نویسی شده با حروف دقیق و سنجیده و ابعاد کتیبه مرکزی در این دوران وسیع تر بوده است. در عصر ایلخانی سبک کتابت وصفحه آرایی مصحف های قرآن کامل ترشد. صفحات اول قرآن تذهیب و بر اساس الگوهای هندسی تقسیم بندی شده و این اشکال با گردش اسلیمی ها کامل گشته و کتیبه و شمسه در این دوران رونق یافته است. در قرآن های کتابت شده عصر تیموری طلا و لاجورد از عوامل اساسی کار بوده است هم چنین خط ثلث در کتابت قرآن رواج یافته وحاشیه بیرونی(مقابل عطف) سطح وسیعتری را نسبت به حواشی دیگر به خود اختصاص می دهد. در نقوش صفوی تمایل به ایجاد ظرافت و پیچیدگی های اعجاب انگیز در تزیینات به چشم می خورد. رنگ غالب طلایی و لاجوردی والبته شنگرف، سبز، زرد و نارنجی نیز بیشتر به کار رفت. کاتبان با توجه به تناسب و توازن، میان اندازه ی سطح نوشته و اندازه صفحه، نسبت های هندسی را به خوبی ارزیابی کرده و از ابزارهای عملی و نظری لازم برای فضاسازی اندازه ی نوشته استفاده نموده اند. نوع کادربندی های مختلف وتقسیمات صفحه به بخش های مجزا نیزاز ویژگی های این دوره است.