کودک مطلوب

هدف این مقاله شناخت سازه های معنایی هویت کودک مطلوب در قوانین شش گانه برنامه های توسعه است. پژوهش مبنایی این نوشتار با رویکرد کیفی انجام شده و روش دستیابی به داده های نهایی تحقیق، تحلیل محتوای کیفی است. یافته ها نشان می دهد که در این برنامه های توسعه نه به طور صریح بلکه به گونه ای ضمنی ویژگی های انسان و در حقیقت کودکان و نوجوانان مطلوب، مجموعاً در 12 مقوله کلی مشخص شده اند: 1. مومن، 2. انقلابی، 3. ایرانی، 4. متعهد و مقتصد، 5. حافظ ارزش های خانواده، 6. خلاق، 7. قانون گرا، 8. تعامل گرای فرهنگی، 9. شکوفا، 10. طالب دانش، 11. کنشگر، 12. دوستدار محیط زیست. سه سازه کودک مومن، ایرانی و انقلابی، پر بسامدترین نظامواره هایی بودند که از این متون استخراج شدند. بر این اساس می توان گفت، در چارچوب اسناد مورد بررسی، سیاست گذاران فرهنگی جمهوری اسلامی ایران بنا بر آرمان های انقلابی خود قصد داشتند کودک و انسانی مومن، علاقه مند به سرزمین ایران، دارای روحیه و خصلت های انقلابی، متعهد و مقتصد، حافظ ارزش های خانواده، خلاق و قانون گرا تربیت کنند. به نظر میرسد، مضمون مشترک و معنابخش همه مقولههای استخراج شده: کودک مؤمن، ایرانی – اسلامی، انقلابی و وفادار به باورها و ارزشهای اسلام و انقلاب است. برخی از مقولات اساسی نظریه های «انسان عامل» و «بازتولید تفسیری» (چارچوب مفهومی پژوهش)، شامل «مومن»، «دوستدار محیط زیست»، «مشارکت جو»، «مسئولیت پذیر»، «شکوفا» و در نهایت «کنشگر»، با مقولات مستخرج از اسناد توسعه ای، قابل انطباق هستند. اما مقولات مهم دیگری مانند «تندرست» ،«درون کاوی»، «نیکوکاری»، «زیبایی جویی» و در نهایت «طبیعت آشنا» در اسناد مورد بررسی، جایگاهی نداشتند.