صدرالافاضل

کهن ترین نسخه دیوان اشعار خواجوی کرمانی در زمان حیات شاعر استنساخ شده است. بخش عمده این نسخه که در کتابخانهٔ ملّی ملک نگهداری می شود، پیش تر موضوع پژوهش های بسیاری بوده و چاپ عکسی آن هم منتشر شده است، اما این نسخه تنها بخشی از یک نسخهٔ اصلی بوده که حدود یک سدهٔ پیش به چند نسخه جداگانه تقسیم و در کتابخانه های مختلف پراکنده شده است. در این نوشتار ابتدا به معرّفی دو نسخهٔ دیگر در کتابخانهٔ بریتانیا و کتابخانهٔ مرکزی دانشگاه تهران پرداخته شده که به همراه نسخهٔ ملک بخش هایی از همان نسخه نخستین بوده است. سپس، با مقایسهٔ آن ها با بیش از سی نسخهٔ متقدّم، نسخهٔ اصلی و ترتیب اولیّهٔ آثار خواجو بازسازی می شود. همچنین، نویسندگان به ارزش های هنری نسخهٔ اصلی در سنّت کتاب آرایی در عصر آل اینجو پرداخته و تاریخ تقریبیِ پراکنده شدن این نسخه را برآورد کرده اند.