نوارهای اسلامی

نوارهای ساسانی بهعنوان یکی از مهمترین شاخصه های تشخیص هنر این دوره، بهوفور بر نقشبرجسته ها، پارچه ها و ظروف سیمین عصر ساسانیان بهچشم میخورند. نوارهایی که میتوان نمونه هایی از آنها را در اوائل دوران اسلامی نیز مشاهدهنمود. بنابر آنچه بیانشد هدف از انجام این پژوهش، شناخت نوارهای ساسانی و چگونگی تأثیر آنها در دوره اسلامی است. مطابق با این هدف پرسشهایی نیز قابل طرح است بدین قرار که ویژگیهای اصلی نوارهای ساسانی چه بودهاست، آیا نوارهای اسلامی بهکار بردهشده بر نقاشیها، پارچه ها و ظروف سیمین نیز از نمونه های ساسانی اقتباسشدهاند و این نوارها در کدامیک از دوره های اسلامی نمود بیشتری داشتهاند. درواقع در پژوهش حاضر تلاش برآن است تا ازطریق گردآوری اطلاعات کتابخانهای و اسنادی با بهرهگیری از روش تحلیلی- تطبیقی همراه با بررسی کاربرد، کارکرد و ویژگی نوارهای ساسانی و مقایسه آن با ویژگیهای نوارهای اسلامی، تأثیرپذیری هنر اسلامی و نوارهای آن از ساسانیان اثباتشود. برای رسیدن به چنین هدفی با ارائه نمونه هایی از نوارهای یادشده، مطالعه تطبیقی بین نقشهای نواردار در دوره ساسانی با سده های آغازین اسلام صورتگرفت که از این طریق، تأثیرگذاری نوارهای ساسانی بر هنر اسلامی با ویژگیهایی تقریباً یکسان مشاهدهشد. بدین صورت که ویژگیهایی همچون مواجبودن و از ابتدا به انتها پهن شدن عیناً در نقوش اسلامی بهکار رفتهاند و در ویژگی مختص خاندان سلطنت بودن تنها مفهوم پادشاه به خلیفه یا امیر تغییر یافتهاست. درهر حال، تقدس و جایگاه ویژه این نوارها در دوره های پس از اسلام همچنان حفظ گردیدهاست. با بیان دلایل این تأثیرگذاریها، چگونگی راهیابی نوارهای ساسانی به جهان اسلام نیز توضیحداده شدهاست. این اقتباس از اوائل دوران اسلامی در حوزه های مختلف هنری تا اواخر دوره سلجوقیان بهچشم میخورد لیکن سهم دوره هایی همچون اموی، عباسی، سامانیان و آل بویه بسیار چشمگیرتر است.