مسجد جامع قائن

مسجد جامع قائن در کنار دیگر مساجد جامع، نمایانگر شکوه و عظمت معماری ایران در دوره اسلامی است که علاوه بر پایگاه مذهبی و اجتماعی در جامعه از لحاظ ویژگی های معماری حائز اهمیت فراوان است. این مسجد ازجمله بناهای تک ایوانی در ایران محسوب می شود. ایوان بنا در سال 1368م/770ه.ق. به دستور جمشیدبن قارن ساخته شده و شبستان ها، رواق ها، ورودی ها و آب انبار بنا در زمان سلطنت شاه سلیمان صفوی، به بنا الحاق شده است. معماران مسجد جامع قائن از منظر ماهیت معماری در طرح ریزی فرم و فضای معماری بنا اصولی را مدنظر قرار داده اند که برگرفته از اشکال هندسی و تناسبات بین آنهاست. براین اساس، با رویکرد تحلیل تناسبات هندسی در بنا به پاسخگویی به این سؤال پرداخته شده که سیستم تناسباتی به کارگرفته شده در مسجد جامع قائن چگونه از تناسبات ایرانی اسلامی در عناصر معماری بهره گرفته است؟ به همین منظور، در پژوهش پیش رو روش تحلیلی اساس کار قرار گرفته و در جمع آوری اطلاعات از ابزار گردآوری داده و اطلاعات مشاهده میدانی و کتابخانه ای توأمان، بهره گرفته شده است. در تلاش برای پاسخگویی به سؤال پژوهش با استفاده از مهندسی معکوس بر معماری، پلان، نما و مقطع، مسجد جامع قائن موردتحلیل هندسی دقیق قرار گرفت. نتایج نشان دهنده آن است که این بنا باتوجه به سیستم تناسبات ایرانی اسلامی که بر پایه اعداد اصمّ و خواص هندسی مربع و مربع مضاعف بوده، بنا شده است. همچنین، استفاده از تناسب طلائی را می توان در ایجاد تعادل بصری عناصری نظیر: ایوان و ورودی اصلی و مکان یابی ورودی شمال غربی مشاهده کرد.