نواحی کویری و بیابانی

ژئوتوریسم شاخه ای از اکوتوریسم است که بر ارزش توریستی سیستم های سطحی زمین همگام با ارزش های جغرافیای انسانی تأکید دارد. آنچه امروزه بر مسئله کنونی دانش ژئوتوریسم دامن می زند، نواقصی است که در عرصه مدیریت و تدوین راهبردهای حفاظتی، بهره برداری هوشمندانه و تأمین امنیت مشاهده می شود و مطالعات فعلی این دانش نوپا، تنها بر اساس معرفی جاذبه ها، اولویت بندی و ارزیابی آن هاست و با دست آوردهای این دانش مبتنی بر پایدارسازی محیط، احیا و بهره برداری از میراث فرهنگی و رفاه اقتصادی جامعه بومی میزبان، مطابقت ندارد. به همین دلیل در دو دهه پیشین، روش های متنوعی برای شناسایی، اولویت بندی و ارزیابی ژئومورفوسایت ها در قلمروهای مختلف کوهستانی، ساحلی، کارستیک، بیابانی و ... تدوین شده و در حال انجام است. این پژوهش بر آن است تا با ارائه و تدوین یک الگوی مدیریتی، ابعاد جامع دانش ژئوتوریسم را از شناسایی تا مدیریت موردمطالعه قرار دهد. از نظر روش شناسی تلفیقی از روش بومی شده ارزیابی، مطالعات میدانی و کتابخانه ای تشکیل می دهد. در این راستا تأکید ویژه ای بر روی ملاحظات امنیتی و چالش های پیش روی آن شده است. چراکه در صورت محیاشدن شرایط زیرساختی و الگوهای رفتاری بومیان برای بهره برداری، در صورت فقدان امنیت، نمی توان انتظار توسعه اقتصادی و فرهنگی ناشی از مدیریت ژئوتوریسم را داشت. بر این اساس یافته های پژوهش، در راستای فرآیند تدوین و اجرای الگوی مدیریتی ژئوتوریسم در مناطق بیابانی و کویری مرنجاب، مبتنی بر راهبردهای اجرایی و مطالعاتی اعم از شناسایی، ارزیابی، مؤلفه های مدیریتی، امنیتی و ... است. نتایج نشان داد، پیش از تنظیم مؤلفه های مدیریت طبیعی و انسانی محوطه مرنجاب، لازم است ابتدا مؤلفه های مدیریت نظم و امنیت در این منطقه اعم از اقدامات ضروری (امنیت بهره برداری، امنیت انسانی، تبلیغات و ...) و همچنین اجراکننده این مهم (نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در شهرستان آران و بیدگل) را محور مطالعه قرار داد.