یهودیان کاشان

ایرانیان و عبرانیان، نخستین بار در حدود دوهزار و هفتصد سال قبل در شاهراه کلده و آشور یکدیگر را یافتند و علإوه بر تأثرات و تعاملإت بسیار، یکی از طولإنی ترین همزیستی های بشری را آغاز کردند. یهودیان به تدریج، به ویژه پس از زمان کورش، در سرزمین ایران پراکنده شدند. برخی از پژوهندگان، پیشینه اقامت یهودیان در کاشان را به آن دوره بازمی گردانند و تاریخ طولإنیی هودیان این شهر را جزئی جداناپذیر از تاریخ کاشان می دانند و معتقدند که شناخت درست آن به لحاظ فرهنگی و جامعه شناختی، می تواند تصویر روشنی از دیروز این منطقه و قوم یهود را بازنمایاند. این جستار به وضعیت یهودیان کاشان در دوران پهلوی می پردازد و فعالیت های سیاسی یهودیان کاشان، نقش تأسیس دولت اسرائیل در تحولإت این عصر را به همراه وضعیت اقتصادی آن ها در دوره دوم پهلوی، مورد بررسی قرار می دهد و در نهایت با معرفی مشاهیر یهودی کاشان در این دوره و بررسی کاهش جمعیت و علل آن، پایان حیات این جامعه در کاشان را تحلیل می کند. این مقاله نشان می دهد که همانند ادوار قبل، در دوره پهلوی، رویه آنتی سمیستی در کاشان معمول نبوده و متقابلإً یهودیان کاشان و شخصیت های بزرگ فرهنگی، سیاسی و اقتصادی آنان از قبیل لرد داوود آلیانس، حاخام یدیدیا شوفط، دکتر لقمان نهورای و... در برخورد با مسلمانان، رویکردی محافظه کارانه و نسبتاً مسالمت آمیز داشته اند و رهبری یهودیان ایران را با چنین رویکردی پیش برده اند . همچنین این تحقیق نشان می دهد که قتل دکتر سلیمان برجیس در سال 1328 در کاشان، به دلیل یهودی بودن او نبوده و تبلیغ بهائیت، دست مایه کشتن او شده است.

تاریخ یهودیان کاشان جزئی جداناپذیر از تاریخ کاشان است که شناخت درست آن می تواند به لحاظ فرهنگی و جامعه شناختی، تصویر روشنی از دیروز این منطقه را بازنمایاند. همچنین تاریخ یهودیان کاشان بخش مهمی از تاریخ یهود ایران است که تا پیش از این در لابه لای سطور مورخان و سیاحان و در اذهان ساکنان و رهگذرانْ پراکنده بوده است. این مقاله گزارش و تحلیل اوضاع و احوال یهودیان کاشان پس از انقراض صفویان، حمله افغان ها و دوران حاکمیت افشاریان و زندیان، یعنی حدود شش دهه (1148 1209ق/ 1735 1794م) در بر می گیرد. موضوع این تحقیق، زندگی جامعه کلیمی در شهری مذهبی است که با وجود ناملایماتی چند، در حیات سیاسی و اجتماعی خود نقش فعالی ایفا کرده است و هدف آن گزارش و تحلیل کوشش های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این جامعه و همچنین نحوه شکوفایی و توسعه اقتصادی، اجتماعی و به ویژه توسعه آموزش های دینی تا رسیدن به عنوان «اورشلیم کوچک» و تعامل آنان با اکثریت مسلمان و عالمان خوش فکر کاشان و در نهایت، مشاهده پایان آن است.