تفاسیر فارسی

نوشته پیش رو در پی معرفی یکی از معروف ترین مفسّران پارسی زبان و فارسی نویس سده دهم هجری، ملا فتح الله کاشانی است. هر چند از این عالم، تألیفات متعدد و ارزنده ای در دست است، نیز کتاب تفسیری قیم او با عنوان منهج الصادقین در عالم تشیّع پارسی، شهرت به سزایی دارد، درباره چهره تاریخی او گزارش چندانی نداریم. در این نوشتار، در پی آنیم تا با گردآوری و تحلیل گزارش های متفاوت و گاه متضاد از شخصیت آن بزرگوار، تا حدی در شناسایی او بکوشیم. در پایان نیز، نگاهی تحقیقی به دو اثر ارزنده او در ترجمه و تفسیر قرآن و نهج البلاغه خواهیم داشت.

میرزامحمد بن محمدرضای قمی مشهدی (م. حدود 1125ق.) صاحب تفسیر معروف "کنزالدقائق و بحرالغرائب" از علمای دوره صفویه است که آثار متعددی در زمینه های قرآنی، فقهی و کلامی از وی به یادگار مانده است. از شاخصه های اصلی عصر مؤلف، نهضت فارسی نویسی و غلبه دیدگاه اخباری و پیدایش آثار و تفاسیر روایی می باشد. میرزامحمد مشهدی نیز از یک سو تلاش نموده است همسو با این رویکرد علمی و فرهنگی، دو تفسیر روایی تبیان سلیمانی به فارسی و کنزالدقائق و بحرالغرائب را به عربی سامان دهد و از دیگر سو، با فاصله گرفتن از دیدگاه اخباری ها، اندیشه های اصولی را در تفسیر دخیل سازد. در این نوشته ضمن بیان شرح حال مفسر، به معرفی تفسیر تبیان سلیمانی و شیوه ی تفسیری وی پرداخته و آنگاه نگاهی اجمالی به نسخه های خطی تفسیر خواهیم داشت.