علامه ملا محسن فیض کاشانی

علامه ملا محسن فیض کاشانی که در حکمت و فلسفه از شاگردان به نام صدرالدین شیرازی است، یکی از پرکارترین علمای شیعه در عصر صفویه است. وی در «هستی شناسی» و سایر موضوعات فلسفی نیز از پیروان حکمت متعالیه صدرایی بوده و همچون صدرالحکمای شیرازی با تسلط به فلسفه مشّائی و اشراقی و آشنایی کامل با عرفان به مبانی عرفا و طریقه ایشان نظر داشته و مطالب عرفانی مربوط به مباحث هستی شناسی را با مبانی عرفانی برهانی بررسی نموده است. وی امّهات مسائل وجود را به طریقه محقّقین، از حکما و عرفا مورد بحث قرار می دهد. علامه فیض در صدد است بین طریقه حکمت و معرفت حاصل از طریق برهان، و فلسفه معهود بین حکمای اوایل و اساطین فن از اعاظم حکمای یونان، و بین معارف وارد از طریق شریعت محمدیه و انوار فائض از طریق ائمه شیعه جمع نماید. این پژوهش، به برخی از مهم ترین مسائل هستی شناسی در اندیشه فلسفی این حکیم فرزانه اشاره می کند. همچنین در بررسی نظریه فیض، به آرای پیشینیان از حکما (از ارسطو تا ابن سینا) نیز نظر داشته و سعی در تطبیق آن دارد.