عوامل تعارض

اخبار احدثیت دسته ای از روایاتند که شمار آنها حداکثر به پنج مورد می رسد. این دسته از اخبار بیانگر تقدیم روایتی هستند که صدورش نسبت به روایت معارض، پسین است و احدث نامیده می شود. عده ای از محدثان، فقیهان و اصولیان این دسته از روایات را دلیل بر مرجح بودن احدثیت در باب تعارض اخبار دانسته اند و در مقابل، اکثر بزرگان در این روایات مناقشه کرده و دلالت آن ها را بر این امر نپذیرفته اند. هدف پژوهش حاضر، یافتن مدلول حقیقی و پیام اصلی این اخبار با رویکرد توصیفی- انتقادی است. در این پژوهش نخست به شکل نوینی به تحلیل سندی روایات پرداخته شده و بیشتر آنها فاقد صحت سند شناخته شده اند. سپس کوشش شده تا دلالت آنها نقد و ارزیابی شود؛ در این بخش با مواجهه علمی و ملاحظه شواهد درون متنی و برون متنی، به شکل دسته بندی شده، هفت مناقشه نسبت به محتوای روایات اخذ احدث و سه مناقشه نسبت به روایات نسخ وارد شده و نیز وجوه محتمل در علت تقدیم احدث، مورد ساماندهی و نقد قرار گرفته اند. آنگاه فضای صدور این دسته از روایات، تحلیل و بررسی شده و با توجه به سخنان محققان و لحاظ متن، محتوا و نحوه تخاطب واقع در این روایات، نزدیک ترین وجه، بیان عامل تعارض دانسته شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که قلمرو دلالت روایات و وجه صدور آنها غیر از علاج تعارض است و توجه به پیام اصلی این روایات، نقش کلیدی در علم اختلاف حدیث دارد.